Torba yasa tasarısı ile yeni vergi paketi

28 milyar TL’lik paket

Meclis’e sevk edilen torba yasa tasarısı ile binek otomobillere yüzde 40 MTV artışı geliyor. Finans kuruluşlarının kurumlar vergisi oranı 2 puan artışla yüzde 22’ye çıkarılıyor. Şans oyunları, gelir ve kira vergisi de artıyor…

HÜKÜMET, artan jeopolitik riskleri de dikkate alarak 28 milyar TL’lik gelir paketini hayata geçirecek. Milyonları ilgilendiren düzenlemeler içeren yeni torba yasa tasarısı ile 2018 yılında binek otomobiller için ödenecek Motorlu Taşıtlar Vergisi (MTV) yüzde 40 artırılacak. 2018 yılından sonra tescil edilecek binek otomobillerin motorlu taşıtlar vergisinin hesabında aracın motor silindir hacmi yanında değeri de dikkate alınacak. Taşıtın değerine göre artırımlı motorlu taşıtlar vergisi uygulanacak. Finans kuruluşlarının kurumlar vergisi oranı 2 puan artırılarak yüzde 22’ye çıkarılacak. Şirketlerin gayrimenkul satış kazançlarında uygulanan yüzde 75 kazanç istisnası oranı yüzde 50’ye düşürülecek. Dağıtılmayan kardan ilave vergi alınacak, şirketlerin gayrimenkul satış kazancına ek vergi gelecek. Gelir vergisi tarifesindeki üçüncü dilimdeki yüzde 27 olan oran yüzde 30’a çıkarılacak. Kira gelirlerinin beyanında kira gelirinden yüzde 25 oranında uygulanmakta olan götürü gider oranı yüzde 15’e düşürülecek.

MTV’DE YÜZDE 40 ARTIŞ

Bazı Vergi Kanunları ile Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı TBMM’ye sevk edildi. 130 maddelik torba yasa tasarısında 80 milyonu ilgilendiren önemli düzenlemeler yer alıyor.

Meclis’e sevk edilmeden önce Maliye Bakanı Naci Ağbal’m detaylarını açıkladığı torba yasa tasarısının en dikkat çeken maddelerinden biri MTV’de yapılan değişiklik. Tasarıyla 2018 Ocak ve Temmuz aylarında ödenecek motorlu taşıtlar vergisi tutarları değiştirilerek 2017 yılında ödenen vergilere göre yüzde 40 oranında artırılacak. 2018’den sonra tescil edilecek binek otomobillerin MTV’nin hesabında aracın motor silindir hacmi yanında değeri de dikkate alınmaya başlanacak. Taşıtın değerine göre artırımlı motorlu taşıtlar vergisi uygulanacak. 1 Ocak 2018 tarihinden sonra başlanacak uygulamanın ayrıntılarım Maliye Bakanı Naci Ağbal şöyle açıkladı:

“2018’den sonra satm alınacak binek otomobillerin motorlu taşıtlar vergisinde değer bazlı yeni bir sisteme geçiliyor. Vergilemede motor silindir hacmi yanında aracın değeri de bir ölçüt haline getiriliyor. Belirlenen değerlerin üzerinde taşıt değerine sahip araçlarda vergi tutarlarının yüzde 10 veya yüzde 20 daha fazla olması öngörülüyor.”

TAŞIT DEĞERİNE GÖRE VERGİ

Tasarıya göre “taşıt değeri” taşıtların teslimi, ilk iktisabı ve ithalinde hesaplanacak özel tüketim vergisi hariç, katma değer vergisi matrahını oluşturan unsurlardan oluşacak. Otomobilin vergisiz ilk fiyatı taşıt değeri kabul edilecek. Taşıtların yaşlan ile ödenecek yıllık vergi tutarları da değişecek. 1300 cc ve aşağısı araçlar ile 1301-1600 cc’ye kadar taşıt değerleri, 40 bin TL’yi aşmayanlar, 40 bin-70 bin TL arası olanlar ve 70 bin TL’yi aşanlar diye üç kategoriye ayrılacak. Örneğin 1-3 yaş arası 40 bin TL’yi aşmayan 1300 cc ve aşağısı araçların ödeyeceği vergi 904 TL, 40 bin-70 bin TL arasında ise 994 TL, 70 bini aşanlarda ise bin 85 TL olacak. 1-3 yaş arası 40 bin TL’yi aşmayan 1301-1600 cc’ye kadar olan araçların vergisi ise bu dilimlere göre bin 449 TL, bin 593 TL ve bin 738 TL olarak uygulanacak.

