Plak ve pikap pazarı çok hareketli

Son dönemde plak dükkanlarının içi kalabalık, pikap satışları her zamankinden yoğun. Bunda popüler kültürün estirdiği nostalji rüzgarları kadar müzik endüstrisinin etkisi de var. Plak ve pikap pazarı çok hareketli…

Plaklar dönüyor dükkânlar doluyor

BUNDAN tam 10 yıl önce vizyona giren Issız Adam filmi hala müzikleri ile hafızalardaki yerini koruyor. Çağan Irmak’ın yönetmenliğini yaptığı film imkansız bir aşkı anlatıyor. Çok sevmesine rağmen birine bağlanmaktan korkan bir adamın imkansız aşkı desek daha doğru olur aslında. 1 milyon kişiyi sinemaya çeken filmi bu kadar özel kılan ise 1970’lerden gelen müzikleri oldu.

izleyicilerin diline Ajda Pekkan, Ayla Dikmen, Hümeyra gibi sanatçıların şarkılarım dolayan film, estirdiği nostalji rüzgarlarıyla o dönem plak ve pikap satışlarım patlattı tabiri caizse. Filmin etkisiyle sahaflarda sözünü ettiğimiz şarkıcıların plaklarının yanı sıra pikaplar da tükendi. Şimdilerde de benzer bir rüzgar var.

Plakçı dükkanları artık daha fazla ziyaretçi ağırlarken, antika pazarlarında plak tezgahlarının önünde plak bakma sırasını bekleyenlere rastlamak mümkün.

Geçerken bir de yabancı filmden hatırlatma yapalım. 200 yılında çekilen John Cusack’ın başrolünü oynadığı High Fidelity adlı film de, plak meraklılarına yönelik güzellemesiyle kült bir film olarak büyük ilgi görmüştü. Film, plak merakının yeniden alevlenmeye başladığı ilk yıllara rasgelmesi açısından önemliydi ve galiba bu nedenle de çok ilgi gördü.

DUYGUSALLIK ÖN PLANDA

Bu sadece ülkemizde değil dünyada da böyle. Örneğin Britanya’da geçtiğimiz yıl açıklanan haftalık verilerde plak satışlarının zaman zaman dijital müzik satışlarını geçtiği görüldü. Ingiliz medya kanalı BBC’nin konuyla ilgili geçen yıl yaptığı anketin sonuçlan da oldukça enteresan. Zira buna göre plak satın alımlarmda duygusallık ve sahip olma arzusunun ön plana çıktığı görülüyor. Çünkü ankete katılanlarm yüzde 48’i satın aldığı plakları çalmadığını, yüzde 7’si de bir pikaba bile sahip olmadığını belirtmiş. Bir diğer ilginç nokta da plak satın almayı insanların sevdikleri sanatçıya karşı iyi niyet göstergesi olarak görmesi.

Britanya’da durum böyleyken ülkemizde nasıl? Artan plak satışlarının arkasındaki sebepler neler? Bunun için Kadıköy ve Beyoğlu’nun yolunu tutuyoruz. Çünkü plak ve pikap dükkanları bu bölgelerde yoğunlaşıyor. İlk durağımız Kadıköy’deki Akmar Pasajı. Burada birkaç plak dükkanı var. Bunlardan biri de Atlantis Müzik. Dükkanın duvarlarını aşan plak sesi oldukça davetkar. Davete icabet ediyoruz. Dükkanın içinde birkaç kişi plaklara bakarken bir yandan da çalan plakla ilgili koyu bir sohbette görünüyor. Yetkililerden Gökhan Reçel ile tanışıp plaklara artan ilginin sebebini kendisine soruyoruz.

“POPÜLER KÜLTÜR KÖRÜKLÜYOR”

Bu ilginin plak satışlarına olumlu yansıdığını söyleyen Reçel, sebep olarak müzik endüstrisini işaret ediyor: “Müzik endüstrisi internetten indirme olayları ile çok kan kaybetti. Endüstri satacak bir şeylerin peşine düştüğünde geçmişe döndü. Plağa yönelik ilgi zaten Batı’da hep vardı; endüstri bunu yeniden canlandırdı. Buna bağlı olarak fiyatlar artmaya başladı.”

Bu işin ticari boyutu, peki duygusal boyutuyla ilgili ne düşünüyor Reçel? Bu noktada Issız Adam filmine atıf yapıp, popüler kültürün etkisiyle insanların duygusal davrandığını, bunun da plaklara olan ilgiyi canlandırdığını söylüyor. Ama Reçel’e göre, ülkemizdeki bu ilgi geçici:

“ilginin büyük kısmı hevesle alakalı ama bence bu heves zaman içinde azalacak. Elimizde gene müziğe bağlı, ko-leksiyoner kişiler kalacak. Bence bu trendin yaklaşık beş yılı var.”

