Suya ve Su Teknolojilerine Yatırım Yapmak

DÜNYA ÜZERİNDEKİ SU KAYNAKLARI TÜKENİRKEN ÇOKULUSLU ŞİRKETLER, KRİZİ FIRSATA DÖNÜŞTÜRMEYİ BAŞARDI. KURULAN SU BORSASINDA SUYA VE SU TEKNOLOJİLERİNE YATIRIM YAPAN 800 ŞİRKETİN TOPLAM DEĞERİ 2.1 TRİLYON DOLARA ULAŞTI.

Dünyanın dörtte üçü sularla çevrili olmasına rağmen var olan suyun ancak yüzde 2’si içilebilir, tatlı su kaynaklarından oluşuyor. Ancak bu rakam sizi yanıltmasın, 7.1 milyara ulaşan dünyadaki yaşamı sürdüren en önemli etkenlerden biri olan içilebilir suyun yüzde 68’lik kısmı buzullarda, kalan yüzde 30’u ise yeraltı kaynaklarında hapsolmuş durumda. Nehir ve göl gibi yer üstünde kalan tatlı su kaynaklan, dünya üzerindeki tatlı suyun yaklaşık yüzde 2’sini oluşturuyor. İhtiyaçları karşılamaya uygun su miktarı ise yüzde 0,25. Tüm dünyadaki suyu 5 litrelik bir bidona doldurduğumuzu düşünürsek, canlı yaşamın kullanabileceği su miktan bir çorba kaşığını bile doldurmuyor… Dünya üzerindeki temiz su kaynaklarının kirlenmesi ve nüfusun artışına paralel olarak suya olan ihtiyacın artması, özel şirketleri su kaynaklama ve su teknolojilerine yatırıma yönlendiriyor.

Çin’den büyük yatırım

Yalnızca özel şirketler değil devletler de suya ve su teknolojilerine yatırım yapıyor. Dünyanın en büyük sanayi ülkelerinden biri haline gelen Çin, son beş yılda su projelerine 55 milyar dolar harcadı. Yapılan yatırımların yüzde 65’ini Güney-Kuzey Su Transferi Boru Hattı’na harcayan Çin hükümeti 55 milyar doların yaklaşık yüzde 10’luk kısmını da sulama hizmetleri ve diğer tarımsal projelerde harcadı. Su kaynakları bakımından dünyanın en zengin ülkesi olan Kanada ile aynı potansiyele sahip olan Çin’deki su çok ciddi bir sorun oluşturuyor. Amerika’da da suya bağlı yatırımlar ciddi bir yer tutuyor. Global su şirketlerinin çok güçlü olduğu ülkede yaklaşık 1,287 milyon kilometre (800 bin mil) su borusu döşendi.

1 trilyon dolarlık yatırım

Tabii ki su sorunu sadece Amerika ve Çin ile sınırlı değil. Afrika, Asya, Mısır, Hindistan, İsrail ve Meksika’da da ciddi kaynak sorunları yaşanıyor. OECD raporlarına göre mevcut sorunu çözmek, var olan temiz su stoklannı verimli kullanabilmek için 2030 yılma kadar yıllık 1 trilyon dolar yatınm yapmak gerekiyor. Ancak nüfus, her geçen gün artarken kaynaklar azalıyor. Azalan her kaynak gibi suyun değeri de artıyor. Bugün dünyadaki suyun sadece yüzde 5’lik bölümü çokuluslu şirketlerin elinde. Bugünkü verilerle uluslararası devlerin elindeki yüzde 5’in ekonomik değeri ise tam 1 trilyon dolar. Kaynak sahipliği bakımından hakimiyet iki Fransız şirketinin, yani Veolia ve Suez’in elinde bulunuyor. Rekabeti avantaja dönüştüren ikili pazarın yüzde 60’tan fazlasını ellerinde tutuyor. Birçok ülkede ortak kurduklan şirketlerle pazardaki güçlerini koruyan Veolia ve Suez, antirekabetçi davranışları nedeniyle Fransa’da uyan bile almışlar.

Kriz ve fırsat

Su krizini fırsata dönüştüren şirketlerin sayısı azımsanmayacak düzeyde. Bugün dünyada suya bağlı alanlara yatırım yapan 800 şirket bulunuyor. Bu şirketlerin toplam değeri ise dudak uçuklata-cak cinsten: 2.1 trilyon dolar. Yalnızca New York Borsası’nda işlem gören su şirketlerinin değerleri 500 milyar dolara ulaşmış durumda. Londra ve Tokyo borsalannda da su şirketleri işlem görüyor ve değerleri her gün artıyor. Su şirketleri her yıl ortalama yüzde 6 büyüme gösteriyorlar. Dünya üzerinde her saniye 41 bin galon petrol kullanırken, 17,5 galon su kullandığımız gerçeğinden yola çıkarak şirketlerin büyümesinin nüfus artışıyla birlikte hızlanacağını söylemek çok da yanlış sayılmaz.

Veolia ve Suez

Uluslararası ölçekte yatıran yapan su şirketlerinin en büyüğü Fransız şirketi Veolia dünya çapında 101 milyon insanın içme suyu ihtiyacını karşılıyor. Veolia’nın hisseleri NYSE ve Euro-next Paris’te işlem görüyor. Şirketin ilk yan cirosu 11,448 milyar dolar. Veolia’nm ardından suya yatırım yapan dünyanın en büyük ikinci şirketi olan Suez, beş kıtada 70 ülkede 79 bin 550 kişiyle faaliyet gösteriyor. Değeri 18 milyar doları aşan şirket 2013’ün ilk yansında 7 milyarl77 milyon euro. Üçüncü sırada yer alan ITT kuruluşlarından biri olan ve bugün suya yatırım yapan bağımsız bir şirket haline dönüşen Xylem 2012’yi 3 milyar 791 milyon dolar ciroyla kapattı.

Su savaşları

Su kaynaklan bir yandan özelleştirilirken diğer yandan da özelleştirmeler iptal ediliyor. Var olan senaryolar, önlem alınmazsa kaynaklann yetersizliği nedeniyle 2050 yılında su savaş-lannın başlayacağını söylese de uluslararası şirketler için savaş çoktan başladı. Gözle görülür biçimde olmasa da su kaynaklan azaldıkça kağıt üzerinde yapılan tüm hesaplar daha fazla kaynağa çıkıyor. Almanya, Fransa, Bolivya, Arjantin gibi ülkelerde su ve su dağıtımı önce özelleştirilirken daha sonra özelleştirmeler iptal edilerek kamuya döndü. Ancak sektör iptal edilen özelleştirmelere rağmen büyümesini sürdürdü. Devletler su sorununu çözmek için daha uzun yıllar özel sektörün geliştirdiği teknolojileri ve know how’ı kullanmaya devam edecek.