TÜRKİYE Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), 24 Ekim’deki Para Politikası Kurulu (PPK) toplantısında politika faizinde beklentilerin üzerinde indirime gitti. Banka, bir hafta vadeli repo-ihale faiz oranını 250 baz puan indirimle yüzde 16.50’den yüzde 14’e çekti. Böylece son üç toplantısında toplam bin baz puanlık indirim yaparken, politika faizini yüzde 24’ten yüzde 14’e çekmiş oldu.
TCMB’nin faiz indiriminde enflasyon beklentileri öne çıktı. PPK sonrasında TCMB tarafından açıklanan karar metninde enflasyon görünümündeki iyileşmenin devam ettiği vurgulanarak, Türk lirasındaki istikrarlı seyrin yanı sıra enflasyon beklentilerindeki iyileşme ve ılımlı iç talep koşullarının çekirdek enflasyon göstergelerindeki düşüşte belirleyici olduğuna dikkat çekildi. Açıklamada güncel tahminlerin yılsonu itibarıyla enflasyonun Temmuz Enflasyon Raporu’nda verilen öngörülerin belirgin olarak altında kalabileceğine işaret ettiğini belirten TCMB, “Gelinen noktada, mevcut para politikası duruşunun hedeflenen dezenflasyon patikasıyla büyük ölçüde uyumlu olduğu değerlendirildi” ifadelerini kullandı. Ekonomistlere göre küresel ortamın uygun olması, TL varlıklarda sağlanan iyileşme, jeopolitik risklerin azalması da faiz indiriminde TCMB’nin elini güçlendirdi. Ekonomistler, TCMB’nin 250 baz puanlık faiz indiriminin aynı oranda olmasa da mevduat ve kredi faizlerine yansıyacağını ifade ediyor. TL’deki istikrarın sürmesi, enflasyonun yılsonunda tahminlerin altında kalacağı beklentisi, gelişmiş ülkelerde faizlerin düşük seyri, faiz indirimlerinin Aralık’taki PPK toplantısında da süreceği beklentisi yarattı. Faiz indirimlerinin devam edip etmeyeceğine yönelik sinyaller için, 31 Ekim’de İstanbul’da açıklanacak 2019 dördüncü enflasyon raporu önemli olacak.
“KADEMELİ TOPARLANMA SÜRÜYOR”
TCMB’den yapılan açıklamada, iktisadi faaliyetteki ılımlı toparlanma eğiliminin devam ettiği vurgulandı. Öncü göstergelerin iktisadi faaliyetin sektörel yayılımındaki iyileşmenin devam ettiğine işaret etmekle birlikte yatırımların zayıf seyrini sürdürdüğüne dikkat çekildi. Açıklamada, “Sanayi üretimi, son aylarda resmi tatillerle ilişkili çalışma günü etkilerine bağlı olarak yüksek bir oynaklık sergilemekle birlikte, ana eğilim itibarıyla ılımlı artışını korudu. Rekabet gücündeki gelişmelerin olumlu etkisi sürerken küresel büyüme görünümündeki zayıflama dış talebi kısmen yavaşlatıyor, önümüzdeki dönemde net ihracatın büyümeye katkısının azalarak da olsa süreceği, enflasyondaki düşüş eğilimi ve finansal koşullardaki iyileşmeyle birlikte ekonomideki kademeli toparlanmanın devam edeceği öngörülüyor. Son dönemde büyüme kompozisyonunun etkisiyle belirgin bir iyileşme kaydeden cari işlemler dengesinin önümüzdeki dönemde ılımlı bir seyir izlemesi bekleniyor” denildi.
KAPASİTE KULLANIMI ARTTI
TCMB, geçen hafta Ekim ayı imalat sanayi kapasite kullanım oram verilerini de açıkladı. Buna göre imalat sanayi genelinde kapasite kulanım oranı, Ekim’de bir önceki aya kıyasla 0.1 puan artarak yüzde 76.4 seviyesinde gerçekleşti. Bir önceki aya göre ara mallarında kapasite kullanım oranı 0.1 puan artışla yüzde 75.6, yatırım mallarında 0.2 puan azalışla yüzde 75.5 düzeyinde gerçekleşti. Bu dönemde kapasite kullanım oranı gıda ve içeceklerde 2 puan artarak yüzde 73.5, tüketim mallarında 0.4 puan artarak yüzde 75.1, dayanıksız tüketim mallarında 0.6 puan artışla yüzde 75.3, dayanıklı tüketim mallarında 0.7 puan azalışla yüzde 74 oldu.