Geçtiğimiz yıl Beyoğlu’ndan Kadıköy’e taşman Plakhane’nin ortaklarından Deniz Bayrak’ı Beyoğlu’nda yeni plak dükkanının hazırlıkları esnasında yakalıyoruz. Beyoğlu’na yeniden dönecek olmanın heyecanıyla

“Beyoğlu’nu seviyoruz” diyor. Kadıköy’deki dükkana ek olarak açılacak olan Beyoğlu şubesinin ay sonunda müzikseverlerle buluşması planlanıyor. Beyoğlu’nun kitlesinin bölgeyi terk ettiğim söyleyen Bayrak, “Onlar geri gelecek, biz sadece önden gelmiş olduk” diye açıklıyor yeni dükkan açma sebeplerini.

”PLAK İYİ SES DEMEK”

Kadıköy ve Beyoğlu’ndaki dükkanlarında toplamda 10 bin-15 bin plak var. Bayrak, “Bu rakam Türkiye’deki bir dükkan için ortalama” diyor, iyi plak bulmak ya da aranılan plağa sahip olmak zor, çoğu zaman kesenin ağzını açmak gerekiyor. Bunun sebebi de 1980’li yılların sonunda Türkiye’de plak basımının bitmiş olması. “Ama Avrupa’da azalsa da hiç bitmedi” diyen Bayrak bu nedenle her Avrupa seyahatinden onlarca plakla dönüyormuş.

Hobisi zamanla bu girmesinin de temeli olmuş. Bayrak’ın satışları son dönemde iyi gidiyormuş. Artan ilgiyi hızlı dijitalleşmeye bağlıyor. Dijitalleşme günümüzün trend kavramlarından biri. Ancak bu zaman zaman nostalji özlemini de körükleyebiliyor. Bununla ilgili Bayrak’ın düşünceleri şöyle:

“Her şey çok hızlı dijitalleşti. Artık CD’ye bile gerek olmadan başka formatlarda ya da platformlarda müzik dinleyebiliyorsunuz. Bu CD’nin materyal olarak değerini düşürdü. Artık insanlar ellerine materyal almaz oldu. Bu müzik dinleme kalitesini teknik anlamda aşağıya çekti. Tabii ki insanlar buna ilk başta çok değer vermiyor. Plakta gerçekte iyi bir ses var. insanlar hem bunu aramaya başladı hem de materyal özlemi duydu.”

PİKAP SATIŞLARI DA ARTTI

Aynı zamanda futbol yorumcusu olan Mehmet Özkan, Plakhane’nin ortaklarından biri. Zaman zaman .j sohbetimize dahil olan Özkan, plağın ses kalite-; si anlamında insanları cezbettiğini söylüyor ama ardından bunun tartışmalı bir konu olduğunun altını da çiziyor. Zira plağın günümüzdeki en iyi ses kalitesine sahip materyal olduğu konusu hala tartışmalı. Sebep ne olursa olsun plak satışları hiç olmadığı kadar iyi.

Buna bağlı olarak pikap satışlarında da ciddi bir hareketlenme var. Daha önceleri pikap sahibi olmak için sahafların yolunu tutmak gerekirken şimdilerde müzik marketleri dolaşmak yeterli. Buralarda yaklaşık 300 TL’ye pikaplar satılıyor.

Pazar günleri kurulan Feriköy pazarı ikinci el eşya severlerin uğrak yeri. Bu nedenle plak severler de burayı yakından bilir ve gezer. Biz de gidip plak tezgahlarına uğruyoruz. Gold Plak’tan Göksel Alkan ile konuşuyoruz. Daha önceleri dükkanı olduğunu ancak şartlar nedeniyle kapatmak zorunda kaldığını anlatıyor Alkan. Şimdilerde hem Feriköy’deki pazarda tezgah açıyor hem de internetten satış yapıyor. Ona müzik marketlerde satılan pikaplarla ilgili düşüncelerini soruyoruz. Alkan, iyi bir pikap sahibi olmak için belli bir miktar parayı gözden çıkarmak gerektiğini belirterek cevap veriyor. Konuştuğumuz kişiler ve gezdiğimiz tezgahlar gösteriyor ki bunun en alt sınırı yaklaşık

500 TL. O da şanslı iseniz. Tarihine, markasına, kalitesine göre pikap fiyatları 3 bin TL’ye kadar çıkabiliyor.

UCUZ PİKABA DİKKAT

Alkan, herkesin bütçesine göre plak ve pikap bulabileceğini söyleyerek başlıyor sözlerine. Ancak “Ben 300 TL’ye alman o pikaplara sevdiğim plaklarımı koymam” diye de ekliyor. Sebebi de kalite endişesi. Zira bir pikabı kaliteli ve iyi yapan şey markası kadar iğnesi.

