TOKİ, şimdi de KOBİ’leri ‘kira öder gibi fabrika’ sahibi yapacak

2016 Eylem Planı’nda yer alan “anahtar teslimi fabrika binası” kurulması çalışmaları hız kazandı. TOKİ, şimdi de KOBİ’leri ‘kira öder gibi fabrika’sahibi yapacak. İş dünyası terör mağduru illerde başlayacak uygulamanın yaygınlaşmasını istiyor.

64’ÜNCÜ Hükümet’in göreve geldikten kısa bir süre sonra 10 Aralık 2015’te açıkladığı 216 maddelik Eylem Planı’nda iş dünyasını ilgilendiren birçok taahhüt vardı. 2016 Eylem Plam’ndaki 200’üncü maddenin iş dünyasını en çok heyecanlandıran reform planından biri olduğu aşikar. Zaten bugünlerde girişimci ve sanayicilerin en çok konuştuğu ve akıbeti ni merak ettiği bu 200’üncü maddede “Emek yoğun sektörlerde yatırımcıların talebi halinde, sembolik bir kira bedeliyle, anahtar teslimi fabrika binası yapılması konusunda model geliştirilecek” deniliyor. Ekonomi Bakanlığı bu eylemden sorum lu kurum olurken, icranın üç ay içinde gerçekleştirilmesi vaat edildi. Yani bugünlerde Ekonomi Bakanlığı başta olmak üzere Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Kalkınma Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, Hazine Müsteşarlığı ve ilgili STK’lar modelin nasıl olacağı üzerinde çalışıyor. Kamu oyunun “kira öder gibi fabrika sahibi olmak” olarak adlandırdığı bu modelin ilk taslağı da oluşmuş durumda.

30 YIL TAKSİTLE FABRİKA

Basına yansıyan bilgilere göre, üç yıl geri ödemesiz, 20 ve 30 yıllık vadelerde yapılması planlanan fabrikaların tüm inşasını üstlenmesi için TOKİ’ye görev verildi. KOBl’ler her ay konutta olduğu gibi cüzi miktarlarda aylık ödeme yaparak TOKİ’nin yaptığı fabrika ve atölyelerden satın alabilecek. TOKİ arsa ihtiyacını organize sanayi bölgelerinden sağlayacak. Bunun için Türkiye genelindeki 283 OSB’de inceleme çalışmalan başlatılmış durumda. Ancak aldığımız bilgilere göre, Hükümet bu konudaki çalışmalarda önceliği terörden zarar gören illere vermek niyetinde. Bu illere tekstil, hazır giyim, ayakkabı, gıda özellikle de et işleme gibi emek yoğun, istihdama katkı sağlayan sektörlerdeki yatırımlara öncelik verilmesi planlanıyor.

Türkiye’nin dört bir yanındaki sanayiciler, ‘anahtar teslim fabrika’ desteğinde, tüm illerin ve sektörlerin destek kapsamına alınmasını istiyor. Sanayiciler, emek yoğun sektörlerin yanı sıra katma değerli ürün üreten, teknoloji tarafı ağır basan alanlar için de devletin uygun koşullarda fabrika yapmasını istiyor.

TÜRKONFED’İN ÖNERİSİ

64. Hükümet’in öncelikli icraatları arasına aldığı ‘anahtar teslimi fabrika’ desteği özellikle TÜRKONFED’i (Türk Girişim ve Iş Dünyası Konfederasyonu) memnun etti. Çünkü bu konuyu ilk gündeme getiren sivil toplum örgütü TÜRKONFED’di. Çatısı altında 24 federasyon ve 186 demek üzerinden 24 bin iş insanı ve 40 bine yakın şirket yer alan Federasyon’un 2011 yılında “Yeni Dönem, Yeni Hedefler” raporunda “KO-Bl’ler kira öder gibi fabrika sahibi olsun” önerisi kamuoyu ile paylaşılmıştı. Rapor şu noktalara dikkat çekmişti: “Toplu Konut İdaresi, kentsel dönüşüm alanında üstlendiği öncü rolle kalkınmaya destek sağlamaktadır. TOKİ’nin en önemli başarılarından biri, normal piyasa koşullarıyla konut sahibi olamayan dar gelirli yurttaşlarımızı konut sahibi yapmaya yönelik geliştirdiği iş modelidir. TÜRKONFED olarak TO-Kl’nin bu rol modelinin, girişimciler için atölye ve fabrika binası yapımında kullanılabileceğini düşünüyoruz. İllerin potansiyeli ve gelişmişlik endeksine göre planlama yaparak, küçük işletmeler için atölye (500-1.000 metrekare) orta boy işletmeler için ise fabrika binası (2.000-5.000 metrekare) yapılıp kira öder gibi taksitle girişimcilere tahsis edilebilir. Fabrika binası olarak düşünülen yapılar organize sanayi bölgelerinde (OSB), mikro işletmeler için yapılacak atölyeler ise küçük sanayi sitelerinde yapılabilir. Böylece kısıtlı sermaye ile iş yapan KO-Bl’ler, sermayelerini makine ve işletmeleri için kullanarak daha verimli ve kaliteli üretim yapabilirler.”

