Tasarımcı ve Modelistlerin Maaşı Devletten

Tasarımcı istihdam eden şirketlere bekledikleri müjde sonunda geldi. Şirketlerin çalıştırdığı tasarımcı, modelist ve mühendislerin brüt maaşlarının yüzde 50’si devlet tarafından karşılanacak. Tasarım istihdamı desteği, şirket başına 1 milyon dolar…

TÜRKİYE’DE son yıllarda iş dünyasında en çok kullanılan kelimeler Ar-Ge, inovasyon ve tasarım… Son yıllarda özellikle Ar-Ge faaliyetlerine yönelik birçok yeni teşvik devreye girerken, tasarım çalışmalarıyla ilgili heyecan verici bir teşvik çıkmamıştı. Bu konudaki eksikliği ve talebi gören Ekonomi Bakanlığı, geçen yılın son günlerinde bir düzenlemeye giderek, tasarım teşviklerinin kapsamını genişletti. 18/4/2008 tarihli ve 26851 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Tasarım Desteği Hakkında Tebliğ’in bazı maddelerinde değişikliğe gidilerek, eskiden sadece tasarım ofisleri ve tasarım şirketlerinin yararlanabildiği destekler tüm şirketlere açıldı. Hazır giyimden mobilyaya, beyaz eşyadan inşaat yan sanayine kadar tüm sektörlerdeki tasarımcı çalıştıran şirketler desteklerden yararlanabilecek.

İSTİHDAMA TEŞVİK

Söz konusu tebliğin altıncı maddesine göre, şirketlerin destek kapsamına alman tasarım ve ürün geliştirme projeleri için istihdam edilecek tasarımcı, modelist ve mühendislerin toplam brüt maaşlarının yüzde 50’si devlet tarafından karşılanacak. Tasarım istihdamı desteği, şirket başına en fazla 1 milyon dolar olabiliyor. Yine tasarım ve ürün geliştirme projelerinde alet, teçhizat, malzeme ve yazılım giderleri yüzde 50 oranında, en fazla 250 bin dolar; seyahat ve web sitesi üyeliğine ilişkin giderlerinin ise yüzde 50’si, en fazla 150 bin dolar olmak üzere hibe olarak veriliyor. Bir şirketin en fazla bir projesinin bu şekilde destekleneceğini de belirtelim. Bu desteğin özellikle bugüne kadar tasarımcı istihdam edemeyen şirketleri de tasarım ve ürün geliştirme konusunda teşvik etmesi bekleniyor. Ancak proje yapmayı bilmeyen birçok KOBİ’nin bu desteğe ulaşırken biraz zorlanacağı da sektör temsilcileri tarafından vurgulanıyor.

YARIŞMALARA DESTEK

21 Aralık 2014’te kapsamı genişletilen tasarım desteği tebliğinde ‘işbirliği kuruluşları’ olarak adlandırılan Türkiye İhracatçılar Meclisi (TtM), ihracatçı birlikleri, tasarım konusunda iştigal eden dernek, birlik ve vakıflara da bir dizi ek destek sağlandı. Bilindiği üzere, son yıllarda birçok birlik, dernek ve vakıf tasarım yarışmaları düzenleyerek sektörlerine ve genç tasarımcılara destek olmaya çalışıyordu. Ancak bu yarışma ve organizasyonların giderleri için devlet destek vermiyor; yalnızca tasarım yarışmalarında dereceye giren en fazla 30 tasarımcının yurt-dışmdaki eğitim giderlerinin tamamı ile aylık bin 500 doları aşmamak kaydıyla yaşam giderlerine ilişkin harcamalar iki yıl süresince karşılanıyordu.

Şimdi ise buna ilaveten Türk tasarımcılarının ve ürünlerinin yurtiçi ve yurtdışı pazarlarda tanıtılması için yapılan görsel ve yazılı tanıtım giderleri, sergi, bienal, tasarım fuarı; tasarım yarışması katılımları ve organizasyonları ile bu faaliyetlerin tanıtımı, marka-promos-yon ajansı, stratejik danışmanlık gibi tanıtım, reklam ve pazarlama faaliyetlerine ilişkin harcamaları yüzde 50 oranında desteklenecek. Proje başına ise en fazla 300 bin dolar hibe verilecek.

