Tritikale bitkisi yetiştirmek para kazandırıyor

TÜRKİYE buğday üretiminde dünyada önemli bir yere sahip. Yıllık üretimi iklim koşullarına bağlı olarak 18-22 milyon ton arasında değişiyor. Ancak aynı başarıyı yem bitkilerinde gösteremiyoruz. Hızla gelişen hayvancılık sektörünün talebi yerli üretim tarafından karşılanmak konusunda oldukça uzak bir noktada. Yem bitkilerinin ekimi konusunda yoğun bir çalışma söz konusu. Ama henüz talebi karşılayacak düzeyde bir üretim yok.

Mısır, fiğ, burçak, yonca, arpa gibi ürünler Türkiye’nin her yerinde yetiştirilebiliyor. Son zamanlarda özellikle bir yem bitkisi açık ara öne çıkmaya başladı. Tritikaleden bahsediyoruz. Buğday ile burçağın karışımından elde edilen tritikale bitkisi son dönemlerde yem bitkileri sektörünün vazgeçilmezleri arasına girdi. Biz de bu bitkinin nerelerde yetiştirilebileceğini, üreticiler için daha verimli bir bitki olup olmadığını araştırdık. Yaptığımız görüşmelerde tritikale bitkisinin üretiminin hızla yayıldığını ve üreticiler için ciddi fırsatlar olduğunu gördük. Maliyeti düşük, meşakkati az, geliri iyi ürünü çiftçilerin dikkatine sunmakiştedik. Özellikle hayvancılığın öne çıktığı bölgelerde pazar sıkıntısı yaşamayan bir ürün.

DÜNYADA 17 MİLYON TON ÜRETİLİYOR

Türkiye’de son yıllarda öne çıkan tritikale bitkisi dünyada oldukça büyük bir üretime sahip. Dünyada 17 milyon ton tritikale üretiliyor. Polonya 5.2 milyon tonluk üretimle ilk sırayı alıyor. Bu ülkeyi 3 milyon tonla Almanya, 2.1 milyon tonla Belarus, 2 milyon ton-% la Fransa, 654 bin tonla Rusya izliyor; Türkiye’nin üretimi ise 125 bin ton düzeyinde. Polonya’da 13 milyon, Almanya’da 4.1 milyon, Belarus’ta 5.2 milyon, Fransa’da 3.8 milyon, Rusya’da 2.4 milyon, Türkiye’de ise 371 bin dekar alanda tritikale üretiliyor. Dünyadaki toplam tritikale üretim alanları da 41.2 milyon dekarı buluyor. Önde gelen ihracatçı ülkeler ise Litvanya, Polonya, Almanya ve Fransa. İthalatta ilk sıraları ise İsveç, Hollanda, İtalya, Belçika ve Danimarka alıyor.

“POTANSİYELİ BÜYÜK BİR ÜRÜN”

Rakamlara bakılırsa Türkiye henüz yolun başında. Ürünün potansiyeli oldukça yüksek. Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Başkanı Şemsi Bayraktar, verimli bir şekilde buğday-arpa yetişmeyen kıraç arazilerin tritikale üretimine yöneltilmesi gerektiğini bildirerek, “Tarım alanlarımızın tamamını kullanmak zorundayız. Bir dönüm tarım alanını bile boş bırakacak lüksümüz yok. Elverişsiz diyerek üretimden vazgeçemeyiz” diyor.

Bayraktar, tritikalenin ülkemiz için de önemli bir alternatif ürün haline geldiğini belirtiyor. Daha çok buğday ve arpa üretimi elverişsiz olan, asitli, kumlu, az yağış alan tarım alanlarında ve hastalıkların buğday üretimine zarar verdiği topraklarda yetiştirildiğini vurgulayan Bayraktar, tritikalenin buğdayın verim ve kalite özellikleri ile çavdarın biyotik ve abiyotik faktörlere karşı dayanıklılık özelliklerini bir araya getirdiğini söylüyor. Ürün düşük girdi maliyetiyle üretilebiliyor. Buğday ile arpanın verimli ve kaliteli yetişmediği tarla şartlarmda tritikale, yüksek verim sağlayabiliyor. Ayrıca, buğday ile arpaya göre biotik ve abiotik stres koşullarına daha fazla dayanıklı. Fakat protein içeriği bakımından buğdaydan yüksek olan tritikalenin, glütenin fraksiyonu buğdaydan düşük. Bayraktar, bütün bu sebepler nedeniyle tritikalenin ekmek yapımı için tek başına yeterli *£ olmadığını söylüyor ve sözlerini şöyle sürdürüyor:

