Tüketici Güven Endeksinde Adım Adım Yükseliş

TÜRKİYE genelinde 2019’da şirket kuruluşu ve kapanışı en çok toptan ve perakende ticaret alanında gerçekleşti. Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği’nin (TOBB) açıkladığı kurulan/kapanan şirket istatistiklerine göre, 2019’da bir önccki yıla kıyasla yüzde 1.4 azalışla 84 bin 102 şirket kuruldu. En çok şirket kuruluşu 29 bin 599 ile toptan ve perakende ticaret alanında gerçekleşti. Bunu 12 bin 691 ile imalat sanayi, 7 bin 691 ile inşaat, 6 bin 343 ile konaklama, yiyecek hizmetleri, 6 bin 101 ile mesleki bilimsel teknik faaliyetler izledi.

TÜKETİCİ GÜVEN ENDEKSİ 58.8 OLDU

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) işbirliği ile yürütülen tüketici eğilim anketi sonuçlarından hesaplanan mevsim etkilerinden arındırılmış tüketici güven endeksi, 2020 Ocak’ta bir önceki aya göre yüzde 0.1 oranında artarak 58.82 oldu. Tüketici güven endeksinin 100’den küçük olması tüketici güveninde kötümser durumu gösteriyor. 2020 Ocak’ta bir önceki aya göre, gelecek 12 aylık döneme ilişkin hanenin maddi durum beklentisi endeksi yüzde 2.3 artarak 79.5, genel ekonomik durum beklentisi endeksi yüzde 1.1 artarak 77.4, tasarruf etme ihtimali endeksi yüzde 9.1 oranında azalarak 21.6 oldu. Gelecek 12 aylık döneme ilişkin işsiz sayısı beklentisi endeksi Aralık’ta 23.8 iken Ocak ayında yiizde 0.5 oranında azalarak 56.8 değerini aldı.

Tüketici güven faktörünün henüz inşa edilemediğini, endeks değerinin halen 100 sınırının oldukça altında seyrettiğini vurgulayan TOBB ETÜ Öğretim Üyesi Dr. Cahit Sönmez, “Detay sorulardan 12 ay sonra enflasyondaki düşüşe sıcak bakılmadığı görülüyor. Çoğunlukla iktisadi aktörler temkinli duruşlarını korumayı tercih ediyorlar. Toparlanma için somut iyileşmelerin ağırlık kazanması gerekiyor” dedi.

TCMB’nin uluslararası yatırım pozisyonu (UYP) verilerine göre, 2019 Kasım’da Türkiye’nin yurtdışı varlıkları 2018 sonuna göre yüzde 8.3 artışla 248.2 milyar dolar, yükümlülükleri yüzde 0.5 azalışla 595.2 milyar dolar oldu. Böylece yurtdışı varlıkları ile yurtdışına olan yükümlülüklerinin farkı net UYP açığı geriledi. 2018 yılsonunda 369.3 milyar dolar açık veren uluslararası yatırım pozisyonu, 2019 Kasım’da 22.3 milyar dolar tutarında, yüzde 6.4 oranında azalışla 347 milyar dolar açık verdi.

YD-ÜFE YILLIK YÜZDE 8.93 ARTTI

TÜİK geçen hafta yurtdışı üretici fiyat endeksi (YD-ÜFE) verilerini de açıkladı. Ülke ekonomisinde üretimi yapılan ve yurtdışına satışa konu olan ürünlerin değişimlerini ölçen YD-ÜFE, 2019 Aralık’ta bir önceki aya göre yüzde 1.81, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 8.93 ve 12 aylık ortalamalara göre yüzde 14.19 artış gösterdi. TCMB’nin reel sektör ve finansal sektör temsilcileri ile profesyonellerden oluşan 62 katılımcıyla gerçekleştirdiği Ocak ayı beklenti anketinde 2020 sonu TÜFE beklentisi yüzde 10.01, Ocak ayı TÜFE beklentisi ise yüzde 1.1 oldu.

İYİLEŞME SÜRÜYOR

TCMB, geçen hafta açıkladığı Para Politikası Kurulu (PPK) toplantı özetinde enflasyon beklentilerindeki iyileşmenin sürdüğünü yineledi. Orta vadeli enflasyon beklentilerindeki düşüş eğiliminin genele yayılarak sürdüğüne dikkat çekilen toplantı özetinde, öncü göstergelerin sebze fiyatlarında görülen belirgin artışlara rağmen, işlenmemiş gıda enflasyonunun Ocak’ta baz etkisiyle yavaşlayabileceği yönünde sinyal verdiği vurgulandı. Enerji grubu yıllık enflasyonunun ise baz etkilerine bağlı olarak 2020 Ocak’ta belirgin bir şekilde artacağı not edildi.

