Sıcaktan korunmanın 20 yolu

İngiltere’de yayınlanan günlük gazete “The Independent”, sıcaklarla baş etmenin, sıcakta uyuyabilmenin püf noktalarını 20 başlık altında toplamış. Bakalım neler var:

(1) Yastık, çarşaf, pijama gibi uyku malzemelerini plastik bir torbaya koyun ve buzdolabının buzluğuna ya da varsa derin dondurucuya atın. Birkaç dakika kalsın. Sonra tekrar ısınmadan uyumaya çalışın.

(2) Sağlam naylon torbalara buz koyun. Bunları dizleriniz, el ve ayak bilekleriniz, dirsekleriniz, boynunuz gibi serinlemesi gereken yerlere uygulayın. Suyla doldurup buzlukta dondurduğunuz plastik şişeler de işe yarar.

(3) Buzdolabında sakladığınız aloe vera bazlı nemlendirici kremler, sizi serin tutmaya yardımcı olur.

(4) Buz gibi suyla doldurduğunuz parfüm şişelerini yatağınızın yanındaki komodinde hazır bulundurun. Ara sıra yüzünüze, ensenize ve dirseklerinize püskürtüp serinleyin.

(5) İyi bir uyku çekmek için bütün yatak malzemelerinizin yüzde 100 pamuklu olmasına dikkat edin. Daha kolay nefes alır, daha rahat uyursunuz.

(6) Protein içeren yiyeceklerden uzak durun. Bunlar metabolizmanızın fazla çalışmasına ve vücudunuzun ısınmasına neden olur.

(7) Baharatlı yiyecekler tüketin. Sizin terlemenize neden olur. Ter buharlaşırken de vücudunuzu serinletir. Ama baharatlı yiyecekleri uykuya yatmadan en az üç saat önce yemelisiniz.

(8) Egzersiz yapmaya alışıksanız, bu işi sabah yapın, Akşam saatlerinde değil.

(9) Soğuk suyla duş almayın. Vücudunuz bu ani sıcaklık değişikliğine tepki gösterir ve mevcut ısıyı korumaya çalışır. Bu nedenle sıcak suyla duş almalısınız.

(10) Yaygın inancın aksine yatarken pencerelerinizi ve perdelerinizi kapatın. İngiltere’nin uyku uzmanı Dave Gibson’ın tavsiyesi bu yönde.

(11) Yatak odanızda elektrikli cihaz olmasın. Varsa da fişini çekip tamamen kapatın. Standby konumundaki cihazlar, ısı yaymaya devam ederler.

(12) Her ne kadar “Ayağını sıcak tut, başını serin” dense de sıcak yaz günlerinde ayakların da serin tutulmasında yarar vardır.

(13) Bir vantilatörle serinliyorsanız, cihazın önüne buz

dolu tepsiler koyun. Ama sakın vantilatör açıkken uyumayın.

(14) Gün boyu sık su için. Fakat geceleri fazla su içmeyin.

Gece birkaç defa dışarı çıkmak zorunda kalırsınız. Bu da uykunuzu böler.

(15) Eşinizle beraber yatmayın. İki vücut, vücut ısısının ikiye katlanması demektir.

(16) Eviniz birkaç katlıysa en alt katta uyuyun. Unutmayın sıcak hava yukarıya doğru çıkar.

(17) Hafif nemli çoraplarla ve nemli tişörtlerle uyuyun. Ama bunlar, sizi hasta edecek kadar ıslak olmasın.

(18) Yatmadan önce ellerinizi ve ayaklarınızı yıkayın.

(19) Gece uyanırsanız alnınıza nane içeren bir sıvı sürün. Sizi serinletip rahatlatacaktır.

(20) Fanilanızı buzlukta birkaç saat soğutup arada sırada alnınıza koyun. İyi uykular.