Tasarıya göre taşıt değerleri 1601-1800 cc’ye kadar olan araçlar ile 1801-2000 cc’ye kadar olanlarda sınıflama 100 bin TL’yi aşmayanlar ve aşanlar diye yapılacak. 2001-2500 cc’ye kadar olan araçlar 125 bin TL’yi aşmayanlar ve aşanlar, 2501-3000 cc’ye kadar olanlar ile 3001-3500 cc’ye kadar olanlarda ise 250 bini aşmayanlar ve aşanlar şeklinde sınıflandırılacak. Limit 3 bin 501-4000 cc’ye kadar olanlarda 400 bin, 4001 cc ve yukarı araçlarda ise 475 bin TL olacak. Örneğin 1-3 yaş grubunda 3501-4000 cc araçlardan 400 bin TL’ye kadar olan araçların vergisi 22 bin 193, aşanların vergisi 24 bin 210, 4001 cc ve üzerinde araçlarda ise 475 bin aşmayanların vergisi 36 bin 322, aşanların 39 bin 624 TL olacak.

FİNANSÇILARIN VERGİSİ ARTIYOR

2018 yılı merkezi yönetim bütçesine yeni gelir kaynakları oluşturulacak. Torba yasa tasarısında yer alan düzenlemelerle, artan harcamaları karşılamak üzere bütçeden savunma ve güvenlik harcamalarına yeni kaynaklar aktarılacak. Torba yasada bu çerçevede atılan dikkat çekici adımlardan biri finans kuruluşlarının kurumlar vergisi oranının 2 puan artırılması olacak. Bankalar, finansal kiralama şirketleri, faktoring şirketleri, finansman şirketleri, ödeme ve elektronik para kuruluşları, yetkili döviz müesseseleri, varlık yönetim şirketleri, sermaye piyasası kurumlan ile sigorta ve reasürans şirketleri ve emeklilik şirketlerinin kurum kazançları üzerinden ödeyecekleri kurumlar vergisi oram yüzde 20’den yüzde 22’ye çıkarılacak.

DAĞITILMAYAN KARLARA VERGİ

Şirketlerin dağıtılmayan kurum karlarına, bu karlan üzerinden yüzde 1 vergi getirilecek. Yapılan düzenlemenin Meclis’te aynen yasalaşması halinde sermayeye eklenen kar paylan hariç, dağıtılmayan kurum karlarından yüzde 1 oranında gelir vergisi stopajı yapılacak.

Şirketlerin gayrimenkul satış kazançlarında uygulanan yüzde 75 kazanç istisnası oram yüzde 50’ye düşürülecek. Şirketler, aktiflerinde iki yıldan fazla tuttukları gay-rimenkulleri elden çıkarmaları halinde elde edilen kazancın yüzde 75’i kurumlar vergisinden istisna olacak. Yapılan düzenleme ile istisna oranı yüzde 50’ye indiriliyor. Ücret gelirleri için 1 0cak.2018 tarihinden, diğer gelirler için ise 1 0cak.2017 tarihinden geçerli olmak üzere gelir vergisi tarifesinin üçüncü diliminde yer alan gelirler için vergi oranı yüzde 27’den yüzde 30’a çıkarılıyor. 2008 yılında 6 bin 500 TL’nin üzerinde ücret alanlar ile diğer gelirler kapsamında 2017 yılında aylık geliri 6 bin TL’nin üzerinde olanların bu artıştan etkileneceği ifade ediliyor.

