Sanayi üretiminden büyümeye destek
Sanayi üretimi 2017 yûmm ikinci çeyreğinde atak yaptı. Nisanda yıllık yüzde 6.7 ile ağustos 2015’ten buyana en büyük artış oranını yakalayan sanayi üretimi, mayısta yıllık bazda yüzde 3.5 arttı. Mayısta cari işlemler açığı 5.24 milyar dolarla piyasa beklentilerinin üzerinde gerçekleşti.
SANAYİ üretiminden büyümeye destek geldi. Takvim etkisinden arındırılmış seriye göre nisan ayında yüzde 6.7 ile ağustos 2015’ten sonraki en büyük artış oranını yakalayan sanayi üretimi mayısta, geçen yılın aynı ayma göre yüzde 3.5 artış gösterdi. Yılın ilk çeyreğinde yüzde 2.1 artan sanayi üretimi, ikinci çeyreğin ilk iki aymda ortalama yüzde 5.1 oranlarıyla daha kuvvetli bir momentum yakaladı. Sanayi üretimi mayısta arındırılmamış seriye göre aylık yüzde 2.5, yıllık yüzde 4.1 oranında artışla 137.3 oldu. Mayısta cari işlemler hesabı piyasa beklentilerinin üzerinde açık verdi.
Merkez Bankası ödemeler dengesi verilerine göre, cari açık mayısta 5.24 milyar dolar, ocak-mayıs döneminde ise 16.85 milyar dolar düzeyinde gerçekleşti. Mayıs itibarıyla 12 aylık cari işlemler açığı 35 milyar 340 milyon dolar oldu. Mayıs ayı cari açık beklentisi 4.98 milyar dolar düzeyindeydi.
Yılın ikinci çeyreğinde tüketici güveni ve reel sektör endeksi gibi öncü göstergelerin büyüme cephesinde toparlanmanın devam ettiğine işaret eden uzmanlar, vergi indirimi ve Kredi Garanti Fonu gibi desteklerin sanayi üretimini hızlandırıcı etkisinin devam edeceği görüşünü paylaşıyor. Uzmanlar, mobilya ve beyaz eşyada eylül sonuna kadar devam edecek vergi indirimlerinin bu sektörlerde tüketimi canlı tutarak büyümeye destek verebileceğine dikkat çekiyor.
ÇARKLAR DÖNÜYOR
Türkiye istatistik Kurumu (TÜIK), mayıs ayı sanayi üretim verilerini açıkladı. TtJÎK verilerine göre mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış sanayi üretim endeksi bir önceki aya göre yüzde 1.5 azalışla 131.8 oldu. Sanayinin alt sektörleri incelendiğinde, 2017 Mayıs ayında madencilik ve taşocakçılığı sektörü endeksi bir önceki aya göre yüzde 0.5 ve imalat sanayi sektörü endeksi yüzde 2 azalırken, elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı sektörü endeksi yüzde 1.7 arttı. Takvim etkisinden arındırılmış sanayi üretim endeksi mayısta geçen yılın aynı ayma göre yüzde 3.5 artışla 134.5 oldu. Alt sektörler incelendiğinde, 2017 Mayıs ayında madencilik ve taşocakçılığı sektörü endeksi geçen yılın aynı ayına göre yüzde 3.5, imalat sanayi sektörü endeksi yüzde 3.1 ve elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı sektörü endeksi yüzde 6 arttı. Arındırılmamış verilere göre ise, sanayi üretimi bir önceki aya göre yüzde 2.5, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 4.1 artış gösterdi.
Ekim ayından beri sürekli olarak yüzde 1-3 bandında artış gösteren yıllık sanayi üretimi nisan ayında yüzde 6.7 ile ağustos 2015’ten sonraki en büyük artış oranını yakalamıştı. İlk çeyrekte takvim etkisinden arındırılmış seriye göre ortalama olarak yüzde 2.1 artan sanayi üretimi, ikinci çeyrekteki artış oranlarıyla şimdiden daha kuvvetli bir momentum yakaladı. Nisan ve mayıs ayının yıllık artış ortalamaları yüzde 5.1 artış gösterdi.
“GELECEĞE İYİMSER BAKILABİLİR”
Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Burak Arzova, mayıs ayı verilerinden yola çıkarak sanayi üretimi endeksinin ikinci çeyrek büyümesine yönelik beklentileri şekillendiren en önemli verilerden biri olduğunu vurguladı. Mayısta sanayi üretimi endeksinde yıllık bazda yaşanan yüzde 3.5 artışı değerlendiren Arzova, ‘Artış güzel olmakla birlikte Nisan ayına göre ivmesi düşmüş durumda. Bundan sonraki süreçte sanayi üretimindeki artışı küçük adımlarla da olsa yukarı yönlü tutmak zorundayız. İhracattaki ve iç talepteki artış sanayi üretimini yüksek tutuyor. Gelen verilere baktığımızda geleceğe oldukça iyimser bakılabilir. İkinci çeyrekte beklenen büyüme oranının birinci çeyrek büyüme oranından daha yüksek olma ihtimali belirlemeye başladı” dedi.
