Taşımacılık Sektörü AB Kısıtlamaları Nedeniyle Pazar Kaybediyor

Suriye’den sonra Irak’ta da pazar kaybetmenin eşiğine gelen Türk nakliyecileri, Batı’da da kayıp yaşıyor. Türkiye’nin ihracatının önemli bölümü Avrupa’ya yönelik. Ancak taşımacılar son beş yılda AB kısıtlamaları nedeniyle pazarın yüzde 20’sini Bulgar ve Romen şirketlerine kaptırdı. ihracatçıların yabancı plakaka araçlara ödediği hizmet bedeli ise son bir yılda 1 milyar Euro’yu aştı.

Türkiye ekonomisinin atar damarlarını oluşturan taşımacılık sektörü, Doğu’da Suriye’deki iç savaş ve Irak’taki IŞlD tehdidi nedeniyle zor günler geçirirken, Batı’da ise pazar payını Bulgaristan ve Romanya taşıma şirketlerine kaptırmanın üzüntüsünü yaşıyor. Avusturya’nın Türk TIR’larına getirdiği kısıtlamalar ve Bulgaristan’ın geçiş belgelerini geç vermesi nedeniyle teslimat süreleri 10 günü aşan Türk taşımacılar, AB’deki taşıma pazarının yüzde 20’sini Bulgar ve Romen şirketlerine kaptırdı.

Uluslararası Nakliyeciler Derneği’nin (UND) verilerine göre, son bir yılda ihracatçıların mallarını Avrupa’ya taşıtmak için yabancı şirketlere ödediği para 1 milyar Euro’yu aştı. AB’ye taşıma yapan birçok şirket ya kapanıyor ya da filosunu küçültüp başka pazarlara kayıyor.

HEM YAVAŞ HEM PAHALI

Türkiye 2013’te 151,8 milyar dolarlık ihracatının 63,3 milyar dolarını yani yüzde 40,7’sini AB ülkelerine gerçekleştirdi. Ancak, AB taşımalarını 21 bin TIR ile gerçekleştiren Türk taşımacılık sektörü, özellikle Bulgaristan ve Romanya’nın 2007’de AB üyesi olması sonrasında kan kaybetmeye başladı.

UND İcra Kurulu Başkanı Fatih Şener’e göre, bu durumun en büyük nedeni Türkiye’nin AB üyesi olmaması nedeniyle üye ülkeler karşısındaki dezavantajlı durumu. Şener, özellikle Avusturya, Bulgaristan ve Romanya gibi Türkiye’nin Avrupa’ya çıkışlarda kullandığı ana güzergah üzerindeki ülkelerin uyguladıkları vergiler ve transit kısıtlamalan nedeniyle Türk taşımacıların her geçen gün daha yavaş ve pahalı hizmet verdiğine dikkat çekiyor.

Örneğin Türk plakalı TIR’ların Avusturya’da çevre kirliliği gerekçesiyle tren kullanmak zorunda olduğunu dile getiren Şener, “Biz günlerce tren sırası beklerken, rakiplerimiz mallarını teslim edip dönüş yoluna koyulmuş oluyor. Üstelik Bulgaristan, Romanya ve Macaristan’ı geçerken araç başına toplam 760 Euro ekstra vergi ödüyoruz” diye konuşuyor.

Bulgaristan ve Romanya’nın 2007’de AB üyesi olmasıyla 2008’den itibaren kara filosunu hızla yapılandırdığına dikkat çeken Şener, “Biz 75 milyonluk Türkiye olarak 21 bin araç ile AB’ye taşıma yaparken, şu anda Bulgaristan’ın TIR filosu 63 bine ulaşmış durumda” diyor.

PAZARIN YÜZDE 20’Sİ GİTTİ

Rakamlar, nakliyecilerin AB pazarındaki kan kaybını net olarak gözler önüne seriyor. UND verilerine göre, 2008’de Türk mallarının AB’ye taşınması için 400 bin sefer yapılırken, bunun 335 binini Türk TIR’ları 65 binini

de yabancı plakalı araçlar gerçekleştirmişti. 2013’e gelindiğinde ise yıllık sefer sayısı 500 bine çıktı. Ancak Türk TIR’larmın sefer sayısı 310 bine düşerken, yabancı araçların taşımala-n yaklaşık 3 kat artarak 190 bine yükseldi. Yani Türk taşımacılann pazar payı beş yılda yüzde 84’ten yüzde 62’ye geriledi. Pazarda pay kapan yabancı araçların büyük kısmı ise Bulgar ve Romen taşımacılık şirketlerine ait.