Kira gelirlerinin beyanında kira gelirinden yüzde 25 oranında uygulanmakta olan götürü gider oram yüzde 15’e düşürülüyor. Mevcut sistemde kira geliri elde edenler, elde ettikleri geliri beyan ederken yıl içinde yaptıkları giderlere karşılık gelirlerinin yüzde 25’i oranında götürü gider indiriminden yararlanabiliyorlar.

Yapılan düzenleme ile bu oran yüzde 15’e düşürülüyor. Ağbal, kira geliri elde edenlerin gerçek gideri daha fazla ise her halükarda gider olarak indirmeye devam edebileceklerinin altını çiziyor.

ŞANS OYUNLARINDA VERGİ ARTIŞI

Çekilişlerden ve şans oyunlarından elde edilen gelirlerin vergilendirilmesinde yüzde 10 olan veraset ve intikal vergisi oranı yüzde 20’ye çıkarılıyor. Yapılan bu düzenlemeler sonucunda elde edilen ilave gelirden Savunma Sanayi Fonu’na ilave gelir sağlamak üzere, Savunma Sanayi Fonu’na bütçeden aktarılacak paylara ilişkin yasal düzenleme değiştiriliyor. Bakan Ağbal’ın yaptığı açıklamaya göre, bu çerçevede 2018 yılında Savunma Sanayi Fonu’na 8 milyar TL ilave gelir sağlanması bekleniyor.

Kola üzerinden yüzde 25 oranında alman özel tüketim vergisi yılbaşından itibaren meyveli gazozlar ile enerji içeceklerinden de alınmaya başlanacak. Bu düzenleme sonucunda bütçeye 500 milyon TL gelir sağlanması bekleniyor. Makaron (sigara kağıdı), özel tüketim vergisi kapsamına almıyor ve 20 adet makaron için 2.12 TL özel tüketim vergisi getiriliyor.

Kefalet sandığının ve Türk Patent ve Marka Kurumu’nun elinde bulunan ihtiyaç fazlası kaynaklar bütçeye aktarılacak. Yeni düzenlemeyle Kefalet sandığının 480 milyon TL, Türk Patent ve Marka Kurumu’nun 150 milyon TL ihtiyaç fazlası nakit varlığı 2018’de merkezi yönetim bütçesine aktarılacak. Kültür ve Turizm Bakanlığı bünyesinde işletilen özel hesap kapatılarak bütün gelirleri bütçeye aktarılıyor.

ASGARİ ÜCRET EN AZ BİN 404 TL

Torba yasa tasarısında 2017 yılında vergi dilimlerindeki artış nedeniyle asgari ücretin bin 404 TL’nin altına düşmemesi için yasal düzenleme yapılacak. Net ücretleri bin 404 TL’ye tamamlayacak şekilde ilave asgari geçim indirimi sağlanacak.

Yapılan diğer bir düzenleme ise Hazine’nin borçlanma yetkisinin 37 milyar TL artırılacak olması 2017 yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu ile Hazine Müsteşarlığına verilen borçlanma yetkisi Yeni Orta Vadeli Program ile revize edilen bütçe-hazine nakit dengesi hedefleri çerçevesinde 37 milyar TL yukarı çekilecek.

KAMU LOJMANLARI SATIŞA ÇIKIYOR

Torba yasa tasarısında kamu taşınmazlarının ekonomiye kazandırılarak bütçeye kaynak oluşturulması için önemli düzenlemeler de yer alıyor. Buna göre kamunun elinde bulunan çok sayıdaki eski lojmanlar satışa çıkarılacak. Elde edilen gelir hem bütçeye kaynak olacak hem de gerekli olan yerlerde yeni lojmanların yapımında kullanılacak. Asgari 10 yıldan fazla ömrü olan, şehir merkezlerinde kalan kamu lojmanları Maliye Bakanlığı marifetiyle elden çıkarılacak. Satın alındıktan sonra kullanılmayacağı için yıkılıp yerlerine yeni binaların yapılması beklenen bu yerler, ihale ile en fazla bedeli verene satılacak. Kat mülkiyeti tapusu olan lojmanlarda, içinde oturan memurlar da ihalede oluşan en yüksek bedeli verirse öncelikle onların alım hakkı olacak. Savunma, güvenlik, adalet gibi birimlerin kullanıldığı yerler için satış söz konusu olmayacak. Bu lojmanların satışlarından elde edilen gelirler, yine öncelikle yeni lojmanların yapımında kullanılacak.