DIŞA AÇILMA HAREKETİ

Tasarımcı desteklerinden yalnızca şirketler ve sektör kuruluşları yararlanmayacak. İşin odağında bulunan tasarımcı şirketleri ve tasarım ofislerinin de yurtdışında tanınmaları ve mar-kalaşmaları için verilen desteklere devam edilme kararı alındı. Desteklerin detaylarına geçmeden önce bu kuruluşlarla ilgili kanunda belirtilen ‘tanımlamaları’ hatırlatalım.

‘Tasarımcı şirketi’ tanımıyla, en az bir tasarımcının ortak olduğu moda tasarımı ve endüstriyel tasarım yapan şirketler kastediliyor. Destekten yararlanacak tasarım ofislerinin ise, Türk Ticaret Kanunu çerçevesinde kurulmuş, sadece tasarım hizmeti ve danışmanlığı veren en az üç tasarımcının bulunduğu kuruluşlar olması gerekiyor. Tasarımcı şirketlerin yurtdışmda tanınmaları ve markalaşmaları amacıyla, televizyon reklamlarından afiş ve broşürlerine, fuar katılım bedellerinden toplu SMS gönderimlerine kadar birçok harcamalarının yüzde 50’si, 300 bin dolara kadar karşılanıyor. Tasarım ofislerinde bu tutar 150 bin dolara düşürülüyor.

Tasarımcı şirketler, yurtdışı birimleri için kurulum/dekorasyon giderleri için yıllık en fazla 100 bin dolar, brüt kira giderleri için 200 bin dolar, patent, faydalı model ve endüstriyel tescile ilişkin harcamalar için 50 bin dolar ve istihdam edilen tasarımcılar ile modelistlerin brüt maaş giderleri için en fazla 150 bin dolar destek alabiliyorlar. Yine aynı şirketler aldıkları danışmanlık için de en fazla 200 bin doları devletten hibe olarak alabiliyor. Tüm bu giderlerde yine yüzde 50 destek oranı geçerli. Bir yıl içinde tüm bu destekleri maksimum oranda kullanan bir tasarımcı şirketin 1 milyon dolar destek alabileceğini belirtelim. Tasarımcı ofislerinde ise maksimum yıllık destek 650 bin dolara kadar çıkabiliyor.

BİLGİLENDİRME SÜRECİ

Desteklerin verilmesi Ekonomi Bakanlığı’nm inisiyatifinde ama oluşturulan Tasarım Destek Komitesi, destek talep eden tasarımcı ve şirketlerin projeleri ve uygulamalarıyla ilgili görüşlerini Ekonomi Bakanlığı’na istişari nitelikte bildirecek. Halen Tasarım Destek Komite-si’nin oluşturulma aşamasında olduğu belirtiliyor. Zaten bu destekten şirketler henüz tam anlamıyla haberdar değil. Özellikle ihracatçı birlikleri düzenledikleri toplantılarla destekler konusunda üyelerini bilgilendiriyor.

İş dünyası ne diyor?

Arzu KAPROL / Moda tasarımcısı
Yaygınlaştırılması olumlu

Bu tarz tasarımcı teşviklerini çok anlamlı buluyorum. 2012’de Paris’teki ofisimi açarken desteklerden yararlanmıştım.

Turquality kapsamındaki desteklerdi bunlar.

Ancak halen aktif olarak tasarımcı desteklerinden yararlanmıyorum. Ancak desteklerin artırılmasını ve yaygınlaştırılmasını çok olumlu buluyorum.

Geçmiş tecrübeme dayanarak Ekonomi Bakanlığı’nın son derece hakkaniyetli ve adil bir şekilde destekleri dağıttığını, sonrasında da denetleyip tasarımcıları disipline ettiğini söyleyebilirim.

