Sanayi üretimi zirve cari açık dip yaptı
Ağustosta sanayi üretimi yükseldi. Cari açık ise dip yaptı. Uzmanlar sanayide sert artışa temkinli yaklaşıyor. Cari açığın ise düşen petrol fiyatlarıyla birlikte daralmayı sürdüreceği tahmin ediliyor…
ABD ekonomisinin ikinci çeyrek büyümesiyle ilgili olumlu veriye karşın Çin tarafında yaşanan gerileme küresel büyüme tahminlerini aşağı çekiyor. Petrol ve bakır gibi emtia fiyatlarının düşmesi büyümeyle ilgili olumlu havayı dağıtıyor. FED’in faiz artışının 2015 yılı sonrasına ötelenebileceğiyle ilgili görüşler ağırlık kazanıyor.
İçerde 1 Kasım seçimleri öncesinde dolar ve faizde nispi bir yumuşama yaşanıyor. Dolar kuru 2.90’m altına sarkarken tahvil faizi yüzde ll’lerin altına geriledi. 2015 yılı büyümesiyle ilgili yaşanan kaygılar sürerken geçen hafta gelen ağustos sanayi üretim verisi sürpriz bir artışa işaret etti. Önceki ay sert düşüşe karşın geçen ay sanayi üretimi aynı şekilde yukarı çıktı. Sanayi üretimindeki bu dalgalı seyir devam ederken ağustos ayına ilişkin cari açık da moral verdi. Keza ödemeler dengesi neredeyse dengeye geldi. Uzmanlar sanayi üretiminin dalgalı seyrine dikkat çekerek bundan sonrası için temkinli yaklaşıyor. Yüzde 3 civarında tahmin edilen 2015 yılı büyüme verisine paralel bir sanayi üretim performansı bekliyor. Cari açıkta ise emtia fiyatlarının düşmesi ve enerji faturasının gerilemesi sayesinde ithalatta sert bir düşüş yaşandığı işaretleri geliyor.
CARİ AÇIKTA BÜYÜK DÜZELTME
Merkez Bankası Ağustos 2015 Ödemeler Dengesi Raporu’na göre, cari işlemler ağustosta denge seviyesine yaklaştı. Ağustos ayı cari işlemler açığı, geçen yılın aynı ayına göre 2 milyar 58 milyon dolar azalışla 163 milyon dolar düzeyinde gerçekleşti. Bunun sonucunda, yıllık bazda cari işlemler açığı 43 milyar 47 milyon dolara geriledi. Ödemeler dengesi tablosundaki dış ticaret açığı, bir önceki yılın aynı ayına göre 2 milyar 602 milyon dolar azalarak 3 milyar 634 milyon dolara düştü. Diğer taraftan, hizmetler dengesinden kaynaklanan net gelirler 583 milyon dolar gerileyerek 3 milyar 947 milyon dolara indi.
Parasal olmayan altın kalemi altında, bir önceki yılın ağustos ayında 145 milyon dolar, bu yılın aynı ayında ise 260 milyon dolar net ithalat gerçekleşti. Hizmetler dengesi altında seyahat kaleminden kaynaklanan net gelirler ise, bir önceki yılın aynı ayma göre 586 milyon dolar azalarak 3 milyar 364 milyon dolara geriledi.
20 AYIN ZİRVESİ
TÜİK verilerine göre, ağustos ayı sanayi üretimi mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış bazda bir önceki aya göre yüzde 2.9 arttı. Takvim etkisinden arındırılmış bazda ise bir önceki yılın aynı ayma göre yüzde 7.2 arttı. Sanayi üretimi ağustosta son 20 aym zirvesine çıktı. Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış ana sanayi gruplarında en yüksek artış yüzde 11.6 ile dayanıklı tüketim malı imalatında gerçekleşti. Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış imalat sanayiinde en yüksek artış bilgisayarların, elektronik ve optik ürünlerin imalatında gerçekleşti. Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış imalat sanayiinde en fazla düşüş diğer ulaşım araçlarının imalatında gerçekleşti.
“BİRE BİR YANSIMIYOR”
Oyak Yatırım Başekonomisti Mehmet Besimoğlu, güven endekslerinin gerilediği bir ortamda sanayi üretimindeki bu denli bir artışı şaşırtıcı bulduğunu belirtiyor, işsizlik oranının yavaş yavaş yükseldiğine dikkat çeken Besimoğlu’na göre, sanayi üretiminin bundan sonraki seyri önemli. Artışın sürdürülebilir olup olmadığı kritik önemde. Cari açıkla ilgili ise Besimoğlu, yanlış bir yoruma dikkat çekiyor. Petrol ve diğer emtialardaki düşüşün ödemeler dengesine bire bir yansımasının beklenmemesi gerektiğini söylüyor. Besimoğlu, emtia fiyatlarının düşmesinin ihracat fiyatlarını da etkilediğini hatırlatıyor. Dış pazarlarda problemli durumumuz ve kaybımız var. Bavul ticareti ve turizm olumsuz etkileniyor. İthalatta ciddi bir yavaşlama olduğunu bunun gecikmeli etkileriyle cari açığın yılsonunda 35 milyar dolara inebileceğini tahmin ediyor.
“İTHALATTA CİDDİ AZALMA VAR”
Süleyman Şah Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Fatih Macit ise, sanayi üretiminin durmadan sürpriz yaptığını, bu yüzden tahmin yapmakta zorlandığım belirtiyor. Macit’e göre, sanayi üretimi bir ay sert şekilde artarken diğer ay aynı oranda düşüyor. Çok dalgalı bir seyir izliyor. “Teknik olarak acaba ölçüm hatası mı yapılıyor” diye çekincesi olduğunu vurgulayan Macit, şu görüşleri dile getiriyor: “Konuştuğum insanlar bu kadar büyük bir artışı teyit etmiyor. O konuda emin olabileceğim bir yorum yapamıyorum. Güven endeksleri örneğin döviz kurundaki artışla ilgili. Bu sanayi üretimi ise izaha muhtaç.”
Fatih Macit, cari açığın ağustosta neredeyse dengeye geldiğini belirterek, düzelmede en önemli kalemin dış ticarette gerçekleştiğini, ithalatta çok ciddi bir azalma olduğunu söylüyor. Yılsonuna doğru cari açık 40 milyar doların altına gerilese de bunun yapısal bir düzelme olmayacağı görüşünde.
“CARİ AÇIK DÜŞMEYE DEVAM EDECEK”
Bahçeşehir Üniversitesi Öğretim Görevlisi Dr. İsmet Demir-kol, ağustosta sanayi üretimindeki artışta dayanıklı tüketim malı imalatının yüzde 15.9, sermaye malı imalatının ise yüzde 14.9 artmasının çok ciddi bir payı olduğunu söylüyor. Bu rakamın eylülden itibaren gerileyeceğini savunuyor. Demirkol’a göre, Türkiye ekonomisi için küresel piyasalarda petrol fiyatının düşmesi cari açığın gerilemesine katkı sağlıyor. Muhtemelen bu düşüş önümüzdeki aylarda devam edecek. Ancak cari açığın gerilemesi büyümeye olumlu yansımadığı gibi, sanayi üretiminde eylül ayı itibari ile 2015 yılı son çeyreğinde de yavaşlama bekleniyor. Dolayısı ile cari açığın finansmanı hala net hata noksan ve çok az bir miktar doğrudan yatırım ile finanse ediliyor. Dış şoklara karşı kırılganlık devam ediyor.
