Rusya ve Ukrayna Bildirisi

AB, ABD, Rusya ve Ukrayna, tansiyonun düşürülmesi konusunda Cenevre’de uzlaştılar her şey yoluna giriyor derken ortalık yine karıştı. Sürecin sonu belirsizliğini koruyor…

YEDİTEPE Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Profesörü Dr. Mesut Hakkı Caşın yazdığı İngilizce bir makaleye ‘Ukrayna’da Son Tango” başlığını koymuştu. Televizyonlarda da sıkça görüşlerine başvurulan Caşın, Ukrayna konusunda uzman bir kişi. Caşnı Hoca’nın Ukrayna tangosu durulmak bitmedi. Ta ki Avrupa Birliği, ABD ve Rusya tansiyonun düşülmesine karar verinceye dek!… 14 Nisan 2014 tarihinde AB Dışişleri ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Catherine Ashton’ın başkanlığında toplanan AB Dışişleri Konseyi’nin gündeminde Ukrayna’da yaşanan olaylar yer aldı.

AB İNİSİYATİF KOYUYOR

AB Dışişleri Konseyi Toplantısı’nda kabul edilen karar metninde, Rusya’ya Ukrayna’nın doğusunda yaşanan hukuka aykırı silahlı eylemleri reddetmesi ve Ukrayna sınırından askerlerini çekmesi yönünde çağrıda bulunuldu. AB Dışişleri Konseyi, Ukrayna’daki durum ışığında Ukrayna’da kamu fonlarım zimmetine geçiren kişilere karşı yaptırımları ağırlaştırma kararı aldı ve bu kapsamda dört kişinin daha mal varlıklarının dondurulmasına ve seyahat yasağı kapsamına alınmasına karar verdi.

Kiev’e gerginlikleri azaltması ve 25 Mayıs’ta bağımsız ve adil seçimler düzenlemesi yönünde çağrıda bulunan AB Dışişleri Konseyi, aynı zamanda Ukrayna’ya ekonomik ve mali destek sağlamak üzere iki önemli teklifi onayladı. Önemlerden ilki, Ukrayna’da ekonomik istikrarın sağlanması ve yapısal reform gündeminin desteklenmesi için 1 milyar euro’ya kadar mikro finansal destek sağlanmasını öngörüyor.

Dışişleri Konseyi’nin Ukrayna için öngördüğü tercihli ticaret sistemi Nisan sonunda yürürlüğe girecek. Bu, sanayi ürünlerinin ithalatında tarifelerin yüzde 94,7’sini ve Ukrayna’nın tarım ihracatının tamamını kapsıyor. Ukraynah ihracatçıların AB gümrük tarifelerinden 500 milyon euro tasarruf etmesi öngörülüyor.

ORTAK BİLDİRİ İMZALANDI

Ukrayna’da yaşanan krizin tırmanması üzerine, Cenevre’de 17 Nisan 2014 tarihinde bir araya gelen AB, ABD, Rusya ve Ukrayna yetkilileri, nihayet ülkede tansiyonun düşürülmesi konusunda uzlaştılar. İkili ve dörtlü oturumlar halinde yapılan görüşmelere ABD Dışişleri Bakanı John Kerry, AB Dışişleri ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Catherine Ashton, Rusya Dışişleri

Bakam Sergey Lavrov ve Ukrayna Dışişleri Bakanı Andrii Dechtchitsa katıldı. Görüşmelerin ardından yapılan basın toplantısında konuşan ABD Dışişleri Bakanı Kerry uzlaşı sağladıklarını söyledi.

ABD, AB, Rusya ve Ukrayna tarafından yayımlanan ortak bildiride, uzlaşı sağlanan konular şu şekilde sıralandı:

■ Tüm yasadışı silahlı grupların silahsızlandırılması;

■ Yasadışı olarak işgal edilen binaların sahiplerine iade edilmesi;

■ Ukrayna şehir ve kasabalarında yasa dışı işgal edilen tüm meydan, sokak ve kamu binalarının boşaltılması;

■ İşgal edilen bu binaları terk eden kişilerin, Rusya yanlısı tutuklu göstericilerin ve silahlarını bırakanların Ukrayna hükümeti tarafından affedilmesi;

■ Ukrayna’da bulunan Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı’nın (AGİT), uzlaşı sağlanan hususların uygulanması konusunda Ukrayna hükümetine ve yerel yetkililere yardımcı olması;

■ Ukrayna hükümetinin otonomi talepleri ve azınlık hakları konusunda çalışma yapması; Ukrayna Anayasası’nda yapılacak değişiklikle yerel yönetimlere daha fazla özerklik tanınması;

■ Varılan anlaşma uyarınca bir an önce somut adımların atılması.

AB, ABD, Rusya ve Ukrayna yetkilileri arasında anlaşmanın sağlandığı gün, Avrupa Parlamentosu aldığı ortak bir karar ile AB’yi Rusya’ya karşı ek yaptırımlar almaya çağırdı. Rus şirketlerine ekonomik yaptırımı öngören bu kararın bağlayıcılığı bulunmuyor.

Ancak Rusya, gerekli adımları atmadı. Geçtiğimiz günlerde Merkel bu konuda Rusya’yı uyardı. Ukrayna ise sözünü tutmuştu. Ukrayna Başbakanı Arsenij Jazenjuk ise Rusya’nın üçüncü dünya savaşını başlatmak istediğine ilişkin endişesini belirtti.

G7’nin gözlemci göndermesi istenen bu süreçte. Obama, Merkel ve Hollande ile Cameron ve Matteo Renzi Rusya’ya karşı yeni yaptırımları görüşmeye başladılar. Cenevre anlaşması doğmadan sakatlanmış gibi gözüküyor. Bunu önümüzdeki günlerde göreceğiz.

Suriye krizi bağlamında yaşanan son olayları değerlendiren AB Dışişleri Bakanları, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin Suriye’ye insani erişim konusunda (BMGK) 2139 sayılı Karan’mn uygulanması gerektiğini belirterek ek olarak, Dışişleri Konseyi Suriye’den gelen sığınmacılara ev sahipliği yapan komşu ülkelerin desteklenmesi konusunda hem fikir olduklarını ifade ettiler.

Türkiye de bu gelişmeden yararlanacak gibi görünüyor.

DR. MURAT UĞUR AKSOY