Artan sıcaklar, azalan yağışlar sonucu oluşan orman yangınlarıyla mücadelede Almanya, İsveç ve Yunanistan, şimdiye kadar görmediğimiz zorluklarla karşılaştı. Soğuk diye bildiğimiz Kanada’’da bile sıcaklardan 74 kişi öldü…

BU yıl sıcak dalgası erken başladı. Nisan ayında İngiltere ve İrlanda’nın güney kıyılarının kavurucu sıcaklar yaşadığına tanık olduk. Mayıs’ta Pakistan ve Hindistan’ın bazı bölgelerinde görülen sıcak dalgası, 48 santigrad dereceye kadar çıktı. 65 kişi hayatını kaybetti. Mayıs, Kuzey Amerika için de iklim açısından korkutucu geçti. ABD, Kanada ve Meksika’da 300’den fazla belediye, sıcaklar nedeniyle olağanüstü durum ilan etti, 70’ten fazla ölüm oldu. Yazların serin geçtiğini düşündüğümüz Kanada’da bile sıcaklardan 74 kişi öldü. Japonya, sıcak dalgasıyla Temmuz ayında karşılaştı. 41 dereceyi geçen sıcaklarda 80 kişi öldü, 22 bin kişi hastanelik oldu. Aşırı sıcaklar Avrupa’yı da felç etti. İsveç’ten Yunanistan’a kadar uzanan çok geniş bir bölgede sıcaklar ve kuraklık yüzünden ölümler oldu, orman yangınları görüldü, ürünler tarlada kavruldu.

ÖLÜMLERE SEBEP OLUYOR

Sıcak dalgası, yüksek nem oranının aşırı sıcaklara eşlik ettiği periyotlardır. Tropik iklim kuşağındaki okyanus adalarının sıcaklarına benzer. İnsan vücudu da aşırı derece ısındığından sağlık sorunları ortaya çıkar. Hücreler, dokular, enzimler zarar görür. Ölümler başlar. Yaygın klima kullanımı, transformatörleri patlatır, elektrik kesintilerine neden olur. Sanayide üretim aksar, tarladaki ürün, sulansa bile aşırı sıcağa dayanamaz.

Aşırı sıcaklar ekonomiyi nasıl etkiliyor? Biz buna bakacağız. Örneğin Rusya ekonomisi. Yüksek sıcaklıklar, orman yangınları, yoğun duman ve kuraklık, her yıl ülke ekonomisine 5-12 milyar euro (7-15 milyar dolar) arası bir paraya mal oluyor. Tahminen 10 milyon hektarlık tarım alanı da tahrip oluyor. Bu rakam, gayrısafi iç hasılanın yüzde l’ine karşılık geliyor. Oran küçük gibi görünse de yıllar geçtikçe tahribatın büyüklüğü kendini hissettiriyor. Tarladan kaldırılan ürünün miktarı azalıyor. Bu durum besin maddeleri fiyatlarının artmasına neden oluyor. Artan fiyatlar, hayvanlarını beslemek zorunda olan çiftçileri de vuruyor. Çiftçiler, daha azına bakabilmek uğruna hayvanların bir kısmından feragat ediyor. Rusya’nın sanayi şirketlerinin çoğu, işçilerin çalışamaması nedeniyle üretimlerini durduruyor. Orman yangınlarından gelen zehirli dumanlar, Moskova’da bile insanların sokağa çıkmasını engelliyor, alışveriş merkezlerinde hareketlilik olmuyor.

VERİMLİLİĞİ DÜŞÜRÜYOR

ABD’de de durum farklı değil. İstatistik Biirosu’na göre ülkede güneş ışıkları altında çalışmak zorunda olan 15 milyon işçi var. Büro, 1992-2016 yılları arasında ülkede 783 işçinin sıcaklar nedeniyle hayatını kaybettiğini, 69 bin 374 kişinin de hastaneye kaldırıldığım bildiriyor. Kapalı mekanlarda çalışan işçiler de daha sık mola veriyor, daha sık su içme gereği duyuyor. Fakat ülkede, yasaların koruması altında olmayan milyonlarca işçinin bulunduğunu da unutmamak gerek. ABD’de 2028 yılında iklim değişikliğinin ekonomiye maliyetinin yıllık 36ü milyar dolar olacağı tahmin ediliyor. Çevre sağlığı bilimleri profesörü Jisung Park, oda ısısının her bir santigrad derece üzerine çıkan sıcaklığın, işçinin verimliliğini yüzde 2 oranında düşürdüğünü hesaplamış (Jisung Park’ı, Güney Kore’nin eski milli futbolcusu Ji-sung Park ile karıştırmayalım).

