Tarıma Devlet Destekleri

Tarım destekleri, hayvancılık destekleri, çiftçi desteği, çiftçiye devlet desteği, çiftçi hibe, tarım hibe, hayvancılık devlet desteği.

65 milyar dolarlık büyüklüğe ulaşan tarım sektörü için devlet kesenin ağzını açtı. 10 yıl önce 1.7 milyar TL olan devlet desteklerinin toplamı bu yıl 10 milyar TL’ye dayandı. Desteklerden aslan payını hayvancılık alırken, hemen hemen bütün kesimlere yönelik desteklerde artış var…

TÜRKİYE’DE gelecek vadeden sektörlerin başında tarım gelir. Ülke olarak dört mevsimi de yaşayan bir konumdayız. Topraklarımızda ne eksek yetişiyor. Dünyada yenebilen 150 çeşit meyvenin 90’ı ülkemiz topraklarında hayat buluyor. Birçok meyve cinsinde de dünyanın sayılı üreticileri ara-smdayız, hatta lideriyiz. Hayvancılıkta hem et, hem süt alanında son yıllarda ciddi sıçramalar yaşanıyor. Balıkçılıkta dünyaya kafa tutmaya başladık. Domates, biber, patlıcan, salatalık gibi birçok sebzede dünyayı doyuruyoruz. Bu ürünlerin her biri önemli ihracat kalemleri haline geldi.

Bu güzel gelişmeler elbette tesadüf değil. Hem çiftçinin gayreti, hem de devlet destekleri bu büyümede önemli rol oynuyor. Türkiye tarımsal üretimde dünyanın yedinci büyük ekonomisi konumunda. Toplam tarımsal üretim miktarı 12 yılda 23 milyar dolar seviyesinden 65 milyar dolara yükseldi. Devlet bu büyüklüğe ulaşmak için hayvancılıktan balıkçılığa, meyvecilikten sebzeciliğe, etten süte birçok alanda destek veriyor. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, tarımsal üretimi artırmak için bu yıl da kesenin ağzını açtı. Kararnamesi nisan ayı sonunda imzalanan destekler için bütçeden 9.8 milyar TL kaynak ayrıldı. Desteklerden en büyük payı yüzde 33 ile fark ödemesi-prim destekleri alacak. Bu yıl 17 üründe toplam 3.2 milyar TL fark ödemesi yapılacak. Hayvancılık destekleri ise 2.7 milyar TL ile ikinci sırada yer alacak. Toprak analizi, gübre ve mazot desteklerinin de yer aldığı alan bazlı desteklerin bütçesinin ise 2014’te 2 milyar 789 milyon TL olması hedefleniyor. Para Dergisi olarak 2014 yılı desteklemelerinin tüm ayrıntılarını sizler için derledik. Bankaların tarım kredilerini detaylı olarak dergimizin finans sayfalarında bulabilirsiniz.

MAZOT, GÜBRE, TOPRAK ANALİZİ

2014 yılında Çiftçi Kayıt Sistemine dâhil olan çiftçilere alan bazlı olarak mazot, gübre ve toprak analizi destekleme ödemesi yapılacak.

Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’nca belirlenecek büyüklükte ve Çiftçi Kayıt Sistemine kayıtlı her bir tarım arazisinin gübre destekleme ödemesinden yararlanabilmesi için Bakanlıkça yetkilendirilmiş laboratuvar larda toprak analizi yaptırılması zorunlu. Belirlenecek büyüklüğün altındaki tarım arazileri için toprak analizi şartı aranmıyor. Şartları tutan çiftçilere dekar başına 2.5 TL toprak analizi desteği verilecek.

Peyzaj ve süs bitkileri, özel çayır, mera ve orman emvali alanlarında dekar için 3.1 TL mazot, 4.3 TL de gübre desteği verilecek. Hububat, yem bitkileri, baklagiller, yumru bitkiler, sebze ve meyve alanlarında dekar için 4.6 TL mazot, 6 TL gübre, yağlı tohumlu bitkiler ve endüstri bitkileri alanları için ise 7.5’er TL gübre ve mazot destekleme ödemesi yapılacak. Bu yıl sözleşmeli aspir, kanola ve soya fasulyesi üretimi yapanlara fark ödemesi desteğine ilave olarak dekar başına 10 TL ödenecek.

HAVZA DESTEKLERİ

30 tarım havzasında, 2014 yılı üretim sezonunda üretilen ve satışı yapılan ürünlere fark ödemesi yapılacak. Yağlık ayçiçeği, kütlü pamuk, soya fasulyesi, kanola, dane mısır, aspir, zeytinyağı, buğday, arpa, çavdar, yulaf, tritikale, çeltik, kurufasulye, nohut ve mercimek ürünleri, tarımsal veriler ve uydu görüntüleri; zeytinyağı tarımsal veriler kullanılarak belirlenecek verim değerlerine göre, pamuk yurt içinde üretilip sertifikalandırılan tohumları kullanma şartı aranarak desteklenecek. Buna göre, kilogram başına yapılan fark ödemesi desteği, yağlık ayçiçeğinde 30 kuruş, kütlü pamukta 55 kuruş, soya fasulyesinde 50 kuruş, kanolada 40 kuruş, dane mısırda 4 kuruş, aspirde 45 kuruş, zeytinyağında 70 kuruş, buğday, arpa, çavdar, yulaf, tritikale-de 5 kuruş, çeltik, kurufasulye, nohut ve mercimekte 10 kuruş, çayda ise 12 kuruş olarak belirlendi.