İHRACATTAKİ TOPARLANMANIN ETKİSİ
Mayıs ayı sanayi üretimi verilerini değerlendiren Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanı Dr. Faruk Özlü, geçtiğimiz aylarda başlayan üretimdeki hızlanmanın mayısta da sürdüğüne dikkat çekerek, sanayi kesiminin güçlü ekonomik büyümeyi destekleyecek şekilde üretimini artırdığını vurguladı. İhracat pazarlarındaki toparlanmanın sanayi üretimine olumlu yansıdığına dikkat çeken Özlü, “Mayıs ayında imalat sanayi ürünlerinde yüzde 12.5’lik ihracat artışı yaşandı. Bu durum sanayimizin sahip olduğu güçlü potansiyeli göstermesi açısından önemli. Küresel düzeyde işlerin düzelmesiyle sanayicimiz hemen harekete geçmekte ve artan ticaretten her geçen gün daha fazla pay almaktadır” dedi.
Gerek kapasite kullanım oranları gerekse de güven endekslerinin, üretim tarafında önümüzdeki aylarda canlanmanın süreceğini gösterdiğini belirten Özlü, özellikle ekonomideki yatırımların yılın ikinci yarısında hissedilir bir şekilde artmasını beklediklerini ifade etti.
SANAYİ CİRODA YÜZDE 26.1’LİK ARTIŞ
TÜİK verilerine göre, sanayi ciro endeksi mayısta bir önceki aya göre yüzde 0.9 azalışla 246.5 olurken, geçen yılın aynı ayma göre yüzde 26.1 artışla 253.6 değerine ulaştı. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış sanayinin alt sektörleri incelendiğinde, 2017 yılı mayıs ayında bir önceki aya göre madencilik ve taşocakçılığı sektörü endeksi yüzde 12.7 ve imalat sanayi sektörü endeksi yüzde 0.5 azaldı. Takvim etkisinden arındırılmış sanayinin alt sektörleri incelendiğinde; mayısta geçen yılın aynı ayma göre madencilik ve taşocakçılığı sektörü endeksi yüzde 18.1 ve imalat sanayi sektörü endeksi yüzde 26.3 arttı.
Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış imalat sanayi alt sektörleri incelendiğinde, 2017 yılı mayıs ayında bir önceki aya göre en yüksek artış yüzde 14.5 ile deri ve ilgili ürünlerin imalatında gerçekleşti. Bu artışı yüzde 11.8 ile makine ve ekipmanların kurulumu ve onarımı ve yüzde 9.5 ile tütün ürünleri imalatı takip etti.
Merkez Bankası verilerine göre, cari işlemler hesabı mayısta geçen yılm aynı ayma göre 2 milyar 129 milyon dolar artarak 5 milyar 242 milyon dolar açık verdi. Bunun sonucunda, 12 aylık cari işlemler açığı 35 milyar 340 milyon dolar oldu. Piyasaların mayıs ayı cari açık beklentisi 4.98 milyar dolar düzeyindeydi.
Söz konusu gelişmede, ödemeler dengesi tablosundaki dış ticaret açığının geçen yılın aynı ayına göre 1 milyar 817 milyon dolar artarak 5 milyar 645 milyon dolara ve birincil gelir dengesi açığının 521 milyon dolar artarak 956 milyon dolara yükselmesi etkili oldu.
TURİZM GELİRLERİ 1.2 MİLYAR DOLAR
Hizmetler dengesi altında seyahat kaleminden kaynaklanan net gelirler, geçen yılın aynı ayma göre 181 milyon dolar tutarında artarak 1 milyar 213 milyon dolara yükseldi. Birincil gelir dengesi kalemi altında yatırım geliri kaleminden kaynaklanan net çıkışlar, geçen yılm aynı ayma göre 502 milyon dolar artışla 882 milyon dolar oldu. Geçen yılm aynı ayında 30 milyon dolar net çıkış gösteren ikincil gelir dengesi, bu yılın aynı ayında 241 milyon dolar net giriş kaydetti.
Doğrudan yatırımlardan kaynaklanan net girişler (net yükümlülük artışı), geçen yılın aynı ayma göre 425 milyon dolar artarak 944 milyon dolar tutarında gerçekleşti. Portföy yatırımları 5 milyar 528 milyon dolar tutarında net giriş kaydetti. Resmi rezervlerde mayısta 2 milyar 447 milyon dolar artış gözlendi. Mayısta net hata noksan kaleminde görülen kaynağı belirsiz para girişi 1.66 milyar dolar düzeyinde gerçekleşti. Bu girişle birlikte yılm ilk beş ayında yaşanan kaynağı belirsiz para çıkışı 4 milyar 652 milyon dolar oldu.
İTHALAT MİKTAR ENDEKSİ YÜKSELDİ
TÜİK, mayıs ayı dış ticaret endekslerini açıkladı. İhracat birim değer endeksi mayısta geçen yılm aynı ayma yüzde 0.9 azalışla 92.3 değerini alırken, ithalat birim değeri yüzde 5.7 artışla 87.4 oldu, ihracat miktar endeksi bu dönemde yüzde 13.5 artışla 155.5’e, ithalat miktar endeksi yüzde 15.2 artışla 154.9’a ulaştı. İhracat birim değer endeksinin ithalat birim değer endeksine bölünmesiyle hesaplanan ve 2016 Mayıs ayında 112.6 olarak elde edilmiş olan dış ticaret haddi, 7 puan azalarak, 2017 Mayıs ayında 105.6 oldu.
