Tersine beyin göçü çağrısı
TEKNOLOJİ ve bilimde öncü ülke hedefine kilitlenen Türkiye, bir yandan Ar-Ge’yi ön planda tutarken, diğer yandan bu hedefin gerçekleştirilmesinde en çok ihtiyaç duyulan insan kaynağını oluşturma ve güçlendirme yolunda önemli adımlar atıyor. Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) tersine beyin göçünü özendirmek, üst düzey bilimsel çalışmalar yapan nitelikli insanların Türkiye’de kalmasını teşvik etmek amacıyla dört yeni çağrı açıyor. TÜBİTAK Bilim İnsanı Destek Programları Başkanlığı’nm (BİDEB) yürüttüğü “Uluslararası Lider Araştırmacılar Programı” ve “Uluslararası Genç Araştırmacılar Programı” çağrılarıyla Türkiye’ye gelecek araştırmacılara burs, aile yaşam gideri, sağlık sigortası ve yol desteği gibi mali teşviklerin yanında 720 bin TL’ye kadar araştırma proje desteği verilecek. Ayrıca lider araştırmacıya 1 milyon TL’ye, genç araştırmacıya 500 bin TL’ye kadar araştırma başlangıç ödeneği desteği sağlanacak. BİDEB’in Türkiye’de ikamet eden araştırmacılar için yürüttüğü “Ulusal Lider Araştırmacılar Programı” çağrısıyla ulusal lider araştırmacılara 1 milyon TL’ye, “Ulusal Genç Araştırmacılar Programı” çağrısıyla ulusal genç araştırmacılara 750 bin TL’ye kadar araştırma desteği sağlanacak. Martta açılan bu çağrılar Haziran 2021’de kapanacak.
DESTEK SÜRESİ MAKSİMUM 36 AY
TÜBİTAK BİDEB’in yürüttüğü “2232-A Uluslararası Lider Araştırmacılar Programı” ve “2232-B Uluslararası Genç Araştırmacılar Programı” ile Türkiye açısından stratejik öneme sahip araştırma alanlarında yürütülecek projelere katkı sağlamak üzere, alanlarında yaptıkları üst seviye bilimsel ve/ veya teknolojik çalışmalar ile temayüz etmiş ve yurt dışında çalışma deneyimi olan başta Türk bilim insanları olmak üzere genç ve deneyimli araştırmacıların yurtdışından Türkiye’ye gelmelerine destek veriliyor. Araştırmacıların çalışmalarını Türkiye’nin önde gelen devlet veya vakıf yükseköğretim kurulularında, 6550 Sayılı Kanun kapsamında yeterlik almış araştırma altyapılarında, kamu araştırma enstitülerinde, Ar-Ge veya tasarım merkezine sahip özel sektör kuruluşlarında veya teknoparklar bünyesinde Türkiye’de yerleşik sermaye şirketlerinde sürdürebilmeleri için imkanı sağlanıyor. Söz konusu iki programda destek süresi proje için en az 24 ay, en fazla 36 ay olacak.
ARAŞTIRMA BAŞLANGIÇ PAKETİ
Deneyimli araştırmacılar için 1 milyon TL’ye kadar araştırma başlangıç paketi ödeneği sağlanacak olan Uluslararası Lider Araştırmacı Programı çerçevesinde proje yürütücüsünün aylık burs ödemesi 24 bin TL olacak. Genç araştırmacılar için 500 bin TL’ye kadar araştırma başlangıç paketi ödeneği imkanı sunulan Uluslararası Lider Genç Araştırmacı Programı çerçevesinde ise proje yürütücüsünün aylık bursu 20 bin TL olacak. Her iki program kapsamında 720 bin TL’ye kadar araştırma desteği verilecek. Proje yürütücüsü ile eş ve çocukları için yol desteği sağlanacak. Program destek üst limitleri, proje yürütücüsünün eş ve çocuğu için aile yaşam gideri bursu olarak aylık 2 bin 250 TL, ev sahibi kurum, kuruluşa kurum hissesi olarak aylık 3 bin 750 TL, projede yer alacak araştırmacılara verilecek proje teşvik ikramiyesi (PTÎ) aylık 750 TL, proje yürütücü ile eş ve çocukları için sağlık sigortası desteği kişi başına aylık 100 TL olacak. Araştırma ekibinde yer alacak tam/kısmi zamanlı yüksek lisans öğrencisi bursiyerlerinin bursu aylık 3 bin 500/550 TL, tam/kısmi zamanlı doktora öğrencisi bursiyerlerinin bursu aylık 4 bin 500/800 TL, tam zamanlı doktora sonrası araştırmacının bursu ise 6 bin TL olacak.