Patates siğili hastalığı görülen Adana, Giresun, Gümüşhane, Kayseri, Niğde, Nevşehir, Ordu ve Trabzon’da patates yerine aspir, kanola, soya fasulyesi ve yağlık ayçiçeği üretimi yapan üreticilere, aldığı fark ödemesi desteğine yüzde 50 ilave ödeme yapılıyor. Desteklemelerden, Çiftçi Kayıt Sisteminde özlük, ürün, arazi bilgileri kayıtlı olan ve sonraki sayfada belirtilen havzalarda yer alan, arazilerinde desteklemeye esas ürünleri ürettiği Bakanlık il ve ilçe müdürlüklerince tespit edilen ve belirlenecek yasal süre içerisinde destekleme başvurularını yapan, kamu kurum ve kuruluşları hariç gerçek ve tüzel kişi üreticiler yararlanacak. Destekleme ödemelerine esas arazi büyüklüğü, başvuru sahibinin Çiftçi Kayıt Sisteminde kayıtlı arazilerinin büyüklüğünü aşamıyor. Üreticiler, doğrudan Çiftçi Kayıt Sistemi üzerinden yürütülen fark ödemesi desteklemelerine ilişkin olarak kayıtlı oldukları yer dışında başvuru yapamıyor.

HAYVANCILIĞA 2.7 MİLYAR TL

2014 bütçesinden hayvancılığa 2.7 milyar TL ayrılmış durumda. Hayvancılık desteklerinde Bakanlık kayıt sistemlerine ve Soy Kütüğü ve Ön Soy Kütüğü Sistemi (E-Islah) veri tabanına kayıtlı, sütçü, kombine ve etçi kültür ırkı veya kültür ırkı melezi en az beş baş anaç sığıra sahip, ulusal düzeyde üst örgütlenmesini tamamlamış bir hayvancılık örgütüne üye olan yetiştiricilerle sayı şartına bakılmaksızın Bakanlık kayıt sistemine kayıtlı anaç mandaya sahip olan yetiştiricilere, sütçü ve kombine ırkların anaç sığırı için soy kütüğüne kayıtlı olanlara ve etçi ırklara farklı olmak üzere hayvan başına ödeme yapılacak.

MANDAYA DAHA FAZLA ÖDEME

Anaç sığır başına ödeme birim miktarları, tek işletme olarak kabul edilen, kooperatif ile birlikler hariç, 500 başa kadar tam, 501 baş ve üzeri için yüzde 50’sine karşılık gelen tutarın ödenmesi suretiyle uygulanacak. Birlik ve kooperatiflere üye olup işletmesinde 500 baştan fazla hayvan bulunduran yetiştiricilere hayvan sayısı limitleri uygulanacak. Sütçü ve kombine ırklar ve melezleriyle etçi ırkların melezleri her anaç sığır için 225 TL, etçi ırklar anaç sığır için 350 TL, anaç manda için 400 TL, sütçü ve kombine ırklar ve melezleri anaç sığır soy kütüğü ilavesinde ise 70 TL destekleme ödemesi yapılacak.

E-Islah veri tabanına kayıtlı anadan suni tohumlama veya etçi ırklarda Bakanlıktan izin alınmış tabii tohumlama boğasıyla tohumlama sonucu doğan buzağılar için 75 TL, döl kontrolü projesi kapsamında testi tamamlanıp onaylanmış boğa spermasıyla yapılan suni tohumlamadan doğanlara 35 TL, yerli ırk veya melezi sığırlardan etçi ırklara ait spermayla yapılacak tohumlama sonucu doğan buzağılara 75 TL destek verilecek. Sürü yöneticisi istihdamı desteği uygulaması 500 baş ve üzeri küçükbaş hayvan sayısına sahip işletmelerde bu yıl başlayacak. Sürü yöneticisi istihdamı desteği işletme başına 5 bin TL olarak 2015 yılı bütçesinden ödenecek.

GAP (Güneydoğu Anadolu Projesi), DAP (Doğu Anadolu Projesi), DOKAP (Doğu Karadeniz Projesi) ve KOP (Konya Ovası Projesi) kapsamındaki illerde E-Islah veri tabanına kayıtlı sığırlarını, (saf sütçü ırklarda doğum tarihi 1/1/2009 ve sonrası olanlar hariç olmak üzere) etçi veya kombine ırklarla tohumlama yaptıran yetiştiricilere, anaç sığırları ve doğan buzağıları (dişilere Brucellosis S-19 aşısı yaptırmak şartıyla) için 350 TL’ye kadar destek veriliyor.

Damızlık koyun-keçi yetiştiriciliği yapan, damızlık koyun-keçi yetiştiricileri birliklerine üye, hayvanları Bakanlık kayıt sistemlerine kayıtlı yetiştiricilere anaç hayvan başına 20 TL ödeme yapılacak. Tiftik keçisi yetiştiriciliğinin teşvik edilmesi ve tiftik üretiminin artırılması için üretmiş oldukları tiftiği, Tiftik ve Yapağı Tarım Satış Kooperatifleri Birliği’ne (Tiftik-birlik) veya kooperatiflerine satan yetiştiricilere 20 TL/kg ödeme yapılacak.