Ekonomi Bakanlığı 2017 üçüncü çeyrek dış ticaret beklenti anketini açıkladı. Buna göre ihracat beklenti endeksi, 2017 yılının üçüncü çeyreğinde, bir önceki çeyreğe göre 1.5 puan arttı. 2017 ikinci çeyreğinde 124.9 olan endeks, 2017 üçüncü çeyreğinde 126.5 seviyesinde gerçekleşti. 100’ün üzerinde gerçekleşen ihracat beklenti endeksi, Türkiye’nin önde gelen ihracatçı firmalarının 2017 üçüncü çeyreğinde ihracatın artacağı yönünde beklentilere sahip olduğuna işaret etti.
Yılın üçüncü çeyreğinde, ikindi çeyreğe göre, ihracat beklenti endeksine dahil edilen sorulardan gelecek üç aya ilişkin ihracat siparişi beklentisinin endeksi azalış yönünde etkilediği, gelecek üç aya ilişkin ihracat beklentisinin, şu anda kayıtlı ihracat sipariş düzeyinin ve son üç aydaki ihracat sipariş düzeyinin ise endeksi artış yönünde etkilediği gözlendi. Bununla birlikte, endekse dahil edilen tüm soruların yayılma endekslerinin bir yıl öncesinin aynı dönemine göre daha yüksek puanlarda seyrettiği görüldü. Bu etkilerin sonucunda, ihracat beklenti endeksi 2017 üçüncü çeyreğinde bir önceki yılın aynı dönemine göre 17.4 puan arttı.
ithalat beklenti endeksi 2017 üçüncü çeyreğinde, ikinci çeyreğine göre 5.7 puan azaldı. 2017 ikinci çeyreğinde 112 olan endeks, üçüncü çeyrekte 106.3 seviyesinde gerçekleşti.
PERAKENDE SATIŞ HACMİ ARTTI
Perakende satış hacmi ve perakende ciro arttı. TÜlK’in perakende satış endeksi verilerine göre, mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış sabit fiyatlarla perakende satış hacmi 2017 Mayıs ayında aylık yüzde 0.3 artışla 132.1-e, perakende ciro aylık yüzde 0.5 artışla 209.8’e yükseldi. Takvim etkilerinden arındırılmış sabit fiyatlarla perakende satış hacmi mayısta yıllık bazda yüzde 1.2 artışla 133.7, perakende ciro yıllık bazda yüzde 13.6 artışla 215 endeks değerine ulaştı.
Mayısta mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış sabit fiyatlarla gıda, içecek ve tütün satışları aylık bazda yüzde 1 gerilerken, otomotiv yakıtı hariç gıda dışı grupta aylık satışlar yüzde 0.4 azaldı. Bu dönemde otomotiv yakıtı satışları ise yüzde 3.2 arttı.
Gıda dışı sektörlerin bir önceki aya göre değişimi incelendiğinde; bilgisayar, kitap ve iletişim aygıtları satışları yüzde 0.8, tekstil, giyim ve ayakkabı satışları yüzde 0.7, tıbbi ürünler ve kozmetik satışları yüzde 1.4, posta veya internet üzerinden satışlar yüzde 5.7 azalırken, elektrikli eşya ve mobilya satışları yüzde 0.2 arttı.
EN ÇOK KAZANDIRAN BIST-10G OLDU
BIST-100 endeksi aylık, üç aylık, altı aylık ve yıllık değerlendirmelerde en çok kazandıran yatırım aracı oldu. TÜÎK’in finansal yatırım araçlarının reel getiri oranları istatistiklerine göre, haziranda aylık en yüksek reel getiri yurt içi üretici fiyat endeksi (Yl-ÜFE) ile indirgendiğinde yüzde 3.26, tüketici fiyat endeksi (TÜFE) ile indirgendiğinde ise yüzde 3.61 oranlarıyla BIST-100 endeksinde gerçekleşti. BIST-100 endeksi üç aylık değerlendirmelerde Yl-ÜFE ile indirgendiğinde yüzde 8.80, TÜFE ile indirgendiğinde ise yüzde 8.65 oranıyla yatırımcısına en yüksek reel getiri sağlayan yatırım aracı olurken, altı aylık değerlendirmede Yl-ÜFE ile indirgendiğinde yüzde 20.17, TÜFE ile indirgendiğinde ise yüzde 22.36 oranında yatırımcısına en yüksek kazancı sağladı.
Finansal yatırım araçları yıllık olarak değerlendirildiğinde BIST -00 Endeksi, Yl-ÜFE ile indirgendiğinde yüzde 12.18, TÜFE ile indirgendiğinde ise yüzde 16.19 oranında yatırımcısına kazandırdı.
Hülya Genç Sertkaya