DENEYİM ŞARTI
Her iki çağrıda da, programa başvuracak araştırmacıların başvurunun ilk günü itibarıyla yurtdışında çalışıyor olması, başvurunun ilk günü itibariyle son üç yıl içinde altı aydan fazla Türkiye’de bulunmamış olması gerekecek. Genç araştırmacılarda 40 yaş sınırı olacak. Araştırmacılarda deneyim şartı aranacak. Deneyimli araştırmacıların doktorasını tamamlamış ve yurtdışında en az dört yıl süre ile bir üniversitede veya kamu araştırma merkezinde en az öğretim üyesi, ekip lideri olarak çalışmış veya bağımsız akademik araştırma yürütmüş olması istenecek. Yurtdışın-da lisans sonrası en az üç yılı özel sektör bünyesinde çalışmak şartıyla altı yıl tam zamanlı araştırma deneyimi olan araştırmacılar da bu programa başvurabilecek.
Uluslararası Genç Araştırmacılar Programına, son dört yıl içerisinde doktorasını tamamlamış ve yurtdışında en az bir yıl doktora sonrası çalışma deneyimine sahip kariyerinin başında olan genç araştırmacılar başvuru yapabilecek. Özel sektörden başvuran genç araştırmacıların ise en az bir yılı özel sektörde olmak şartıyla lisans sonrası dört yıl tam zamanlı çalışma deneyimli olma şartı aranacak.
243 ARAŞTIRMACI BAŞVURDU
Uluslararası Lider Araştırmacılar Programı’nın ilk çağrısına 2018’de çıkılmıştı. Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank’ın yaptığı açıklamalara göre çağrıya 152’si Türk vatandaşı 91’i yabancı uyruklu olmak üzere 243 araştırmacı başvurdu. Bu başvuruların 173’ü alanında dünyadaki ilk 100 üniversiteden, 31’i dünyada en çok Ar-Ge harcaması yapan global şirketlerden, 28’i ise dünyadaki en başarılı ilk 250 kamu kurumu ve enstitüden yapıldı. Bu başvurular sonucunda, 21 farklı ülkeden 127 çok üst düzey araştırmalar yapan araştırmacı ülkeye kazandırıldı. Bu kişilerin Harvard, Stanford, Ox-ford, Cambridge, Columbia gibi dünyanın en önde gelen araştırma üniversitelerinde, Amazon, Apple, Bosch, Volvo gibi küresel Ar-Ge şirketlerinde edindikleri deneyimleri aktarmak için Türkiye’yi tercih ettiklerini vurgulayan Bakan Varank, aynı zamanda bu bilim insanlarının her birinin en az beş yüksek lisans ve doktora öğrencisi yetiştirdiğini belirtti. Varank, bu projeler için bugüne kadar yaklaşık 328 milyon TL kaynak ayırdıklarını dile getirdi.
PARLAK ARAŞTIRMACILAR
2018’de açılan Uluslararası Lider araştırmacılar Programı’nın Türkiye’ye kazandırdığı parlak araştırmacılar arasında temiz ve güvenli eneıji için yeni kimyasal dönüşüm süreçleri konusundaki araştırmalarını sürdürmek üzere CNRS’deki çalışma ekibini Fransa’dan ODTÜ Makine Mühendisliği bölümüne taşıyan Prof. Dr. İskender Gökalp, Princeton Üniversitesi’nde enerji depolama, protein modelleme ve kiral moleküller üzerine yürüttüğü araştırmaları Boğaziçi Üniversitesi Kimya Mühendisliği Bölümü’nde devam ettiren Dr. Be tül Uralcan da bulunuyor. Bakan Varank şu isimleri de örnek olarak verdi:
“Stanford Üniversitesi’ndeki laboratuvarını Koç Üniversitesi’ne taşıyarak yapısal biyofizik, enzim mühendisliği, moleküler biyokimya, protein mühendisliği alanlarındaki çalışmalarıyla yurt dışından alınan birçok malzeme ve makineyi Türkiye’de üretmek için çaba sarf eden Dr. Haşan Demirci; Dünyanın en çok Ar-Ge yapan firmaları arasında yer alan 3M’de, termoelektrik malzemeler ve modüller alanında yürüttüğü çalışmaları Gebze Teknik Üniversitesi Fizik bölümüne getiren Dr. Mahmut Akşit ve Sağlık alanında Harvard Üniversitesinde yürüttüğü çalışmalara Sabancı Üniversitesi’nde devam eden Dr. Emrah Eroğlu.”