SÜT ÜRETİMİNE DESTEK

Üretmiş olduğu çiğ sütü, yönetmelik kapsamındaki süt işleme tesislerine satan, bir hayvancılık örgütüne üye olan yetiştiricilere, manda, koyun ve keçi sütü için litrede 20 kuruş ödenecek. İnek sütü için ise soğutulmuş süte farklı olmak üzere Bakanlığın belirleyeceği dönemler ve birim fiyatlar üzerinden ödeme yapılacak.

Islah amaçlı süt kalitesinin desteklenmesi projesi kapsamında, her bir sığır için süt içeriğinin tespiti amacıyla yapılacak analizler için Ankara, İzmir, Balıkesir, Bursa ve Tekirdağ’da 50 TL/baş ödeme yapılacak.

İPEKBÖCEĞİ VE ARICILIK

Ipekböceği yetiştiriciliğinde ücretsiz tohum sağlayan Koza Tarım Satış Kooperatifleri Birliği’ne (Kozabir-lik) kutu başına, ürettiği yaş ipekböceği kozasını satan yetiştiricilere adet ve kilo başına 30 TL ödeme yapılacak. Arı yetiştiriciliği yapan ve merkez birliği düzeyinde örgütlenmiş yetiştirici birlikleri veya üretici birliklerine üye olan üreticilere, Bakanlık kayıt sistemlerine kayıtlı olma şartı ile kovan başına, seralarda doğal poli-nasyonu sağlamak amacıyla Bakanlık kayıt sistemlerine kayıtlı seralarda, bombus arısı kullanan yetiştiricilere koloni başma arılı kovanda 10 TL, bombus arısında koloni başma 60 TL ödenecek.

ALABALIK, ÇİPURA, LEVREK

Su ürünleri yetiştiriciliği yapanlara, Su Ürünleri Kayıt Sistemi’ne kayıtlı olmak şartıyla, ürün için kilogram başma, doğrudan üreticiye destekleme ödemesi yapılacak. Bir işletmenin destekten faydalanabileceği en fazla miktar yılda 500 bin kilogramla sınırlı. Alabalık, çipura, levrek ve yeni türler için kilo başına destekler 1 TL’yi buluyor. Su ürünleri kaynaklarının korunması, sürdürülebilir biçimde işletilmesi ve stoklar üzerindeki av baskısının azaltılması amacıyla, su ürünleri ruhsat teskeresine sahip on metre ve üzerindeki balıkçı gemisi sahiplerine, gemilerinin avcılıktan çıkarılması karşılığında, gemi boyuna göre 10 bin TL ile 30 bin TL arasında destek ödemesi yapılacak.

KABA YEM

Çiftçi Kayıt Sistemine kayıtlı arazileri üzerinde kaliteli kaba yem üretmek amacıyla yem bitkileri ekiciliği yapan üreticilere, yapay çayır-mera için üretim yaptıkları ilk yıl, çok yıllık yem bitkilerinden yonca için 4 yıl ve korunga için 3 yıl süreyle, tek yıllık yem bitkileri ekilişlerinde ise üretim yaptıkları yıl için ürünü hasat etmeleri kaydıyla dekar başına 30 TL ile 100 TL arasında ödeme yapılacak.

HAYVAN SAĞLIĞI

Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu kapsamında belirlenen hayvan hastalık tazminatları, miktarı il ve ilçelerde oluşturulan Yerel Kıymet Takdir Komisyonu tarafından belirlenerek hayvan sahiplerine ödenecek. Hastalıklardan Ari İşletmeler İçin Sağlık Sertifikasına sahip olan süt sığırı işletmelerinde bulunan, damızlık boğalar dışındaki, altı ay yaşın üzerindeki erkek hayvanlar hariç, tüm sığırlar için hayvan sahiplerine hayvan başına 375 TL’ye kadar destek veriliyor. Ari sığır başına ödeme birim miktarları 500 başa kadar tam, 501 baş ve üzeri için yüzde 50’sine karşılık gelen tutarın ödenmesi suretiyle uygulanıyor. Hayvanlar için ayrıca şap aşısı desteği de mevcut. Bu alanda hayvan başına 50 kuruş ile 1.5 TL arasında destek veriliyor.

Hayvan genetik kaynaklarının yerinde korunması ve geliştirilmesi amacıyla yetiştiricilere, koruma ve geliştirme sürüleri için büyükbaş ve küçükbaş hayvanlarda farklı olmak üzere hayvan başına, arıcılıkta ise kovan başına 35 TL ile 500 TL arasında ödeme yapılacak.

Bakanlık kayıt sistemlerine kayıtlı, yurt içinde doğmuş ve besi süresini tamamlamış erkek sığırlarını (manda dâhil) mevzuatına uygun kesimhanelerde kestiren yetiştiricilere, 600 başa kadar tam, 601 baş ve üzeri için ise yüzde 50’si kadar hayvan başına Bakanlıkça belirlenecek miktarda ödeme yapılacak.

SERTİFİKALI TOHUM VE FİDAN

Sürdürülebilirlik ilkesi çerçevesinde kaliteye, teknoloji kullanımına ve çevre koruma önceliklerine göre bitkisel üretim faaliyetinde, sertifikalı tohumluk kullanımının yetersiz olduğu bazı türlerde yurt içinde üretilip ser-tifikalandırılan tohum, fidan, çilek fidesi ve standart fidan kullanan Çiftçi Kayıt Sisteminde kayıtlı olan çiftçilere, 2014 yılı ekim/dikimleri için dekar başına destekleme ödemesi yapılacak. Patates siğili görülen alanlarda sertifikalı/standart fidan kullananlara ilave destek verilecek.

