Staj yeri bulmak artık iş bulmak kadar zor

Şimdilerde üniversite öğrencileri büyük bir telaş içinde. Staj yeri bulmak artık iş bulmak kadar zor. Şirketler ince eleyip sık dokurken öğrenciler arasında da müthiş bir rekabet söz konusu.

ÇEVRENİZDE yana yakıla staj yeri arayan gençler olmuştur. Şimdilerde o gençlerin sayısı giderek artmış durumda. Ellerinde parlak bir özgeçmiş bile olsa, üniversite öğrencileri staj bulmakta hiç olmadığı kadar zorlanıyor. Şirketler sınırlı sayıda stajyer kabul ederken, buna ek olarak stajyer alımında tıpkı işe alımlarda olduğu gibi oldukça hassas davranıyor. Seçme ve yerleştirme süreçleri aynen işe alımlardaki gibi işliyor. Hal böyle olunca, öğrenciler arasında kıyasıya rekabet yaşanıyor. Peki neden? Her şeyden önce staj imkanını ülkemizde büyük ve köklü kurumlar sağlıyor. Öğrenciler de özellikle ilk iş deneyimini temsil etmesi açısından tercihlerini ilk olarak büyük, kurumsal ve marka değeri olan şirketlerden yana kullanıyor ve bu noktada bu şirketlerde yığılmalar oluyor. Yüzbinlerce staj başvurusu alan bu tür şirketlerin kimisi günün sonunda çok az sayıda öğrenciye kapılarını açabiliyor. Bir diğer sebep ise stajın ilk iş deneyimi açısından kritik öneme sahip olması ve bu nedenle şirketlerin seçim yaparken eskisinden daha dikkatli davranması. Yani artık stajyer öğrenci adayı tıpkı bir iş görüşmesine giriyormuş gibi hazırlanmalı ve gerek sosyal gerek akademik açıdan kendisini en iyi şekilde donatmalı. Adaylardan artan beklentiler de staj yapacak şirket bulmayı zorlaştırıyor.

PLANLAMA ŞART

Staj biraz da arz-talep meselesiyle ilgili. Son yıllarda üniversite sayısında ciddi bir artış oldu, birçok yeni devlet üniversitesi ve özel üniversite açıldı. Dolayısıyla lisans ve ön lisans mezunu sayılarında ciddi artışlar var. “Arz oldukça yükseldi ama talep aynı oranda yükseldi mi, bunu araştırmak gerekiyor. Ayrıca Türkiye’de iş yerleri belli bölgelerde yoğunlaşıyor, ama artık her ilde en az bir üni- 1 versite var, bu üniversitelerde öğrenim gören gençlerin aynı ilde staj imkânı bulup bulamayacağı da araştırılmalı. Kısacası özellikle staj zorunluluğu olan bölümlerde bu planlamanın yapılması şart” diyen Assessment Systems CEO’su Levent Sevinç’e göre, kamu sektöründe ve özel sektörde staj programlarının bu planlama doğrultusunda teşvik edilmesi önemli. Staj bulmak aslında her zaman zor bir süreçti, fakat Kariyer.net Genel Müdürü Yusuf Azoz’a göre, son dönemde iş dünyasındaki artan rekabet ortamının dışında değişen bir durum daha oldu. Bu da şu; yeni kuşak çalışanlar staj deneyiminin kendilerine kattığı avantajların artık çok daha farkında ve bu konuda çok daha bilinçli. Daha öğrencilik yıllarında çalışmak istedikleri sektörle ilgili olarak bilgi sahibi olmak hatta mümkünse farklı birçok alanda staj yaparak kendisi için en doğru kariyer yolunu seçmek istiyor. Ülkenin genç nüfusu ve artan üniversite sayısı da dikkate alındığında staj yapmak için öğrencilerin çok daha erken harekete geçmesi gerekiyor.

ERKEN DAVRANIN

Öğrenciler de konuya ciddiyetle yaklaşmalı. Son bir ay kala staj aramaya başlamak çok etkili olmayacaktır, özellikle şirketlerin stajyer alım dönemlerini takip etmeleri gerekiyor. Özgeçmişlerini daha özenli hazırlamalı, mülakatlara daha özenli hazırlanmalılar. Ayrıca network’lerini etkili bir şekilde kullanmaları çok önemli, çünkü stajyer alımında ilişkilerin etkili olduğu bir gerçek.