Hâzineye ait olup, belediye mücavir alan sınırlar içinde tarımsal amaçlı kullanılan arazilerin kullanıcılarına doğrudan satışının önü açılıyor. Satın alman araziler sadece tarımsal amaçlı kullanılacak. Taşınmaz piyasa fiyatı ne ise o fiyattan satılacak.

TURİZM YATIRIMCILARINA FIRSAT

Torba yasa tasarısıyla turizm yatırımcılarına büyük bir fırsat getiriliyor. Turizm yatırımcıları kira sürelerini 49 yıla uzatabilecekler, isterlerse tesislerin olduğu yerleri satın alabilecekler. Tasarı aynen yasalaşırsa, 49 yıllık kira süresinin bitimine ne kadar kalırsa kalsın yeniden kira süresini 49 yıla tamamlanacak. Yatırımcı isterse, bu yeri bedelini ödeyip satın da alabilecek.

Maliye Bakanlığı’ndan irtifak hakkı ile yer kiralayanlar, bu yerleri satın almak istediklerinde en fazla iki yıl vade ile satın alabilirken yapılan yasal düzenleme ile bu süre beş yıla uzatılacak. Hazine taşınmazları üzerinde 19 Temmuz 2003 tarihinden önce izinsiz yapılan binaların sahiplerine belediyeler tarafından doğrudan yapılan satış yapılırken, bu süre torba yasa tasarıyla 31 Aralık 2009’a çekiliyor.

EMLAK VERGİSİNE TAVAN

Torba yasa tasarısıyla belediyelerin emlak vergisi değerlerinde yaptıkları aşırı artışlara karşı vatandaşı korumak üzere tavan uygulamasına geçiliyor. 2017 yılında bütün belediyelerin, arsa ve arazilerin emlak vergisine esas kıymetlerini komisyonlar vasıtasıyla yeniden belirlediğini vurgulayan Bakan Ağbal, düzenlemenin gerekçesini şöyle anlattı: “Belirlenen bu kıymetler gelecek sene vatandaşların ödeyeceği emlak vergisinin hesabında kullanılacak. Aşırı, astronomik olarak belirlenen kıymetlerin önüne geçmek için 2017’de arsa veya arazi değeri neyse 2018 yılı için yapılacak değer artışı hiçbir şekilde bu değerin yüzde 50’sini geçemeyecek şekilde yasal düzenleme yapılıyor.”

ÖZEL İLETİŞİM VERGİSİ 7.5

Torba tasarıyla telekomünikasyon sektörünün kamuya olan yükümlülükleri ile ilgili köklü değişikliklere gidiliyor. Yüzde 25, yüzde 15 ve yüzde 5 şeklinde farklı oranlarda uygulanan özel iletişim vergisi, yüzde 7.5 olarak tek oranda birleştiriliyor. Böylece telekom hizmetlerinin vergilendirilmesindeki karmaşık yapı sona erdiriliyor ve vergi oranları aşağı indiriliyor.

Yeni düzenlemeye göre telekomünikasyon sektöründeki operatörlerin aylık net hasılatları üzerinden yüzde 5 oranında telsiz ücreti alınacak. Ön ödemeli hatlardan alınacak özel iletişim vergisi sağlanan hizmete göre farklılaştırılacak. Yurtdışmda gerçekleşen telefon konuşmaları ve data hizmetleri için yurtdışmdaki operatöre ödenen bedeller üzerinden KDV ve özel iletişim vergisi alınmayacak.