Mevsimsel etkilerden arındırılmış imalat sanayi kapasite kullanım oranı, bir önceki aya göre değişmeyerek yüzde 76 değerini aldı.
TCMB, iktisadi yönelim anketi sonuçlarına göre hazırlanan reel kesim güven endeksi verilerini de açıkladı. Buna göre Ekim’de reel kesim güven endeksi bir önceki aya göre 2.1 puan artarak 100.9 seviyesinde gerçekleşti. Mevsimsellikten arındırılmış reel kesim güven endeksi bu dönemde 4.5 puan artarak 104.2 oldu.
Bu arada Türkiye, Dünya Bankası’nın îş Yapma Kolaylığı endeksinde 190 ülke arasında 43’üncü sıradan 33’üncü sıraya yükseldi. Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından, Dünya Bankası’nın İş Yapma Kolaylığı Endeksi’ndeki en büyük sıçramanın bakanlığın sorumluluğundaki vergi alanında sağlandığı ve Türkiye’nin bu alanda 26’ncı sıraya yükseldiği bildirildi.
GÜVEN ENDEKSLERİ YÜKSELİŞTE
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜÎK) geçen hafta sektörel güven endeksi verilerini açıkladı. Mevsim etkilerinden arındırılmış hizmet sektörü güven endeksi Ekim’de bir önceki aya göre yüzde 1.6 oranında artarak 90.7 oldu. Bu dönemde perakende ticaret sektörü güven endeksi yüzde 4.8 oranında artarak 102.3, inşaat sektörü güven endeksi yüzde 8.3 oranında artarak 65.1 oldu. Sektörel güven endekslerinin 100’den küçük olması sektörün mevcut ve gelecek döneme ilişkin kötümserliğini gösteriyor.
Geçen hafta tüketici güven endeksi verileri de açıklandı. TÜÎK ve TCMB işbirliği ile yürütülen tüketici eğilim anketi sonuçlarından hesaplanan mevsim etkilerinden arındırılmış tüketici güven endeksi, Ekim’de bir önceki aya göre yüzde 2.1 artışla 57 oldu. Gelecek 12 aylık döneme ilişkin olarak; hanenin maddi durum beklentisi endeksi Ekim’de aylık yüzde 1.1 artarak 74.8 olurken, genel ekonomik durum beklentisi endeksi yüzde 3.4 oranında artarak 73.4, tasarruf etme ihtimali endeksi yüzde 0.2 artarak 22.84 düzeyinde gerçekleşti.
Prof. Dr. Burak ARZOVA / Marmara Üniversitesi Öğretim Üyesi
“100 baz puan indirimle yeni yıla giriş yapılabilir”
Eylül ve Ekim ayları geçen yıldan gelen yüksek enflasyon nedeniyle baz etkisinden yararlanacağımız aylardı. Nitekim bütçenin denk hale gelebilmesi açısından birçok kamu zammının bu iki aya sığdırılması rastlantı değil. Neticede düşen ve yıllıkta da düşme beklentisi yüksek bir enflasyon gelişmesi ile karşı karşıyayız. Faiz indirimi piyasa beklentilerinin ötesinde yapılırken, Türkiye’nin risk priminin (CDS) kısa sürede geri geleceğini de TCMB önden fıyatlamış oldu. Bence çok yanlış bir adım değil. Toplamda bin baz puanlık bir indirim yapılmış oldu ve kanaatimce yavaş yavaş artık bu yıl için faiz indirimlerinin sonuna yaklaşıldı. Ben bir son hamle daha bekliyorum açıkçası. Aralık toplantısında da belki bir 100 puanlık indirim ile yeni seneye giriş yapılabilir. Ekim’de muhtemelen yüzde 9’un altına gelmiş bir TÜFE ile karşılaşacağız.