“Gerek üniversitedeki öğretmen ve arkadaşlarından gerekse akrabalarından bu konuda yardım isteyebilirler. İnternet üzerinden yaptıkları araştırmaları da derinleştirmelerini tavsiye ederim” diyen Sevinç, bu noktada sadece iş arama siteleri üzerinden arama yapmamaları gerektiğini, ilgilendikleri şirketlerin web sitelerini de araştırmalarını salık veriyor. Şirketlerin kariyer sayfalarını mutlaka okumalı, sosyal ağları takip etmeli ve hatta sosyal ağlarda kendi hesaplarında bu arayışlarını duyurmalı ve destek istemeli.

CV ÇOK ÖNEMLİ

Yusuf Azoz’a göre, öğrenciler staj yeri ararken başvurdukları stajın öncelikle ilgi ve uzmanlık alanlarıyla ilgili olmasına dikkat etmeli. Hem staja kabul edilmesi hem de kabul edildikten sonra kariyerinin destekleyici bir alanda çalışması için kendisine uyumlu bir başvuru yapması büyük önem taşıyor. Bir staj programına başvururken profesyonelce hazırlanmış, ilgi duyduğu alanlardan bahsedilmiş bir CV hazırlaması yine özen gösterilmesi gereken noktaların arasında yer alıyor. Ayrıca CV’sini yaratıcı ve firmanın ilgisini çekecek şekilde hazırlaması da adayın fark edilmesine yardımcı olacak araçlardan biri.

Aday firmanın dikkatini çekebilmek için CV’sine kısa videolar da ekleyebilir. Bu videolarda neden staj yapmak istediği konusunda bilgi verebilir.

ASGARİ ÜCRETİN ETKİSİ

Öte yandan asgari ücrete yapılan artışla şirketlerin bu durumdan etkilenmemek adına stajyer alımına ağırlık vereceği konuşuldu bir süre. Ancak asgari ücretteki artış stajyer istihdamını hem pozitif hem de negatif açıdan etkileyebilir. Asgari ücretteki artış şirketlerin stajyer arayışını hızlandırmış olabilir ancak uzmanlar bunun kalıcı bir çözüm olacağını düşünmüyor.

“Bazı işlerin stajyerler tarafından yapılabiliyor olması işin ona devredilmesinin doğru olacağı anlamına gelmez, stajyerlik pozisyonu şirketler için de öğrenciler için de bir fırsat. Şirketler bu süreci gelecek çalışanlarını belirleyecekleri, farklı pozisyonlar için yeni yetenekleri keşfedecekleri bir süreç olarak kurgulamalılar” diyen Sevinç, staj döneminde öğrencilerin gelişimini destekleyecek staj programlarının hazırlanması gerektiğini, çalışanlar tarafından yapılması gereken işlerin stajyerlere yaptırılmaması gerektiğinin altını çiziyor ve ekliyor: “Örneğin sisteme fatura girilmesine ihtiyacınız var diye bir stajyer alıp üç ay boyunca ona basit işler yaptırmamalısınız. Bu şekilde yeni yeteneklerin şirketinizden koşar adım kaçmasına sebep olursunuz. Böyle bir ihtiyacınız varsa geçici ya da yarı zamanlı istihdamı düşünmelisiniz.”

Yusuf Azoz ise, özellikle asgari ücret artışının etkisiyle firmalar tarafında istihdam edeceği stajyer sayısında belirli oranda bir azalma yaşanacağı görüşünde. Kariyer.net’te yayınlanan bir ankete göre, “işe alınmayla sonuçlanan bir stajyerlik döneminiz oldu mu?” sorusunu yanıtlayan 30 bin 474 kişinin yüzde 70’i “Hayır” derken soruyu yanıtlayanların yüzde 30’unun cevabı “Evet” oldu.

EN ÇOK BAŞVURU İK’YA

Türkiye’de hemen tüm sektörlerde stajyer istihdam ediliyor. Ancak pozisyon söz konusu olduğunda özellikle insan Kaynakları departmanı daha çok ilgi görüyor. Kariyer.net’te yayınlanan ve 26 bin 327 kişi tarafından yanıtlanan ankete göre, “En çok hangi alanda staj yapmak istersiniz?” sorusuna katılımcıların yüzde 36’sı “insan Kaynakları”, yüzde 26’sı “Finans-Muhasebe”, yüzde 20’si “Reklam-Pazarlama”, yüzde 18’i ise “Satış” yanıtını verdi. Ankete paralel olarak Kariyer.net’teki staj ilanlarına başvurular incelendiğinde de ilk sırada insan Kaynakları geliyor.