Alkan “Kaliteli bir pikap iğnesinin fiyatı 150 TL’den başlıyor. O nedenle bahsettiğiniz fiyata iyi bir pikap olması zor” diyor. Düşük kaliteli pikaplar zaman içinde plaklara zarar verme tehlikesi taşıyor. Bu nedenle Alkan insanları bildikleri ve güvendikleri yerlerden alışveriş etmeleri konusunda uyarıyor. Yeni üretilen, yani sıfır olan çok iyi pikaplar da olduğunu hatırlatarak Alkan, “Sıfır olması her zaman kötü olduğu anlamına gelmez” diyor.

Altı yıldır aynı pazarda tezgah açan Metin Karaman’ın dükkanı Balat’ta, adı da Dönence Plak. Pazarda tezgahına bir günde 200-250 ziyaretçi uğruyor. Bu rakamın yüzde 20’si satışa dönüyor. En çok aranan plakların Anadolu Rock, yani Erkin Koray, Moğollar olduğunu söylüyor Karaman. Konuştuğumuz gün yabancı plak satışlarının daha iyi olduğunu söyleyen Karaman, yaptığı kampanyanın da bunda etkisi olduğunu belirtiyor. 10 TL ile 50 TL arasındaki plak satışlarının iyi olduğunu kaydeden Karaman, zaman içinde satışların ziyaretçi sayısının da arttığını teyit ediyor.

PLAK NADİRSE KIYMETLİ

Pazarda dolaşırken görüyoruz ki 10 TL’ye de plak var 150 TL’ye de… Fiyatlar neye göre değişiyor? Karaman, plağın fiyatını etkileyen şeyin kalitesi kadar nadirliği olduğunu vurguluyor. Yani bir plak ne kadar nadirse o kadar kıymetli. Tabii bu her sanatçı ve her plak için geçerli değil ama zaman içinde kendi değerini ortaya koymuş plaklar var. Örneğin, Deniz Bayrak bazı Türk sanatçıların plaklarının hala peşinde olduğunu anlatıyor. Ezgi’nin Günlüğü ve Yeni Türkü bunlardan bazıları. Zaman zaman bu grupların plak fiyatları binlerce liraya çıkabiliyor. Bu nedenle plak satın alımı her zaman müzik zevkine göre ola-mayabiliyor. Buna yatırım gözüyle bakanlar da var.

Bir de müzik aşkına plak yada pikap peşine düşenler var ki, Karaman da bu uğurda yılda altı kere Adana’ya gittiği zamanlar olduğunu söylüyor. Karaman’ın da işaret ettiği gibi plak ve pikap pazarı oldukça hareketli ve renkli. Ancak bu hareketin bir süre sonra belli bir doygunluğa ulaşıp eski sakin günlerine döneceği beklentisi de yüksek. Bu noktada Deniz Bayrak endüstrinin plak pazarını nasıl canlandırdıysa CD pazarım da canlandıracağım düşünüyor. Plaklar kadar CD’lerin de yeniden kıy-metleneceği günler yakın olabilir.

Gramofon için kesenin ağzını açmak gerek

Pikap, plak derken gramofonları da es geçmemek gerek. Malum gramofon teknolojisi oldukça eski. Sadece taş plak çalan bu aletler artık antika kabul ediliyor. Bu nedenle bulmak için sadece plakçıların değil antika dükkâniarını dolaşmak şart.

Ancak günümüzde iyi ve çalışır durumda gramofon bulmak zor. Diyelim ki buldunuz, fiyatı bin TL’nin altında ise şüphelenmelisiniz. Çünkü konunun uzmanları iyi bir gramofonun fiyatının en az 2 bin TL’den başladığını belirterek, tarihine, markasına, çalışır durumda olup olmadığına bağlı olarak kapanış fiyatının ucunun açık olduğunun altını çiziyor. Zaten gramofonun çalacağı taş plak bulmak kolay değil. Plağa göre oldukça hassas bir materyalden yapılan taş plakların günümüze kalma oranı düşük. Bu nedenle ucuza bulursanız almadan önce iki kere düşünün.

Bunlara dikkat edin

• Plak dinlerken çoğu kişiye nostalji havası estiren cızırtılı sesler plağın yıprandığına işaret olabilir. Cızırtı tozdan kaynaklıysa sorun değil, ancak kontrol etmekte fayda var.

• Plak satın alırken plağı kabından çıkarıp bakmayı ihmal etmeyin. Nadir de olsa ikinci el plak dükkanlarında kabı farklı içeriği farklı plaklar karşınıza çıkabilir.

• Bir plağın üstünde çizikler olması her zaman plağın bozuk olduğunu göstermez. Bu nedenle plağı almadan önce kafanızda soru işaretleri var ise plağın çalınmasını rica edebilirsiniz. Böylece plağın üstündeki çiziklerin ses kalitesini etkileyip etkilemediğini ölçebilirsiniz.

MERAL CANDAN