Tohumculuk sektörünün uluslararası rekabete uygun bir şekilde gelişmesini sağlamak için, yurtiçi tohum üretiminin yetersiz olduğu bazı türlerde, yurtiçinde sertifikalı tohum üreten/ürettiren ve serti-fikalandıran, yurtiçinde satışını gerçekleştiren Bakanlık tarafından yet-ffğ kilendirilmiş tohumculuk kuruluşu olarak kabul edilen Çiftçi Kayıt Sistemine kayıtlı gerçek ve tüzel kişilere, 2014 yılında ürettikleri tohumlar için dekar başına 5-20 TL ödeme yapılacak. Bu kapsama buğday, arpa, tritikale, yulaf, çavdar, çeltik, yer fıstığı, yonca, nohut, kurufasulye, mercimek, susam, kanola, aspir, patates, soya, korunga, fiğ giriyor.

MEYVEDE DEKAR BAŞINA 350 TL

Meyvecilik Bakanlığın son dönemlerde en yoğun destek verdiği alanlardan biri. Bu nedenle de meyve fidanlığı ve bahçeleri destekleniyor. Bodur meyve fidan türleri ile bahçe tesisi için 150-350 TL, yarı bodur meyve fidan türleri ile bahçe tesisi 150-300 TL, bağ ve diğer meyve fidanları ile bahçe tesisi 100-230 TL, zeytinde yağlık çeşitler ile bahçe tesisi 50-100 TL, aşılama ile çeşit değiştirme 250 TL, virüsten ari fidanlara ilave olarak 50-100 TL, sertifikalı çilek fidesi desteği 300 TL, sertifikalı/standart antepfıstığı anacı ile meyve bahçesi tesisi 100-230 TL desteklenecek.

MUHASEBE VERİ AĞI SİSTEMİ

Çiftlik Muhasebe Veri Ağı sisteminin yaygınlaştırılması ve sürdürülebilirliğinin sağlanması amacıyla İstanbul, Samsun, Malatya, Adana, Konya, Bursa, Erzurum, Şanlıurfa, Nevşehir, Tekirdağ, Giresun, İzmir, Çanakkale, Balıkesir, Manisa, Aydın, Denizli, Muğla, Burdur, Antalya, Mersin, Osmaniye ve Hatay illerinde, örnek olarak seçilen ve çiftçi kayıt sistemine kayıtlı tarımsal işletme sahiplerine, Bakanlıkça belirlenecek usul ve esaslar çerçevesinde işletme başına 2014 yılında 375 TL katılım desteği ödemesi yapılacak.

ORGANİK TARIM UYGULAMALARI

Bitkisel üretimde Çiftçi Kayıt Siste-mi’ne kayıtlı olan ve icmallerin alındığı tarih itibarıyla Organik Tarım Bilgi Sis-temi’ne kayıtlı olarak organik tarım yapan çiftçilerin geçiş iki süreci ve üzeri üretimlerine destekleme ödemesi yapılacak. Büyükbaş, küçükbaş hayvan, arı ve su ürünleri yetiştiriciliğinde organik tarım yapan çiftçiler desteklenecek. Bu kapsamda meyve sebzede dekar başma 70 TL, tarla bitkilerinde 10 TL, anaç sığı ve mandada hayvan başma 150 TL, buzağıda 50 TL, anaç koyun ve keçide 10 TL, arılı kovana 5 TL, alabalığın kilosuna 35 kuruş, çipura ve levreğin kilosuna da 45 kuruş verilecek. İyi tarım uygulamaları kapsamında ayrıca meyve ve sebzede dekar başma 50 TL, örtü altı üretime dekar başma 150 TL ödenecek.

DANIŞMANLIK ÜCRETİ DEVLETTEN

Ülkenin tarımsal yayım ve danışmanlık sisteminin çoğulcu, etkin ve verimli bir yapıya kavuşmasını sağlamak amacıyla, tarımsal danışmanlık sistemine dâhil olup, kriterleri taşıyan her tarımsal işletme için destekleme ödemesi de yapılacak. Destekleme ödemesi kapsamına alınan her tarımsal işletme için yıllık 600 TL ödenecek. Destekleme kapsamında tarımsal danışmanlık hizmeti alabilecek tarımsal işletmeler, tarımsal yayım ve danışmanlık hizmeti verecek kişi ve kuruluşlar, destekleme ödemesi kriterleri, destekleme ödemesi yapılacak kişi veya kuruluşlar, uygulama alanı ve diğer hususlar Bakanlık tarafından belirlenecek.

TARIMSAL EKİPMANA DA HİBE VAR

Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlı-ğı’nm 2006 yılından bu yana uyguladığı Kırsal Kalkınma Yatırımlarının Desteklenmesi Programı kapsamında bu yıl yedisi yeni olmak üzere toplam 41 makina ve ekipmana yüzde 50 hibe desteği sağlanacak. Destek miktarı 100 bin TL’yi geçemeyecek. Buna göre, bahçe traktörü, dip kazan, kimyevi gübre dağıtma makinesi, mini yükleyici, süt analiz cihazı, tarım römorkları, fındık, mısır, çeltik, ayçiçeği, kabak çekirdeği kurutma makineleri için üreticilere bu yıl yüzde 50 hibe desteği verilecek.