HİBE DESTEK VERİLECEK
Bilimin ve teknolojinin her alanında Türkiye açısından çığır açıcı nitelikte gelişmeler sağlamaya yönelik hedefler içeren, alanında önemli boşlukları giderebilme ve araştırmacılara yeni bir bakış açısı kazandırabilme fırsatı sunan, önemli bir keşif veya buluş yapma potansiyeli olan projelere ve bu projeleri gerçekleştirecek olan yurtiçindeki lider/genç bilim insanlarına “2247-A Ulusal Lider Araştırmacılar Programı” ve “2247-D Ulusal Genç Araştırmacılar Programı” ile hibe destek verilecek. Ar-Ge harcamaları kapsamında lider araştırmacılara 1 milyon TL’ye, genç araştırmacılara 750 bin TL’ye kadar araştırma desteği verilecek, iki program kapsamında verilecek diğer hibe kalemlerinden biri projede yer alacak bursiyerlere verilecek destek olacak. Projede tam/kısmi zamanlı çalışan doktora öğrencisine aylık 4 bin 500 TL/800 TL burs verilecek. Doktora derecesine sahip bursiyerler ise aylık 6 bin TL burs alacak. Kurum hissesi olarak verilecek destek ise toplam destek bütçesinin yüzde 10’u (PTİ hariç) olacak. Destek süresinin 36 ay olduğu programlarda yürütücüye verilecek proje teşvik ikramiyesi, lider araştırmacılara aylık 5 bin TL, genç araştırmacıya 4 bin TL olacak.
42 BİLİM İNSANI YARARLANDI
Türkiye’de araştırmalarına devam eden bilim insanları için 2020 yılında başlatılan Ulusal Lider Araştırmacılar Programı kapsamında 108 araştırmacı arasından seçilen 38’i Türk, dördü yabancı uyruklu, farklı alanlardan toplam 42 bilim insanına destek verildi. Bakan Varank’ın açıklamalarına göre çocuklar için Yapay Kalp Pompası Projesi’yle fiyatı 120 bin doları bulan kalp pompasını çok daha düşük maliyetle Türkiye’de üretmek için çalışan Prof. Dr. Kerem Pekkan, ekran görüntüleme sistemleri, sensörler ve mikroteknoloji alanlarındaki çalışmaları ile Avrupa Araştırma Konseyi’nden dört kez destek alarak Türkiye’ye 3 milyon euro’nun üzerinde fon getirmeyi başarmış Prof. Dr. Hakan Ürey ve Tıp Bilimine Yön Veren 100 Türk listesinde ilk 10’a girmeyi başaran Prof. Dr. Seza Özen, Ulusal Lider Araştırmacılar Programı ile desteklenen başarılı araştırmacılardan bazıları.
İŞKUR akademik çalışmaları destekliyor
İŞKUR işgücü piyasasının ihtiyaç duyduğu alanlara yönelik beşeri sermaye havuzunun genişletilmesine katkı sağlamak, ulusal bazda bilimsel kaynak oluşturacak akademik yayınların sayısını artırmak ve akademik çalışmaların sonuçlarının işgücü piyasasına uyarlanarak ülke menfaatlerine yönelik politikaların oluşturulmasını sağlamak amacıyla lisans, yüksek lisans ve doktora öğrencileri tarafından hazırlanacak akademik çalışmalara destek verecek. Programa, genel akademik ortalama, yabancı dil puanı gibi gerekli şartları taşıyan lisans, yüksek lisans ve doktora öğrencileri başvurabilecek. 15 Mart’ta başlayan başvuru süreci 14 Nisan 2021‘e kadar online ortamda devam edecek. Akademik Çalışma Programı kapsamında her bir başarılı çalışma için lisans öğrencilerine 2 bin 500 TL, yüksek lisans öğrencilerine 5 bin TL ve doktora öğrencilerine 7 bin 500 TL destek sağlanacak.