Merkez Bankası yılın ilk enflasyon raporunu 30 Ocak’ta Ankara’da açıklayacak. İlk enflasyon raporunda aşağı yönlü bir revizyon olasılığını düşük gördüğünü söyleyen Dr. Cahit Sönmez, “Zaten Başkan Uysal bir konuşmasında yılın ilk üç ayında enflasyon yüksek seyredebilir vurgusu yapmıştı. Merkez Bankası yılsonu enflasyon oranını yüzde 70 olasılıkla yüzde 8.2 düzeyinde bekliyor. Enflasyonun tek hanelere gerilemesini değerlendirebilmemiz için henüz erken” dedi.

Dr. Cahit SÖNMEZ / TOBB ETÜ Öğretim Üyesi
“TCMB’nin faiz indirimi için esneklik kazandırıyor”

Avrupa Merkez Bankası fonlama oranı yüzde sıfır ve mevduat faiz oranı yüzde -0.5 seviyesindeydi. Zaten aşağı doğru indirim marjı pek olmadığından parasal genişlemeye gitme ihtiyaç duydu. Kasımdan bu yana aylık 20 milyar euro tahvil alım yoluyla likidite enjekte ediyor. Haftaya FED de büyük olasılıkla federal fonlama oranını yüzde 1.75-2.00 aralığında tutacak. Ancak yılın ikinci yarısı itibarıyla FED’den iki faiz indirimi öngörüleri ağırlık kazanıyor. Her iki ana merkez bankasının yumuşak tonda politika uygulamaları kuşkusuz Merkez Bankası’na faiz indirimi için esneklik kazandırıyor. 2019 firmalar açısından zor bir yıl oldu. Özellikle ihracat yapmayan firmaların işi biraz daha zordu. Büyük olasılıkla yılsonu büyüme oranı sıfırın biraz üzerinde kalacak.

Berat ALBAYRAK / Hazine ve Maliye Bakanı
“Maliye politikaları konusunda çok güçlü bir karnemiz var”

Türkiye 2019’u tarihe geçecek bir yumuşak inişle, pozitif bir büyümeyle geride bıraktı. Dengelenme süreci 2020’de de devam edecek. 2020 Türkiye açısından daha iyi bir yıl olacak. İhracat ve turizm geçen yıl özellikle büyümeye katkı vererek dengelenme sürecinin pozitif gerçekleşmesi açısından önemli bir rol oynadı. Türkiye’nin ihracat kapasitesi ve potansiyeli, bölgesel ve küresel tüm sıkıntılara rağmen büyümesini devam ettirmesi gerekiyor. İhracat Türkiye için önemli bir çıpa. Türkiye turizmde çok önemli bir değişim, dönüşüm süreci başlattı. Bu da ekonomik anlamda önemli katkı verecek. Bu yıl 15 milyar dolar civarında bir yabancı yatırım gelmesini bekliyoruz. Vergi indirimlerinde ekonomiye, üretime, istihdama ihracata ve toplam katkı temelinde sektörleri değerlendiriyoruz. Ekonomik güvenlik konusunda ciddi anlamda kafa yoruyor, çalışmalar yapıyoruz. 2020 yılı itibarıyla istihdamda iyileşme çok daha güçlü bir şekilde görülecek. İstihdamla ilgili iki stratejik çalışma yapılıyor. Merkez Bankası’nın tek görevi fiyat istikran değil. Bunun yanı sıra büyümenin de devam etmesi gerekiyor. Türkiye’nin yatırım ve üretim alanlarında son derece rekabetçi bir sistemi var. Bu ortamın Merkez Bankası politikalarıyla sağlanması gerekiyor. Maliye politikaları konusunda çok güçlü bir karnemiz var. Enflasyon daha önce yüzde 25 oranındaydı, şu anda ise yüzde ll’lere düştü. 2020 içerisinde enflasyon tek basamaklara inecek.

Doç. Dr. Abdulkadir DEVELİ / Yıldırım Beyazıt Üniversitesi İktisat Bölümü Öğretim Üyesi
“2020’de tek haneli enflasyon mümkün”

2008’den itibaren Fed öncülüğünde yaşanan parasal daralma süreci geçtiğimiz yıl itibarıyla sona erdi. Küresel büyüme hızının yavaşlaması ile dış finansman ihtiyacı olan ülkeler için bu parasal genişleme olumlu. Bu durum Türkiye’nin de enflasyon oranını aşağı doğru baskılıyor. TCMB’nin faizleri kademeli olarak indirmesi enflasyon ile mücadelede Türkiye’nin elini güçlendiriyor. 2020 itibarıyla enflasyonda tek haneli rakamları görmek mümkün. Son açıklanan rakamlara göre kapanan şirketlerdeki azalış geçtiğimiz yıl yaşanan dalgalanmanın sonunun geldiği ve toparlanma sinyali olarak yorumlanabilir. Tüketici güven endeksinde artış da ekonomide büyüme trendinin başladığı şeklinde yorumlanabilir.

HÜLYA GENÇ SERTKAYA