Hibe desteğinden yararlanmak isteyenlerin bu tebliğin yayım tarihinden yani 10 Mayıs 2014’te başlamak üzere elektronik ortamda veya şahsen 30 gün içerisinde Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü veya ilçe müdürlüklerine başvurmaları gerekiyor. Ülke genelinde uygulanacak hibe desteği program kapsamında, kabul edilen başvurular ile Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü arasında hibe sözleşmesinin imzalanmasından sonra, mal alımları en fazla 40 gün içerisinde tamamlanacak. Yatırımcılar tarafından alımı gerçekleştirilen makine ve ekipmanların montajı, test işlemleri ve il proje yürütme birimince tespiti en geç 45 günde sonuçlandırılacak. Süt sağım ünitesi ve soğutma tankı için bu süre 50 gün olacak.

Bakanlığın güncel çiftçi kayıt sistemi ile diğer sistemlerinde kayıtlı olanlar, her bir mal grubu için gerçek ve tüzel kişiler, şirketler, tarımsal kooperatifler, birlikler ve bunların üst birlikleri bu destekten yararlanabilecek. Başvuru sahibi gerçek ve tüzel kişiler 41 makine ve ekipmandan sadece birisi için başvuru yapabilecek. Tarımsal amaçlı kooperatifler, birlikler ve bunların üst birlikleri hariç daha önceki etaplarda iki ve daha fazla hibe desteğinden yararlanan yatırımcılar başvuru yapamayacak. Daha önce hibe desteğinden yararlananlar bu tebliğ kapsamında, aynı yatırım konusunda başvuru yapamayacak.

Hibeye esas yatırım tutarı gerçek kişiler için mal başma 50 bin TL’yi, tüzel kişiler için mal başma 100 bin TL’yi geçemeyecek. Ancak süt üretici birlikleri, damızlık sığır yetiştiricileri birlikleri, koyun-keçi yetiştiricileri birlikleri, hayvancılık kooperatifleri üst birlikleri ve tarımsal amaçlı kooperatifler 100 bin TL’lik yatırım tutarı kadar birden fazla süt soğutma tankı alabilecek. Mal alım bedellerinin, bu miktarları geçmesi durumunda aşan kısım başvuru sahibi tarafından ayni katkı olarak karşılanacak.

Havzalarda desteklenen ürünler

■ Güney Marmara Havzası: Arpa, buğday, çavdar, çeltik, dane mısır, kanola, kuru fasulye, kütlü pamuk, nohut, soya fasulyesi, tritikale, yağlık ayçiçeği, yulaf, zeytinyağı.

■ Batı Karadeniz Havzası: Arpa, buğday, çavdar, çeltik, dane mısır, kanola, kuru fasulye, tritikale, yağlık ayçiçeği, yulaf, zeytinyağı.

■ Kuzeybatı Anadolu Havzası: Arpa, aspir, buğday, çavdar, çeltik, dane mısır, kuru fasulye, nohut, tritikale, yağlık ayçiçeği, yulaf.

■ Doğu Karadeniz Havzası: Buğday, çavdar, çay, dane mısır, kanola.

■ Karasu-Aras Havzası: Arpa, buğday, çavdar, dane mısır, kuru fasulye, mercimek, nohut, tritikale, yağlık ayçiçeği, yulaf.

■ Kuzey Marmara Havzası: Arpa, aspir, buğday, çavdar, çeltik, kanola, kuru fasulye, dane mısır, tritikale, yağlık ayçiçeği, yulaf, zeytinyağı.

■ Büyük Ağrı Havzası: Arpa, buğday, çavdar, dane mısır, kanola, yağlık ayçiçeği, çeltik.

■ Söğüt Havzası: Arpa, aspir, buğday, çavdar, çeltik, dane mısır, kanola, kuru fasulye, mercimek, nohut, soya fasulyesi, tritikale, yağlık ayçiçeği, yulaf, zeytinyağı.

■ Çoruh Havzası: Arpa, aspir, buğday, çavdar, çay, çeltik, dane mısır, kuru fasulye, mercimek, nohut, tritikale, yulaf.

■ Yukarı Fırat Havzası: Arpa, buğday, çavdar, dane mısır, kuru fasulye, nohut, tritikale, yağlık ayçiçeği, yulaf.

■ Kıyı Ege Havzası: Arpa, aspir, buğday, çavdar, çeltik, dane mısır, kuru fasulye, kütlü pamuk, mercimek, nohut, soya fasulyesi, tritikale, yağlık ayçiçeği, yulaf, zeytinyağı.

■ Van Gölü Havzası: Arpa, aspir, buğday. çavdar, dane mısır, kuru fasulye, nohut, yağlık ayçiçeği

■ Erciyes Havzası: Arpa, aspir, buğday, çavdar, dane mısır, kanola, kuru fasulye, mercimek, nohut, tritikale, yağlık ayçiçeği, yulaf.

■ Kaz Dağlan Havzası: Arpa, aspir, buğday, çavdar, çeltik, dane mısır, kanola, kuru fasulye, kütlü pamuk, mercimek, nohut, soya fasulyesi, tritikale, yağlık ayçiçeği, yulaf, zeytinyağı.