Öte yandan UND 2013 Yılı Sektör Değerlendirme Raporu’na göre, yabancı araçların Türkiye’ye boş giriş yaparak yük alma oranında da yüzde 11 artış gerçekleşti. Bu dönemde toplam 114 bin 894 yabancı araç boş girip yük aldı. Raporda bu yabancı araçların çoğunlukla Gürcistan, Bulgaristan ve Moldova menşeili olduğuna dikkat çekiliyor.

TÜRK ŞİRKETLER ZORDA

Son dönemde hem Avusturya hem de Bulgaristan hükümetleri ile sürdürülen görüşmeler sonucunda bazı ilerlemeler kaydedilse de Türkiye menşeili araçlara uygulanan yüksek vergi ve kısıtlamalar devam ediyor. Türk araçlarının hızlı geçişini sağlamak amacıyla Kapıkule’nin karşısındaki Andreevo Sınır Kapısı’na sekiz yeni turnike inşa ediliyor.

Avrupa pazarına mal taşıyan en eski firmalardan biri olan Barsan Global Lojistik Yönetim Kurulu Üyesi Sedat Geyik, Bulgaristan’ın AB’ye çıkışta Türkiyeli taşımacılar için en önemli güzergah olduğuna dikkat çekiyor. Buna karşın Kapıkule ve Hamzabeyli sınır kapılannın bir türlü istenen düzeyde çalışmadığına işaret eden Geyik, “AB’ye üçüncü kara çıkışımız Yunanistan-îpsala kapısı. Bu üç kapı da bizim için kapı değil duvar gibi. Her gün bir problem yaşıyoruz. Yılbaşından beri kuyruk var” diyor.

Pendik ve Çeşme’den İtalya’nın Trieste Limam’na giden Ro-Ro seferlerinin ise 600 Euro’luk ek maliyet getirdiğine vurgu yapan Geyik, “Bizim çok büyük müşterilerimiz var ve teslimat süremiz onlar için hayati önem taşıyor. Biz de onlan yabancı şirketlere kaptırmamak için zararına da olsa bu işi yapmaya devam ediyoruz. Hızlı olabilmek için ek maliyetleri üstleniyoruz. Araç limitlerini zorlayıp, olabilecek en yüksek tonaj ve hacimde yükleme yapıyoruz” diye konuşuyor.

MALİYETLER YÜKSEK

1995’ten beri Avrupa’ya taşıma yapan Kısa Lojistik’in sahibi Tuğbay Ataman ise son beş yılda birçok şirketin Avrupa pazarından çekildiğini, ya filosunu küçülttüğünü ya da işi bıraktığını belirtiyor. Bulgaristan’ın AB üyesi olması sonrasında Türk TIR’larına geçiş belgesi verme süresini 10 güne

kadar çıkardığını anlatan Ataman, “Sorduğumuzda bize matbaada sıkıntı var diyorlar. Bu kadar süre beklemek bizi rakiplerimize karşı savunmasız bırakıyor” diyor.

Türk taşıma şirketlerinin şu anda bir Bulgar veya Romen şirketine göre yaklaşık 800 Euro daha maliyetli olduğuna dikkat çeken Ataman, “Yabancılar düşük fiyat çekince, bizim ihracatçılarımız da onlara yönelmeye başladı. Sektördeki çoğu arkadaşımız şirketini kapattı. Bazıları araçlarını satıp filosunu küçülttü, bazılan Avrupa’yı bırakıp başka pazarlara kaydı” diye konuşuyor.

NAKLİYECİLER SORUNLARINI “OYUN” YAPTI

Nakliyeciler, AB pazarında yaşadıkları sorunları kızma birader oyunundan esinlenerek ‘Transit Oyunu’ adıyla Avrupalı muhataplarına anlatmaya çalışıyor. Mayıs ayı sonunda Almanya’nın Leipzig kentinde düzenlenen ve 54 ülkenin ulaştırma bakanı ve sektör temsilcilerinin katıldığı Uluslararası Ulaştırma Forumu (ITF) Yıllık Zirvesi’nde ilk kez görücüye çıkan oyun ilgi odağı oldu. UND tarafından tasarlanan oyunda, oyuncular Türkiye’den Almanya’ya karayolu araçlarıyla gerçekleştirilen taşımalarda sınır kapılarındaki beklemeler, Ro-La terminallerindeki beklemeler, transit ücretleri ve diğer ayrımcı kısıtlamaları içeren zorlu etapları, zar atıp güzergâh seçerek en ktsa sürede ve en düşük maliyetle geçmeye çalışıyor.