Özlem YALIM / Endüstriyel tasarımcı
“Üretim desteğine de ihtiyaç var”

Ben 20 yıldır tasarım yapıyorum ve mobilya ve aydınlatma konularında ağırlıklı çalışıyorum. Bireysel bir tasarımcı olarak çalışıyorum; şirketleşmedim. Son çıkan tebliğden haberim var ama bugüne kadar hiçbir teşvikten yararlanmadım. Desteklerden yararlanmak için şirket ve daha kalabalık bir organizasyon olmak gerekiyor. Tasarımdan ziyade bizim tasarladığımız prototipi üretmek için desteğe ihtiyacımız var. Ayrıca devletin tasarımcıların yurtiçindeki ofis kirası ve stopajlarına destek olması, vergimizi düşürmesi gerekiyor ki yurtiçinde ayakta kalalım ve sonrasın da yurtdışına açılalım.

Derin SARIYER/ Derin Design Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı
İstihdamın desteklenmesi önemli

Tasarımcılar tarafından kurulan şirketimizde mobilya tasarımı ve üretimi de yapıyoruz. Bugüne kadar hiç tasarımcı desteklerinden yararlanmadık. Uluslararası fuarlara katılırken fuar desteklerinden yararlandık. Yurtdışmda ofisimiz yok. Derin Design’da tasarımcı olarak sekiz kişi çalışıyor.

Son teşvikle tasarımcı istihdamının desteklenmesi önemli. Bu destek birçok firmayı yeni tasarımcı istihdamı konusunda da motive eder. Ancak şu unutulmamalı ki tasarım bir kültürdür. Üst yapıya ilişkin bunları yaparken,

Türkiye tasarım konusundaki psikolojisini değiştirmeli. Treni halen kaçırmadık.

Müjdat KEÇECİLER / Denizli Sanayi Odası Başkanı
“Gençlere fırsat”

Eskiden tasarım ve tasarımcılarla ilgili şirketlerdeki heyecan bu kadar canlı değildi.

Ekonomi Bakanlığı’nın teşviki, hem tasarımcıları hem de onlardan hizmet almak isteyen şirketleri heyecanlandırıyor. Tebliğdeki en büyük yenilik, destek kapsamına alınacak tasarım ve ürün geliştirme projelerinde şirketlerin çalıştıracağı tasarımcı ve modelistlerin 1 milyon dolara kadar olan brüt maaşlarının karşılanacak olması. Kaynak yokluğu nedeniyle tasarımcı istihdam edemeyen firmaların uluslararası tasarımcı, modelist ve mühendisleri bünyelerinde çalıştırabilmelerinin önü açılıyor. Sanayicilerimizin, bu konuda genç yeteneklerimize fırsat vereceğini düşünüyorum.

Volkan ATİK / İstanbul Hazır giyim ve Konfeksiyon İhracatçı Birliği Yönetim Kurulu Üyesi
İstihdamı özendirecek

Son tasarımcı desteğinin oluşmasında birliğimizin de önemli bir katkısı var. Tasarım açısından firmalara yeni bir başlangıç yapma olanağı sunuyor. Henüz sektör bunu yeterince bilmiyor. Ancak kısa zamanda desteğin öneminin herkes tarafından algılanacağını düşünüyorum. Birlik olarak tasarımcı desteğiyle ilgili tanıtım ve bilgilendirme toplantılarına başladık. Bir takım bürokrasilerin azaltılması noktasında Bakanlık nezdinde girişimlerimiz oldu. Bizim kendi içimizdeki tasarım biriminde 15 kişilik ekibimiz var. Destek bence tasarımcı istihdamını özendirecek. Zamanla sayıyı daha da artırmayı planlıyoruz.

İrfan ÖZHAMARATLI / Türri İç Giyim Sanayiciler Derneği Başkanı
“Gözden geçirin”

Tüm sektörlerde olduğu gibi iç giyim sektöründe de ciddi tasarımcı ihtiyacımız var. Derneğimiz yedi yıl aradan sonra geçen hafta iç giyim tasarım yarışması düzenlendi. Artık yeni çıkan tasarım teşvikleriyle bu tür yarışmaların tanıtım giderleri için de devletten destek alınabilecek. Bu yarışmaların sürdürülebilir olması için önemli. Bu yarışmalar aracılığıyla genç tasarımcılarla sektör temsilcileri buluşuyor. Tasarım desteklerinin tüm şirketlere açılması önemli ancak KOBİ’lerin kaç tanesi proje yapmayı biliyor? Desteğin ‘tasarım projesi’ne bağlanması konusu tekrar gözden geçirilmeli.