■ İç Ege Havzası: Arpa, aspir, buğday, çavdar, dane mısır, kanola, kuru fasulye, kütlü pamuk, mercimek, nohut, soya fasulyesi, tritikale, yağlık ayçiçeği, yulaf, zeytinyağı.

■ Gediz Havzası: Arpa, buğday, çavdar, dane mısır, kanola, kütlü pamuk, mercimek, nohut, soya fasulyesi, tritikale, yulaf, zeytinyağı.

■ Meriç Havzası: Arpa, aspir, buğday, çavdar, çeltik, dane mısır, kanola, tritikale, yağlık ayçiçeği, yulaf.

■ Yeşilırmak Havzası: Arpa, aspir, buğday, çavdar, çeltik, dane mısır, kanola, kuru fasulye, mercimek, nohut, soya fasulyesi, tritikale, yağlık ayçiçeği, yulaf.

■ Orta Karadeniz Havzası: Arpa, buğday, çavdar, çay, çeltik, dane mısır, kanola, kuru fasulye, soya fasulyesi, tritikale, yağlık ayçiçeği, yulaf.

■ Karacadağ Havzası: Arpa, aspir, buğday, çeltik, dane mısır, kanola, kuru fasulye, kütlü pamuk, mercimek, nohut, soya fasulyesi, yağlık ayçiçeği, zeytinyağı.

■ Zap Havzası: Arpa, aspir, buğday, çeltik, dane mısır, kuru fasulye, kütlü pamuk, mercimek, nohut.

■ GAP Havzası: Arpa, aspir, buğday, çeltik, dane mısır, kanola, kütlü pamuk, mercimek, nohut, soya fasulyesi, yağlık ayçiçeği, zeytinyağı.

■ Batı GAP Havzası: Arpa, buğday, dane mısır, kuru fasulye, kütlü pamuk, mercimek, nohut, soya fasulyesi, yağlık ayçiçeği, zeytinyağı.

■ Doğu Akdeniz Havzası: Arpa, buğday, çavdar, dane mısır, kanola, kütlü pamuk, mercimek, nohut, soya fasulyesi, yağlık ayçiçeği, yulaf, zeytinyağı.

■ Kıyı Akdeniz Havzası: Arpa, buğday, çavdar, çeltik, dane mısır, kanola, kuru fasulye, kütlü pamuk, nohut, soya fasulyesi, tritikale, yağlık ayçiçeği, yulaf, zeytinyağı.

■ Ege Yayla Havzası: Arpa, aspir, buğday, çavdar, dane mısır, kuru fasulye, kütlü pamuk, nohut, tritikale, yağlık ayçiçeği, yulaf. Zeytinyağı.

■ Orta Kızılırmak Havzası: Arpa, aspir, buğday, çavdar, çeltik, dane mısır, kanola, kuru fasulye, mercimek, nohut, tritikale, yağlık ayçiçeği, yulaf.

■ Orta Anadolu Havzası: Arpa, aspir, buğday, çavdar, dane mısır, kanola, kuru fasulye, mercimek, nohut, soya fasulyesi, tritikale, yağlık ayçiçeği, yulaf.

■ Fırat Havzası: Arpa, aspir, buğday, çavdar, dane mısır, kanola, kuru fasulye, kütlü pamuk, mercimek, nohut, tritikale. yağlık ayçiçeği, zeytinyağı.

■ Göller Havzası: Arpa, aspir, buğday, çavdar, dane mısır kanola, kuru fasulye, mercimek, nohut, soya fasulyesi, tritikale, yağlık ayçiçeği, yulaf, zeytinyağı.

Beyaz et üretimi desteklerden mahrum ediliyor

Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, tarım ve hayvancılığa ciddi destekler veriyor. Bu destekler tarım ve hayvancılığın gelişmesine ciddi katkılar sağlıyor. Ancak bu destekler içerisinde maalesef beyaz et [tavuk, hindi) yer almıyor. Oysa, kendi ayakları üzerinde durabilen ve çok hızlı bir gelişim içerisinde olan, uyguladığı sözleşmeli üretim sayesinde kanatlı yetiştiricilerinin de sürekli ve yeterli gelir elde etmelerini sağlayan sektör, son yıllarda zorlanmaya başladı. Kârlar zarar seviyesine geriledi ve firmalar sıkıntılı bir süreç geçirmeye başladı. Türk halkı için değerli ve en uygun fiyatlı hayvansal protein olan beyaz et üretiminin daha da artırılması, yetersiz olan hayvansal protein tüketiminin dengelenmesi için zorunluluktur. Bu amaçla destekler arasında beyaz et üretiminin de yer alması büyük önem arz ediyor. Bu destekler sektörün moralini düzeltmenin ötesinde, yapılacak yatırımlar, ödenecek vergiler nedeniyle fazlası ile devlete geri dönecektir diye düşünüyoruz.

Su ürünlerine destek yetersiz

Türkiye’de özellikle yüksek hammadde ve enerji maliyetleri nedeniyle sektörümüzün maliyeti çok yüksek seviyelerde gerçekleşirken, verilen devlet destekler yetersiz kalıyor. Ülke olarak Avrupa, Ortadoğu ve Rusya Federasyonu’ndan oluşan zengin bir potansiyele sahip bölgenin ortasında yer almamıza rağmen, bu avantajımızı ne yazık ki maliyetlerimizin yüksekliği ve ihracat desteğinin yetersizliği sebebiyle arzu ettiğimiz ölçüde kullanamıyoruz, ihracatçı firmalarımız çok cüzi kar marjları ile çalışıyor. Dış pazar fiyatlarıyla firmalarımızın üretim maliyetleri arasındaki farkın ihracat iadesi olarak belirlenmesi en ideali olmakla beraber, sektörümüzün zararını azaltacak bir desteğin verilmesi bile sektör üzerinde olumlu bir etki yaratacaktır.