Prof. Dr. Erhan ASLANOGLU / Piri Reis Üniversitesi Rektör Yardımcısı
“TCMB ‘duracağım’ sinyali vermiyor”
Toplantı öncesinde son birkaç günlük gelişmeler, TCMB’nin piyasa beklentilerinin üzerinde bir faiz indirimine gideceğine işaret ediyordu. TCMB’nin 250 baz puanlık indirim hepsinin üzerinde oldu. Bu indirimle, TCMB’nin Aralık’ta faizlerde geleceği noktaya şimdiden geldiğini düşünüyorum. Şu anda piyasadaki 12-24 aylık enflasyon beklentileri, TCMB’nin beklentilerinden daha yüksek. Bundan sonrası indirim için piyasanın enflasyon beklentilerinin TCMB’nin beklentilerini yakınsaması gerekiyor. Aksi halde bu ikilem, döviz kurlarına, finansal piyasalara olumsuz yansır diye düşünüyorum. TCMB, faiz indirimlerine yönelik ‘duracağım’ sinyali vermiyor. Aralık toplantısında indirim gelecek gibi görünüyor. TCMB’nin Aralık’ta 100 baz puana kadar indirime gideceğini düşünüyorum. Faizlerdeki indirim, mevduat ve kredi faizlerini aşağı çeker. Mevduat ve kredi faiz indirim oranlarının daha düşük olacağını düşünüyorum.
Doç. Dr. Atılım MURAT /TOBB ETÜ İİBF İşletme Bölümü Öğretim Üyesi
“Yine önden yüklemeli faiz indirimi”
Merkez Bankası’nın 250 baz puanlık faiz indirimi kararı piyasa beklentisinin üzerinde geldi. Piyasada 150-200 baz puanlık indirim konuşulduğu için indirim sonrasında piyasada fiyatlama anlamında çok negatif bir tepki oluşmadı. TCMB yine önden yüklemeli faiz indirimine gitti. Beklentinin üzerinde faiz indirimi yapılmasının sebeplerinden biri, enflasyondaki ciddi düşüş beklentisi. Ekimde yıllık TÜFE yüzde 9’un altına inecek. Baz etkisinden dolayı Kasım ve Aralık’ta enflasyonda hafif yükseliş bekliyorduk. Merkez Bankası’nın son tahmininde yıl sonu için yüzde 13.9’luk enflasyon öngörüsü vardı. Muhtemelen ay sonunda açıklanacak enflasyon raporunda bu tahmine yönelik olarak ciddi bir revizyon gelecek. Benim yılsonu enflasyon tahminim yüzde 11-12 arasındaydı. Ama bu durumda, bunun altı da sürpriz olmayabilir. Beklentinin üzerindeki indirimin diğer sebepleri ise sınır ötesi operasyon riskinin minimize olması, ABD’nin yaptırımları kaldırması, Rusya ile mutabakata varılması. Bunlar TCMB’nin elini rahatlattı. Kredi ve mevduat faizlerinde başlayan indirimler devam eder.
Beste Naz SÜLLÜ / Gedik Yatırım Yatırım Danışmanlığı Müdür Yardımcısı
“2019’un son faiz indirimi olabilir”
TCMB iktisadi faaliyetlerdeki toparlanmayı kademeli ve yavaş görse de para politikasında attığı adımlar son derece cesur ve önden yüklemeli oldu. Gelinen noktada, mevcut para politikası duruşunun hedeflenen dezenflasyon patikasıyla büyük ölçüde uyumlu olduğu değerlendirilmekte. TCMB burada topu enflasyon görünümüne bırakarak para politikasında belirleyici diğer unsurların ülke risk primine ve uzun vadeli faizler olduğunu vurguladı. Son olarak Sayın Cumhurbaşkanı da tek haneli enflasyonun sağlanacağına dair demeç verirken bu durumda TCMB’nin indirimlerine devam etmesi beklenebilir. Genellikle ekim ve kasım ayları enflasyonun yüksek geldiği dönemlerdir. Yapılan zamların da etkisiyle yakın dönemde tek haneye inmesi zora girmiştir. Bu nedenle aralık ayma dair TCMB faiz indirimine devam edebilir ancak beklenti henüz oluşmuş değil. Enflasyon görünümünde beklenenden daha olumlu bir tablo oluşması ve küresel finansal ortamın uygun olması önden yüklemeli indirimler konusunda TCMB’nin elini güçlendiren unsurlar olsa da döviz ağırlığının toplam mevduatlar içindeki payının uzun bir süredir oldukça yüksek seyretmesi, ekonomik güvene ilişkin göstergelerde devam eden zayıflık, küresel ve Türkiye özelinde süregelen belirsizlik ve risk unsurlarını göz önüne alarak yapılan indirimin, 2019’da yapılan son faiz indirimi olabileceğini düşünüyoruz.
HÜLYA GENÇ SERTKAYA