FİNANS SEKTÖRÜNE VERGİ KOLAYLIĞI

Yeni düzenlemeyle finans sektörüne yeni vergi kolaylıkları getiriliyor. Bankalar tarafından yapılan türev işlemlerde BSMV istisnası sağlanacak. Finansal kiralama ve finansman şirketlerine özel karşılık ayırma ve bu karşılık tutarı kadar vergi matrahından indirme imkanı verilecek. Finansal kiralama ve finansman şirketlerine bankalar gibi takip sonucu elde ettikleri taşınmazların satışı kapsamında oluşan kazanca vergi istisnası getirilecek. Kamu özel işbirliği projelerinin finansmanında yurtdışmdan kaynak teminini kolaylaştırmak amacıyla özel amaçlarla kurulan şirketler kanalı ile getirilecek finansman için düzenlenecek sözleşmelerden damga vergisi ve harç alınmaması öngörülüyor.

Gümrük vergisinden muaf olan ürünler için muafiyetler kaldırılırken, bunun yerine vergi had ve nispetleri sıfır olarak belirleniyor. Dış ticaret politikasının gerekleri çerçevesinde Bakanlar Kurulu’na bu ürünler için de vergi getirme imkanı sağlanıyor.

Engellilere ÖTV’siz araç satışı uygulamasındaki suistimallerin önüne geçmek için sınır getiriliyor. Engellilere sağlanan ÖTV’siz binek aracı alma imkanı vergisiz fiyatı 70 bin TL’nin altma olan araçlarla sınırlandırılıyor.

Osman ARİOGLU / Gelir İdaresi eski Başkanı
Hükümet risk olmadan tedbir alıyor

Hükümet açık riski oluşmadan, gelecek yılı da tehlikeli hale getirmeden tedbir alıyor. Burada Motorlu Taşıtlar Vergisi’nde değerin de vergileme kapsamına alınması servet vergisini biraz daha bariz hale getirme anlamını taşıyor. Onun dışında dağıtılmayan kurum kazançları üzerinden alınması düşünülen yüzde Dik vergi hasılat etkisi açısından bir çare gibi düşünülmüş. Kurumların yüzde 1 nedeniyle kar dağıtımına karar vermelerinde etkisi olmayacak. Burada belki piyasa üzerinde biraz daha tartışmaya neden olabilecek kısım finansal kurumların kurumlar vergisinin yüzde 22’ye çıkarılması olacaktır. Bu özellikle finans maliyetlerine dolaylı da olsa yansıyabileceği için risk oluşturur mu diye düşünülebilir. 2 puan çok da bozucu olmaz diye düşünüyorum. Onun dışındaki artışlar zaten daha ziyade sanal alemde bahis oyunları üzerine vergi getirilerek bu alanlarında kapsanmaya çalışılması. Bence doğru adımlar. Burada belki tartışılabilecek diğer bir konu da kurumların aktifinde bulunan gayrimenkullerin satışından elde edilen kazancın yüzde 75’i yerine yüzde 50’sinin istisna edilmesi. Zaten daha önce de kademeli hale getirmek için bir tasarı vardı. Şu anda 25 puanlık vergiye tabi matrah oluşturulması, uygulama basitliği sağlar. Gayrimenkul sektöründe bir miktar etkisi olur mu diye baktığımızda etkisinin olmaması gerekir. Zaten alım satım amacıyla faaliyette bulunan şirketlerin gayrimenkulleri için böyle bir istisna zaten söz konusu değildi. Dolayısıyla burada da bir kaynak yaratma amacı ön plana çıkıyor. Sigara kağıdına ÖTV, hasılat etkisinden çok kayıp kaçağı önlemek için getirilmiş gibi görünüyor. Sigara almak yerine tütün sarılarak yapılan tüketimin aza indirilmesi, yan yolların kapatılması hedefleniyor. Dolayısıyla bu paketin öteden beri sürdürülen mali disiplinin korunması, önümüzdeki yıl herhangi bir riskle karşılamamak için yapıldığını görüyoruz.