“Günümüz şartlarmda dünya genelinde tanesi tahıl ürünlerine katkı olarak, tane ve yeşil ot olarak hayvan beslemede ve potansiyel eneıji bitkisi olarak kullanımı söz konusu. Özellikle tanesi kanatlıların beslenmesinde yaygın olarak kullanılıyor. Yemlik kalitesi mısır, buğday ve arpa ile eşit kalitede.”

YEM AÇIĞINA ÇARE

Tritikale üretimi artırmak için desteklerin artırılması gerektiğine dikkati çeken Bayraktar, “tritikalenin strese dayanıklı olması, kalitesi düşük topraklarda gelişebilme yeteneği, iklim koşullarına dayanıklılığı, kuraklık toleransı, asitli topraklara dayanabil-me yeteneği bulunuyor. Düşük besin ihtiyacı, yetişme döneminde düşük azot gereksinimi olan tritikalenin, aynı verimliliğe sahip diğer tahıllara kıyasla daha az gübreye gereksinim duyması önemli avantajları” diyor.

DEVLET DE DESTEKLİYOR

Başbakan Binali Yıldırım, geçtiğimiz haftalarda İzmir’de Milli Tarım Politikası’nı açıklamıştı. Milli Tarım Politikası’nda özellikle hayvancılık sektörü ve havza bazlı üretim modeli vurgulanmıştı. Yeni dönemde de hayvancılık ve yem bitkileri konusu desteklenmeye devam edilecek. 2017 yılı destekleri için çalışmalar devam ediyor. Net destek rakamları ise bu çalışmalar sonrasında belirlenecek. 2016 yılında ise tritikaleye alan bazlı olarak dekar başına 6 TL, ayrıca tohum, mazot ve gübre destekleri veriliyor. Yani devlet bu bitkiyi önemli destekler veriyor.

“İYİ BİR ALTERNATİF”

Tahılın başkenti Konya’da da tritikale ekim alanları hızla yaygınlaşıyor. Konya Meram Ziraat Odası Başkanı Ali Ataiyibiner, Konya’da buğday, arpa ve mısır alanları dışında tritikale üretiminin hızla arttığını söylüyor. Özellikle kıraç, suyun yetersiz olduğu tarım alanlarında tritikalenin iyi bir alternatif olduğunu belirten Ataiyibiner, şu bilgileri veriyor:

“Biz çiftçilerimize bu ürünü ekmelerini tavsiye ediyoruz. Tarla günleri düzenleyerek tritikale üretiminin yaygınlaşmasını sağlıyoruz. Konya bölgesinde hayvancılık hızla gelişiyor. Dolayısıyla yem bitkisine ihtiyaç söz konusu. Tritikale bitkisi ağırlıklı olarak yeşil hasadı yapılıp kurutularak hayvan yemi haline getiriliyor. Kuru yonca ve fiğ ile karıştırılıp hayvanlara veriyoruz. Dane hasadı da yapılıyor. Yine ağırlıklı yem olarak tüketiliyor. Ama daneleri buğdayla da karıştırılıp ekmek yapımında da kullanılıyor. Biz bu ürünün çiftçiler için bir fırsat olduğunu söylüyoruz. Konya Kara-tay’daki Bahri Dağdaş Tarımsal Araştırmalar Enstitüsü ile ortak çiftçi eğitimleri düzenleyerek tritikale üretimini artırmaya çalışıyoruz.”

Tritikale nedir, nerelerde kullanılır?

Tritikale, buğdayla çavdarın melezlenmesinden elde edilen yeni bir tahıl cinsi. Türkiye’de ağırlıklı olarak yem bitkisi olarak yetiştiriliyor. Buğdayın yetiştiği başta Konya, Ankara Polatlı, Çukurova ve Trakya’da ekim alanlarına sahip. Hasadı hem yeşil olarak, hem de dane olarak yapılıyor. Sadece yem bitkisi olarak kullanılmıyor. Buğday unuyla karıştırılarak ekmek yapımında da kullanılıyor. Ekmeklik unda kullanımı giderek artıyor.