Mustafa VARANK / Sanayi ve Teknoloji Bakanı
“Bilim insanlarını Türkiye’ye davet ediyoruz”
Uluslararası Lider Araştırmacılar ve yeni başlattığımız Uluslararası Genç Araştırmacılar Programları ile bu yıl en az 100 lider veya gelecek vadeden genç araştırmacıyı daha ülkemizin bilim ekosistemine dahil etmeyi hedefliyoruz. TÜBİTAK’ın çağrısıyla Türkiye’ye gelecek lider veya genç araştırmacılarımıza burs, aile yaşam gideri, sağlık sigortası ve yol desteği gibi mali teşviklerin yanında 720 bin TL’ye kadar araştırma proje desteği vereceğiz. Ayrıca bu program kapsamında, uluslararası lider araştırmacılarımıza 1 milyon TL, Uluslararası Genç araştırmacılarımıza da 500 bin TL araştırma başlangıç ödeneği imkanı tanıyoruz. Ülkemizde ikamet eden araştırmacılar için başlattığımız yeni programla, ulusal lider araştırmacılar için 1 milyon TL’ye, ulusal genç araştırmacılar için de 750 bin TL’ye kadar Ar-Ge destek teşvik paketi sunuyoruz.
Faruk İNALTEKİN / Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Derneği Yönetim Kurulu Başkanı, Bilkent CYBERPARK Genel Müdürü
“Birçok faydayı beraberinde getirir”
Uluslararası Lider ve Genç Araştırmacılar Programlarının, bilim çalışmalarına devam eden ve ülkemize gelerek nitelikli çalışmalarını sürdürecek olan bilim insanlarına sunduğu birçok fayda var. Bilim insanlarının Türkiye’ye dönmelerini teşvik ederek katma değerli projelerini ülkemizde yürütmelerini her zaman isteriz. Bir önceki çağrı döneminden gördüğümüz kadarı ile çağrının ilgi gördüğünü ve bu yönde bir farkındalık var. Çağrılar halihazırda nitelikli çalışmalar yapan, alanında deneyime sahip ve katma değer yaratacak olan projeler yürüten bilim insanlarına yönelik olması birçok faydayı ve gelişmeleri de beraberinde getirecektir. Türkiye’de çığır açıcı nitelikte çalışmaların yapılması ve değerli projelerin yürütülmesinin bu çağrının temel amacı. Bu sebeple ülkemizde çalışmalarını gerçekleştiren bilim insanları ile birlikte birçok gelişme ve ilerleme de gerçekleşecektir.
Prof. Dr. İskender GÖKALP / ODTÜ Makine Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi
“Üstün yetenekli gençlerin ülkede kalmasını sağlar”
Bu program bir öncekini tamamlayacaktır. Türkiye’nin çeşitli alanlarda yenilikçi teknoloji hamlesi yapabilmesi ve ileri teknoloji oranı yüksek ürünler ihraç edebilmesi için acil bir şekilde insan gücünü ve Ar-Ge altyapılarını güçlendirmesi gerekiyor. Bu programın kurgusu buna olanak sağlayacak. Amacımız bir taraftan, yurt dışından Türk ve yabancı uzmanları Türkiye’ye çekebilmek, diğer taraftan da genç beyinlerimizin doktora çalışmaları için yurtdışına çıkma gereksinimini azaltmak, yani uluslararası seviyede çalışmaların Türkiye’de yapılabilmesini sağlamak olmalı. Bu sayede, hem üstün yetenekli gençlerimizin ülkelerinde kalmalarını sağlamış hem de zamanla şimdiki durumu tersine çevirerek, yurtdışından yüksek lisans ve doktora öğrencilerini Türkiye’ye çekebiliriz. Elbette, araştırma olanaklarında olduğu gibi, üniversite eğitiminde de iyileştirmeler gerekiyor.
Prof. Dr. Recai KILIÇ / Erciyes Teknopark Yönetim Kurulu Başkanı
“Üniversitemiz araştırmacılara kapısını sonuna kadar açıyor”
TÜBİTAK 2232 Uluslararası Lider Araştırmacılar Programı ile araştırma faaliyetlerini yapmak için ülkemize nitelikli insan kaynağının çekilmesi sağlanabilir. Bu bağlamda yurtdışından ülkemize gelmek isteyen araştırmacılara, proje başvurusu sırasında gerekli tüm aşamalarda Erciyes Teknopark Erciyes Teknoloji Transfer Ofisi tarafından destek olunuyor. Bu araştırmacılara, ekosistemde en iyi performansı sağlayabilecekleri altyapı oluşturma konusunda da destek veriliyor. Bugüne kadar dünyanın farklı milletlerinden ve ülkelerinden araştırmacılara ev sahipliği yapan üniversitemiz, 2232 desteği ile gelmek isteyen araştırmacılara kapısını sonuna kadar açıyor. Özellikle Ufuk Avrupa kapsamında ERC projeleri öncesi nitelikli araştırmacıların bu tür fonlarla çığır açıcı hipotezlerini güçlendirmelerini oldukça önemsiyoruz.
Hülya Genç Sertkaya