Pek çok şirketin stajyer istihdamı için başvuru süreci neredeyse son buluyor şu günlerde. Özellikle Mart-Nisan ayında başvurular alınırken, kimi şirketler akademik takvim boyunca başvuru kabul ediyor. Ve özellikle not ortalamasının yüksek olması adayları bir adım öne çıkarıyor. En az 4 üzerinden 2.5 not ortalaması isteniyor.

Öğrencilerden en çok başvuru alanlardan bazıları

BOYNER

Boyner Büyük Mağazacılık, Beymen Mağazacılık, Ay Marka Mağazacılık, Altınyıldız Tekstil başta olmak üzere Boyner Holding bünyesinde yıl boyunca staj başvuruları alınıyor. Ancak departmanların kapasitesine ve ihtiyacına göre fırsat verilen stajyer sayısı değişiyor.

Stajyer başvuruları kariyer portalları üzerinden, Linkedln ve benzeri kanallardan ya da direkt e-mail yolu ile başvurular aracılığı ile alınıyor. Boyner Holding’de stajyerlerin esnek çalışmalarına, kendi planlarını ders programlarına göre yapmalarına fırsat veriliyor. Özellikle Boyner ve YKM mağazalarında meslek lisesi öğrencilerine de staj fırsatı veriliyor.

ING BANK

ING Bank’ta stajyerler, Kariyer.Net üzerinden alınan talepler ve üniversite tanıtım faaliyetleri sırasında bırakılan özgeçmişlerden yapılan değerlendirmeler sonucunda belirleniyor. Kariyerini bankacılık sektöründe yapmayı hedefleyen ve sektörle ilgili bölümlerde eğitim alan ağırlıklı olarak 3’üncü ve 4’üncü sınıf öğrencileri sürece dahil ediliyor. Öncelik zorunlu stajı olan öğrencilere verilse de zorunlu stajı olmayan üniversite öğrencileri de değerlendiriliyor. Zorunlu stajı bulunan meslek liselerinden, bankacılık ve İT gibi bankada çalışmaya uygun olan bölümlerin öğrencileri tercih ediliyor. Stajyerlerde 26 yaşını aşmamış olma, 3. ve 4. sınıf lisans ya da yüksek lisans öğrencisi olma, not ortalamasının 2.5 ve üzeri olması şartları aranıyor. Staj süresi, zorunlu stajlar için 40 iş günü, gönüllü stajlar için 20 iş günü. Bankada sonbahar-kış dönemi üniversite staj talepleri Mart ayında alınıyor. Lise stajı talepleri ise Haziran -Eylül aylarında alınıyor. Okul dönemi başladığında aynı zamanda staj süresi de başlamış oluyor.

DOĞUŞ GRUBU

Doğuş Grubu 2016’da yaklaşık 40 stajyer almayı 9 planlıyor. Uzun dönemli staj programlarını tercih eden 3 grupta başvuru süreci ilkbahar döneminde başlıyor, seçilen adaylar kendilerine uygun olan departmanlarda staja başlıyorlar. Adaylarda aranan yetkinlikler departman bazında değişmekle birlikte en az üç tam gün çalışabilecek ve iyi seviyede İngilizce bilgisine sahip adaylara öncelik veriliyor.

Zeynep Doğrul AŞAR / Oxygen Consultancy Genel Müdürü

“Yetenek havuzu artık stajyerden doluyor” Kurumlar yetenek havuzunu oluşturmaya artık neredeyse stajyer seviyesinden başlıyor. Bu nedenle stajyer adayları daha net kriter ve yetkinlikler doğrultusunda seçiliyor. Staj süreci her iki taraf için de daha önemli hale geldiği için neticelenmesi daha zor oluyor. Öğrencilerin çoğu çalışmak istedikleri sektör ve fonksiyonları bilmiyor. Bu nedenle gelecekte çalışmak ve uzmanlaşmak istedikleri işleri bulabilmeleri için üniversitede yapılan staj çok önemli. Öğrenciler öncelikle ağırlıklı olarak mezun olacakları bolümden istihdam sağlayan sektör ve fonksiyonlara yoğunlaşmalı. Bununla birlikte bilmedikleri, farklı yapıdaki firma ve bölümlerde staj yaparak profesyonel hayata girmeden önce bilgi ve birikim sahibi olmaları da çok önemli. Eskiden mecburi staj vardı şimdi ise öğrenmek ve içeriği dolu bir staj dönemi geçirmek çok önemli. Bir şirkette hangi bölüm ne iş yapar, şirketin bütününe katkısı, kurum kültürü, vizyonu staj yapan kişinin bilgi ve birikimini önemli derecede etkileyecek başlıklar.