Prof. Dr. Murat ŞEKER/ İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Maliye Bölümü

Orta gelir grubuna dikkat

Tahmin edilen bütçe açığını kapatmak ve yeni kaynak yaratmanın yolu ya harcamaların kısılması ya da vergilerin artırılması. Hükümet vergilerde artış yolunu tercih etti. Otomobil üzerindeki vergilerin yüksek olmasına rağmen MTV’nin de artırılması otomotiv piyasasına kısıtlı da olsa olumsuz yönde etkide bulunacak. Kira gelirlerindeki götürü oranının düşürülmesi, cazip olan yüzde 25 oranının 15’e çekilmesi daha fazla vergi ödenmesini gerektireceğinden, kira gelirinde kayıt dişiliğin artmasına neden olabilir.

Orta gelirliler üzerindeki vergi yükünün artması gelir ve vergi adaletini olumsuz etkileyebilir. TÜİK’in son araştırmasında da orta gelirlilerin diğer gelir gruplarına göre son 10 yılda yoksullaştığı görüldü.

Bankacılık sektörü vergi artışlarından olumsuz etkilense de yüksek karlar nedeniyle bu etki sınırlı düzeyde kalacak. Ancak tam bu önlemler ister istemez 2018 de tüketimin yavaşlamasına ve piyasanın genel olarak daralmasına neden olma riskini taşıyor.

Ekonomik istikrar korunacak

Yeni düzenlemede ekonomik ve finansal istikrarın korunmasına yönelik düzenlemelere de yer veriliyor. Şirketlerin döviz cinsinden borçlanmalarını takip etmek ve döviz borçlanmasına ilişkin riskleri belirleyip ona göre para politikası tedbirleri almak amacıyla Merkez Bankası’na bilgi toplama yetkisi veriliyor. Yurtdışında yatırım yapma amacıyla kurulan fonlara, ülkemizde yapacakları yatırımlar kapsamında Hazine Müsteşarlığı bütçesinden kaynak aktarılabilmesine imkan sağlanıyor. Hazine Müsteşarlığı tarafından girişim sermayesi fonlarına ve katılım bankalarının oluşturdukları fonlara kaynak sağlanabilmesi amacıyla yasal düzenleme yapılıyor. Sermaye piyasalarının derinleştirilmesi ve araç çeşitliliğinin artırılması amacıyla kitle fonlama platformları üzerinden sermaye piyasalarında kaynak toplanmasına imkan sağlanıyor.

Mükelleflerin işi kolaylaşacak

Teknoloji geliştirme bölgeleri, organize sanayi bölgeleri, serbest bölgeler ve yerleşim alanları içerisinde bulunan sanayi sitelerinin ve münferit sanayi işletmelerinin yerleşim yeri dışına çıkarılması için kuruluş ve genişleme aşamalarında ihtiyaç duyulan mera vasıflı yerlerin tahsis amacı değişikliklerinde yirmi yıllık ot bedelinin alınmaması öngörülüyor. 15 Nisan 2000 tarihinden önce OSB’lerde bağımsız bölüm oluşturularak birden fazla kiracıya kiralanan tesislerin, yapı kullanma izni, işyeri açma ve çalışma ruhsatı alınmış ya da kat mülkiyeti tesis edilmiş olması ve OSB’ce uygun görülmesi şartı ile birden fazla kiracıya kiralanabilmesi sağlanıyor. Vergi mükelleflerinin vergi dairesine gitmeden bütün işlemlerini elektronik ortamda yapmalarının yolu açılıyor. Yurtdışında düzenlenmiş banka kartlarının vergi borçlarının ödenmesinde kullanılması halinde bankaların bu ödemeler üzerinden komisyon almasına imkân sağlanıyor. Vergi borçlarını süresinde ödemeyen mükelleflere yapılan ödeme emri tebligatlarında ödeme veya mal bildiriminde bulunma için öngörülen yedi günlük süre 15 güne çıkarılıyor. Elektronik ortamda yurtdışından Türkiye’deki nihai tüketicilere hizmet sunanlara KDV bakımından Türkiye’de vergi mükellefi olma zorunluluğu getiriliyor.

Hülya Genç Sertkaya