Sektörümüzün büyümesi ve gelişmesi için hükümet ve ilgili bakanlıkların desteklerini bütün su ürünleri camiası olarak bekliyoruz. Örneğin kendi teknelerimiz ile avlanmaya çıktığımız uluslararası sulardaki balıkların ülkemize girişi konusundaki sıkıntılar (vergiler, ithalat muamelesi] aşılması gereken bir konu. Çünkü balıkçımız en iyi teknoloji ve ekipmanlarla karasularımız dışında avlanamadığı için bu durum iç sularda var olan yoğunluğu artırıyor. Su ürünleri ihracatı konusundaki bir başka konu ise komşumuz Yunanistan’ın sahip olup bizim olmadığımız lojistik ve taşımacılık destekleridir. Bu sayede Yunanlı çiftlikçi ve ihracatçılar parsiyel olarak tabir ettiğimiz az miktarlı sevkiyatları bile gerçekleştirebilirken, biz bütün bir araç doldurmak zorunda kalıyoruz ve lojistik maliyetlerimizi kısmak için çok yoğun çaba harcıyoruz.

Yem bitkilerine destek artmalı

Hayvancılık sektörünün ülkemiz açısından önemi yadsınamaz. Bu konuda 2014 tarihli Tarımsal Destekleme ve Yönlendirme Kurulu Kararı’na göre, manda yetiştiricilerine verilen desteklemeler hayvan başına 350 TL’den 400 TL’ye çıkarıldı. Sığırda hayvan başına 225 TL, etçi ırklarda Oa hayvan başına 350 TL, besi hayvanı için hayvan başına 300 TL olan destek bu yıl da aynı şekilde devam etti. Soy kütüğüne kayıtlı hayvanlar için 60 TL olan ilave destek, 70 TL’ye yükseldi.

Fakat hayvancılık sektörünün en büyük maliyet kalemi olan yem bitkileri desteklemelerinde değişiklik olmaması üreticilerimiz için önemli bir durum. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı geçtiğimiz yıl olduğu gibi sulu yoncada dekar başına 50 TL, kuru yoncada 30 TL, korungada 40 TL destek vereceğini açıkladı. Tek yıllık yem bitkilerinde de dekar başına 35 TL, yapay çayır mera için 100 lira TL verilmeye devam ediyor. 2014 yılında açıklanan hayvancılık desteklemelerinde bu kalemlerde hiç artış yapılmamış olması üreticilerimizi üzebilir. Bakanlığın kırsal kalkınma yatırımlarının desteklenmesi kapsamında 2006 yılından beri uygulamada olan, yedisi yeni toplam 41 tarım ekipmanına yüzde 50 hibe desteğinin ise, tarım ve hayvancılık sektörlerinde bulunan üreticilerimizin yüzünü bir nebze de olsa güldüreceği kanısındayım. Sürü Yöneticisi İstihdamı Desteği ise bu yıl ilk kez uygulanacak bir kalem. Bakanlık çoban istihdam eden her işletmeye 8 bin TL destek vereceğini açıkladı. Ayrıca, bu yıl ilk kez kalkınma bölgeleri olarak adlandırılan Güneydoğu Anadolu, Doğu Anadolu, Konya Ovası ve Doğu Karadeniz bölgelerinde besi materyali üreten yetiştiricilere anaç sığır başına 350 TL, buzağı başına ise 150 TL destek verilecek. Bunlar sektör açısından çok önemli gelişmeler. Bu desteklerin ülke genelinde uygulanması, özellikle hayvancılığın yoğun olarak yapıldığı bölgelerimizin de bu desteklemeler kapsamına alınması üreticilerimizi daha çok memnun ederdi.

Mehdi EKER / Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanı
Destekler tarım sektörünü adeta uçurdu

Çiftçilerimize son 10 yılda toplam 60 milyar TL’nin üzerinde nakit hibe desteği verdik. Uyguladığımız politikalar ve verdiğimiz destekler tarım sektörünü adeta uçurdu. Türkiye tarımı, küresel finans krizlerine ve kuraklıklara rağmen son 10 yılın dokuzunda büyüyerek son yarım yüzyılın en istikrarlı dönemine ulaştı. Bu dönemde ülkemizin tarımsal hasılası da 23 milyar dolardan 62 milyar dolara ulaştı. Ülkemiz bu üretim değeriyle dünyada ll’inci sıradan yedinci sıraya, Avrupa’da ise dördüncü sıradan birinci sıraya yükseldi. Tarımsal destekleri kalite, verimlilik ve kırsal kalkınmayı esas alacak şekilde yeniden düzenledik. Şu anda, üretimden hasada, işlemeden satışa her aşamada üreticilerimize destek veriyoruz. Çiftçilere ödediğimiz tarımsal destek miktarını rekor düzeyde artırdık. 2002 yılında çiftçilerimize 1.8 milyar TL destek veriliyordu, 2013 yılında bu miktarı 8.7 milyar TL’ye çıkardık. Bu yıl ise 9.7 milyar TL’lik destekleme ödemesi
yapacağız.

