Rakamlarla Teknoparklar

2001 yılında teknoparklarda faaliyet gösteren firmalarda çalışan sayısı yaklaşık 240 iken 2016 sonuna gelindiğinde yaklaşık 40 bin 172 oldu. Teknoparklardaki firmalar tarafından 20 bin 734 AR-GE projesi tamamlandı. Dr. Mehmet Cansız’ın kitabı “2023’e Doğru Türkiye Teknoparkları” teknoparkların gelecek perspektifi açısından önemli bir kaynak sunuyor.

Kalkınma Bakanlığı uzmanlarından Dr. Mehmet Cansız’ın kitabı ‘2023’e Doğru Türkiye Teknoparkları! teknoparkların gelecek perspektifi açısından önemli bir kaynak sunuyor. T.C. Kalkınma Bakanlığı’nın katkılarıyla hazırlanan kitapta, teknoparkların kurulması, harekete geçmesi ve önemli kazanımlar sağladığı dönemin 2003-2017 yılları arasında olduğuna vurgu yapılıyor.

Türkiye’de son 15 yılda AR-GE’de, yenilik ve girişimcilik alanında son derece önemli gelişmeler yaşandı ve yaşanmaya devam ediyor. Kitapta, teknoparkların bu ekosistemin araçlarından birisi olarak aynı dönemde benzer gelişmelere sahne olduğu ifade ediliyor. Günümüze gelindiğinde Ekim 2017 verilerine göre ilan edilen 69 teknoparktan faaliyette olan 55 teknoparkta 4 bin 475 firma ve buralarda çalışan yaklaşık 42 bin nitelikli AR-GE çalışanı, oluşturulan kapasitenin önemini gösteriyor. Bu süreçte dünyadaki gelişmeler, gelişmiş bölgelerle yapılan iş birlikleri, teknopark kavramına alışılması, yenilikçi girişimcilik konusundaki destek ve ilerlemeler, ekosistem içindeki aktörlerin tamamı için bir dönüşüm sürecini ifade ediyor. Kitapta dönüşümün temel tetikleyicisinin ise sürekli öğrenme ve yeni uygulama kapasitelerinin geliştirilmesi olduğu belirtiliyor. ‘2023’e Doğru Türkiye Teknoparklarfnda, şu ifadelere yer veriliyor:

“işte bu süreçte önemli öğrenme maliyetleri de ortaya çıkıyor. Tüm olumlu gelişmelerin yanında bundan sonraki süreçte yenilikçi girişimlerin daha başarılı olması, üniversite sanayi işbirliğinin daha da geliştirilmesi ve teknoparkların ekonomideki rollerini ve etkinliğini artırabilmesi için gerek kamu ve üniversitelere gerekse özel sektör ve sivil toplum kuruluşlarına önemli roller düşüyor.”

Rakamlarla Teknoparklar

• Firmaların teknoparkta faaliyete başladıkları yıllarda toplam çalışan sayısı 5 bin 884 kişi iken araştırmanın yapıldığı tarihte toplam çalışan sayısı 10 bin 648’e çıktı.
• Araştırmaya katılan firmaların başlangıçta ortalama çalışan sayısı 4,7 iken çalışmanın yapıldığı tarihte 9,5’e çıkarak ortalama iki kat arttı. Ayrıca firmaların yürüttükleri AR-GE proje sayısı ile başarüarı arasında anlamlı bir ilişki bulunuyor.
• Firmaların yüzde 15,6’smm çalışanlarından yeni girişimciler doğuyor.
• Firmaların 67,1’i teknopark hizmetlerinden memnun iken yüzde 11,7’lik bir kısmı memnun değil.
• 1981’den günümüze 899 Türk girişim yurtdışında kuruldu. Son 15 yılda kurulan girişimlerin toplam içindeki payı yüzde 98. 2013-8017 yıllarında ise toplam kurulanlarm yüzde 77,3’ü yurtdışında kuruldu.
• Son 15 yılda Türkiye’de faaliyette olan 55 teknoparkta yaklaşık 4 bin 475 yenilikçi firma faaliyet gösterirken yaldaşık 48 bin nitelikli bilgi işçisinin çalışacağı bir kapasite oluşturuldu.