BAZEN OLUMLU ETKİLİYOR

Benzer bir hesaplama da İngiltere’de yapıldı. Sıcaklık, 27 santigrad derecenin üzerine çıktığında verimlilik yüzde 8 düşüyor. 38 derecenin üzerine çıktığında ise verimlilik düşüşü, yüzde 62 gibi korkutucu oranlarda seyrediyor. Çelişkili bir durum olmakla birlikte aşırı sıcakların bazı ülke ekonomilerine olumlu etkisi olduğu da bir gerçek. Artan elektrik tüketimi, istatistiklerde ekonomik gelişmenin bir parçası olarak görünüyor. Soğuk içecekler ve dondurma satışlarında patlama yaşanıyor. İç turizmde hareketlilik, turizm gelirlerinin yükselmesi olarak istatistiklerde yerini alıyor.

Negatif etkileri ise şöyle sıralamak mümkün: Giyim harcamaları en düşük seviyesine iniyor. Tekstil piyasası durgunlaşıyor. Hiç kimse kapalı mekanlarda sinemaya gitmiyor. Daha serin yerlere gitme telaşı, tarifeli tren, otobüs, gemi ve uçak seferlerinde gecikmelere ve aksamalara neden oluyor. Hastanelerin iş yükü artıyor. Özellikle 75 yaş üzeri insanları sıcaklardan korumak zorlaşıyor.

GÖRÜLMEMİŞ ZORLUKLAR

Artan sıcaklar, azalan yağışlar sonucu oluşan orman yangınlarıyla mücadelede Almanya, İsveç ve Yunanistan, şimdiye kadar görmediğimiz zorluklarla karşılaştı, tsveç, bir günde 50 farklı orman yangınıyla mücadele etmek durumunda kaldı. îtfaiye yetersiz kalınca, savaş uçakları yanan ormanları, bombalayarak söndürmeye çalıştı. Almanya ise İkinci Dünya Savaşı’ndan kalma patlamamış bombalar yüzünden orman yangınlarına müdahale etmekte güçlük yaşadı. Yunanistan’da başkent Atina’dan sadece 30 km uzakta olan Mati tatil köyündeki orman yangım, 91 kişinin ölümüne neden oldu. Denize kaçanlar boğularak, araçlarıyla kaçmak isteyenler de yanarak hayatlarını kaybettiler. Çünkü herkes, “Yangını görmüşlerdir. Şimdi gelir müdahale ederler” diye düşünmüştü.

HAYVAN YEMİ KITLIĞI

Avrupa’nın su damarları Ren ve Tuna nehirlerinde su seviyesi tehlikeli biçimde düştü. Üzerlerinde taşımacılık yapan mavnaların seyrüseferi, karaya oturmamaları için yasaklandı. Mal ticareti aksadı. Hollanda’nın metalden yapılmış köprüleri, sıcaktan sıkıştığı için açılamadı. Kendilerini yollara atan tatilciler, tıkanan trafik yüzünden yollarda mahsur kaldı. Tren seferleri en az beş saat gecikmeli yapılabildi. Almanya’nın Hanover kentinde, havaalanı pistinin erimeye başlaması yüzünden uçuşlar iptal edildi. Polonya, Baltık Denizi sahillerindeki plajlarını, suda oluşan zehirli yosunlar nedeniyle kapatmak zorunda kaldı. Alman çiftçiler, besin maddesi fiyatlarının yükselebileceği konusunda halkı uyardı.

Artan fiyatların bir yaz sezonu içinde 1.5 milyar euro’yu bulacağı hesaplandı. Ülkede patates üretimi düştü. Fast food restoranlar, müşteriye sundukları patates kızartmasında fiyat artırmamak için miktarı düşürdüler. İsveç hükümeti, yiyecek kıtlığı yüzünden hayvan yetiştiricilerinden hayvanlarının bir kısmını öldürmelerini istedi.

ALEVRİGEL