Verdiğimiz tarımsal destekler üretimde kullanılan girdi maliyetlerinin önemli bir bölümünü karşılıyor. Örneğin çiftçilerimize ödediğimiz mazot desteği ile mazot maliyetinin yüzde 16’sı karşılanıyor. 2003 yılından bu yana çiftçilerimize toplam 5.3 milyar TL mazot desteği ödemesi yaptık. Yine, çiftçilerimize 2005 yılından bu yana toplam 5 milyar TL’lik kimyevi gübre desteği verdik. Verdiğimiz destek miktarı gübre maliyetinin ortalama yüzde 15’ine denk geliyor. Böylece, dünyada yaşanan gübre fiyatlarındaki artışa karşı çiftçilerimize önemli bir destek vermiş olduk.

Özellikle kütlü pamuk, yağlık ayçiçeği, soya fasulyesi, kanola, aspir, dane mısır ve zeytinyağı gibi stratejik ürünlere önemli miktarda prim desteği ödüyoruz. 2002 yılında prim desteği verilen ürün sayısını dörtten 17’ye çıkardık. Çay, hububat, çeltik, kuru fasulye, nohut, mercimek ve tritikaleyi destekleme kapsamına aldık. Son 11 yılda prim desteği miktarını 14 kat artırarak 186 milyon TL’den 2.6 milyar TL’ye çıkardık. Bu dönemde ödediğimiz toplam prim desteği miktarı ise 18 milyar TL olarak gerçekleşti. Cumhuriyet tarihinin hiçbir döneminde bizim hükümetimiz kadar hayvancılığa destek veren bir hükümet olmamıştır. Anaç sığırdan manda yetiştiriciliğine, süt tozu üretiminden organik hayvancılık ve küçükbaş hayvancılığa kadar birçok kalemde destek veriyoruz. En son yaptığımız düzenlemeyle sürü yöneticisi istihdamını da destekleme kapsamına aldık. Hayvancılığın toplam destekler içerisindeki payını son yılda yüzde 4.4’ten yüzde 31’e yükselttik. Yani 2002 yılında 83 milyon TL olan hayvancılık desteğini 2013 yılında 2.7 milyar TL’ye çıkardık. Bu, 32 katlık bir artış demektir. Bu dönemde hayvancılığa toplam 12.2 milyar TL destek verdik.

Gerek uygulanan politikalar ve verilen destekler gerekse de mera ıslahı ve yem bitkileri üretimindeki artışlar hayvan sayısını artırdı. 2002-2013 döneminde sığır sayısı 9.8 milyon baştan 14.4 milyon başa, küçükbaş hayvan sayısı ise 31.9 milyon baştan 38.5 milyon başa yükseldi.

Şemsi BAYRAKTAR / Türkiye Ziraat Odaları Birliği Genel Başkanı
Avrupa ve Amerika’ya göre gerideyiz

Avrupa Birliği [AB], 2014-2020 dönemi için tarımsal desteklere 363 milyar euro’luk kaynak ayırdı. Bu yıllık 51 milyar euro’nun üzerinde bir destek demek. AB’deki işletme sayısı 13 milyon olduğundan işletme başına destek 4 bin euro’ya yaklaşıyor. ABD’de ise 2013 yılında 11.2 milyar dolar destek verildi. ABD’de işletme sayısının 2.1 milyon olduğundan hareketle işletme başına düşen destek miktarı 5 bin 333 dolar, euro karşılığı ise 3 bin 864. Türkiye’de yaklaşık 2 milyon 100 bin işletmeye 2013 yılında 9.1 milyar TL destek verildi. Yani işletme başına bin 450 euro dolaylarında bir destek düşüyor. Yani AB’deki bir işletme, Türkiye’deki işletmenin 2.75, ABD’deki bir işletme ise 2.66 katı destek alıyor.

Tarımsal destekleme politikaları, çiftçinin gelirinin düşmesini engelleyici, sosyal yaşamına katkıda bulunan ve sektörde verimliliği sağlayacak şekilde olmalı.

Desteklerin üretimde sürdürülebilirliği sağlaması beklenir. Bu nedenle daha çok kalıcı etkisi olan bir takım yapısal sorunları çözmeye yönelik olması tercih ediliyor. Gelişmiş ülkeler tarım sektörlerini yüksek ölçüde destekliyor. Bu ülkelerdeki üreticiler arazi varlığı, mekanizasyon ve kredi temini yönünden çok güçlü konuma geldiler. Türkiye’de uygulanan tarımsal destekleme politikalarının bu ülkelerin gerisinde kalması ve tarımsal altyapının yetersizliği nedeniyle arada önemli bir fark oluştu. Dünya Ticaret Örgütü [DTÖ] kuralları ve bazı uluslararası anlaşmalar tarımsal destekleme politikalarımızı istenilmeyen bir noktada sınırlamakla birlikte, tarım sektörümüzün dış pazarlara açılabilmesi ve rekabetçi bir konuma yükselebilmesi için öncelikle aradaki bu farkın giderilmesine yönelik desteklemelerin devamı gerekiyor. Bu noktada Türkiye’nin işletme ve çiftçi olmak üzere iki ana gruba destek sağlaması şart olduğundan, tarımsal desteklerini gelişmiş ülkelerin geçmiş zamanlarda yaptığı gibi çok yüksek tutması zorunluluğu bulunuyor.