Rakamlar düşük

‘2023’e Doğru Türkiye Teknoparkla-rı’nda gerek AR-GE projelerinden yeterince ticarileşme gerçekleşmemesi gerekse patent sayısı ve ihracat miktarlarının düşüklüğüne vurgu yapılıyor. Bunun da yenilikçilik ve girişimcilik konusunda yalnızca teknopark ve bu alanlarda faaliyet gösteren firmaların değil tüm ekosistemin bu konuda öğrenme maliyetlerini ortaya koyduğu belirtiliyor.

Gelişmiş ülkeler ile karşılaştırıldığında teknopark çalışmalarının Türkiye’de çok yeni ve gelişme evresinde olduğunu söylemenin mümkün olduğu kaydediliyor. Gelecekte bu yapının Türkiye’nin AR-GE ve teknoloji gücüne önemli katkılar sağlaması beklendiği söyleniyor.

Kitapta, “Teknoparkların ve yenilikçi girişimciliğin gelişmesini engelleyen gelişmiş ülkeler kaynaklı bazı sorunlar da bulunmaktadır. Başarılı girişimcilerin tekno-parklardan gelişmiş ülke teknoparklarına kayması bu sorunların başında gelmektedir” ifadesine de yer veriliyor.

Babanın eğitimi önemli

‘2023’e Doğru Türkiye Teknoparkla-rı’nda girişimcilik üzerine de önemli tespitlerde bulunuluyor. Bu tespitlerden bazıları şöyle:

Ailenin girişimciliğe başlama ve girişimcilik sürecinde başarı elde etme konusunda önemli etkileri bulunuyor. Alınan eğitim, yeteneklerin gelişmesi, yetişme koşulları bakımından girişimciliği önemli ölçüde etkiliyor.

Başarı ile girişimcilerin babalarının eğitimi arasında anlamlı bir ilişkinin bulunduğu görülüyor. Babanın eğitim düzeyinin yüksekliği çocuğun yetişmesinde ve aldığı eğitimde etkili olabileceği gibi baba tarafından aktarılan bilgi ve tecrübe de çocuğun gelişimini etkileyebiliyor.

Girişimciler içinde kamu çalışanı babaya sahip olma oranı Ankara’da yüzde 56,3, Kocaeli’de yüzde 42, İstanbul’da yüzde 37,4, İzmir’de yüzde 36, diğer iller ortalaması yüzde 36,6 ve Türkiye ortalaması yaklaşık yüzde 44.

Girişimlerin yüzde 25,7’sinin başarılı deneyimi bulunurken yüzde 13,3’ünün başarısız girişimcilik deneyimi bulunuyor.

Girişimcinin teknoparktaki diğer girişimcilere güven duymasıyla başarısı arasında anlamlı bir ilişki bulunuyor.

5 öneri

1. Kurulurken ortaklık yapısında üniversite ve özel sektör dengesine dikkat edilmesi teknoparkların verimliliklerini artıracak.
2. Türkiye’nin bölge ülkelerinden yenilikçi sınıf ve onun bir parçası olan başarılı girişimcileri çekme konusunda önemli bir potansiyeli olduğu düşünülüyor. Kalkınma ajanslarınca desteklenebilecek güdümlü projeler yardımı ile çevre ülkelerden bu kesimlerin İstanbul, Ankara ve İzmir’e çekilebileceği değerlendiriliyor.
3. Araştırma üniversitesi olarak ilan edilen üniversitelerin teknoparkları için özel destek programı tasarlanması araştırma fonksiyonu yanında ticarileşme için de önemli fırsat sağlayacak.
4. ODTÜ, İTÜ ve Bilkent gibi ı teknoparklardaki başarılı uygulamaların diğer teknoparklarda yaygınlaştırılabilmesi için Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından bir destek programı tasarlanabilir.
5. Teknoparkların etkisinin firma ve girişimci tiplerine göre nasıl değişiklik gösterdiği konusu araştırılmalı. Bu kapsamda hızlı büyüyen girişimcilere yönelik nastf bir destekleme mekanizması gerektiğinin ortaya çıkarılması faydalı olacak.

Burcu Tuvay