‘İŞ DÜNYASI SAHİPLENMELİ’

O zamanlar federasyonun başkanı olan, Türkiye Seramik Federasyonu ve Orta Anadolu İhracatçıları Birlikleri Yönetim Kurulu Üyesi Erdem Çenesiz, önerilerinin gündeme alınmasından mutlu. Bu çalışmayı desteklemeleri için iş dünyası örgütlerine çağrıda bulunan Çenesiz, şu değerlendirmelerde bulunuyor:

“Beş vıl önce, KOBl’le-rin rekabet gücünü artırmak, bölgesel ve sektörel gelişmeye destek olmak amacıyla, TOKİ’nin konut inşa modelini, yatırım tesisleri için önermiştik. TOKİ modelinin, KOBl’lerin başardı olma şanslarım artırarak bölgesel kalkınmaya fayda sağlayacağına inanıyorum. İş dünyası örgütlerinin bu konuda yapılacak her türlü saha ve masa başı çalışmasına katkıda bulunması gerektiğini düşünüyorum. Bu çalışmanın Maliye Bakanlığımız tarafından hayata geçirilmesi, Türkiye’nin ekonomik geleceği için atılacak büyük bir adım olacaktır. “

“OSB’LERE ÖZEL İZİN VERİLSİN”

TOKİ sanayicileri ‘kira öder gibi fabrika’ sahibi yapmak için Türkiye’deki 283 OSB’de çalışma başlattı. Ayrıca, sanayi ve ticaret odaları kanalıyla şirketlerin konuya nasıl bakacağını ve yer talebinde bulunup bulunmayacakları da araştırıldı. OSBÜK (OSB Ost Kuruluşu) Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı ve Ankara Sanayi Odası Başkanı Nurettin Özdebir, hükümetin terör mağduru dokuz ilde bu teşviği devreye koyacağının anlaşıldığını belirterek sözlerine başlıyor. Yalnızca emek yoğun sektörlerin destek kapsamına alınmasının sanayicinin heyecanını azalttığını belirten Özdebir, sözlerini şöyle sürdürüyor: “Bu teşviğin kapsamının ve bölgesinin genişletilmesi yatırımcılar açısından büyük kolaylık sağlar. Ayrıca fabrikaların iyi tasarlanması lazım.

Her sektörün fabrika binası ihtiya-| cı ve bu fabrikaların tasarımı farklıdır. Bu teşviğin önemli tarafı mortgage gibi uzun vadelerle ödeme olanağı sağlaması. Sanayici daha ucuza ve daha iyi bina yapabilir. Benim önerim şu: Güçlü OSB’ler mevzuat müsaade ederse, kendileri böyle yapıları yapıp, kiraya verebilir ya da taksitle satabilir.”

‘TÜM TÜRKİYE’YE YAYILMALI”

İstanbul Sanayi Odası Yönetim Kurulu Üyesi ve 1STOÇ Başkam Nahit Kemalbay, 2016 Eylem Planı açıklandıktan sonra ilgili bakanlarla bu konuyu da konuştuklarını belirtiyor. “Bu uygulama Doğu ve Güney-doğu’dan başlatılsa bile Türkiye’deki tüm vilayetleri içine alması gerekir; İstanbul dahil” diyen Kemalbay, değerlendirmelerini şöyle sürdürüyor:

“TOKİ tarafından yapılacak fabrika binalarının 49 yıllığına sanayicilere kiraya verilmesi gibi düşünceler var.

Bu fabrikalar yine devletin arsalarına yapılacak. Altı aya kadar yerlerin belirlenmesini bekliyoruz. ISO üyeleri içinde yaptığımız araştırmada, üyelerimizin yatırım amaçlı olarak bu tür binalara ilgi göstereceğini saptadık. Binayı alıp yatırım yapmazlarsa iki yıl içinde geri alınacak. Güneydo-ğu’ya, altıncı bölgeye bu anlamda özel teşvikler verileceğini biliyoruz. Ancak tüm elemanları burada olan bir tekstilcinin oralara gitmesi zor.”