Hizmet yoğun sektörlerin başında yer alan turizmde atama ve terfiler hız kazandı. Aşçısından genel müdürüne kadar sektörün her kademesinde bayrak değişimi yaşanıyor. Bu atama, transfer ve terfi sürecinin 2020 yılının nisan ayına kadar sürmesi bekleniyor.
Turizm sektörü krizli yılları geride bırakıp bu yıl zirve yıllarının rakamlarını yakalama sürecine girmişti. 2020 yılı için de beklentiler olumluydu. Ancak dünyanın en büyük tur operatörlerinden biri olan Thomas Cook’un iflasıyla birlikte turizmdeki olumlu rüzgar yön değiştirdi.
İflasın faturasının boyutu önümüzdeki günlerde belli olacak. Atama ve terfilerin hareketlenmeye başladığı şu dönemde bu iflasın turizm sektörü çalışanları için de rekabet ortamı yaratabileceğine dikkat çekiliyor.
ATAMALAR HIZ KAZANDI
Ekonomist Dergisi olarak, kıyı ve şehir otellerinde yapılan atama, terfi ve rotasyonları araştırdık. Yaptığımız araştırmaya göre, Divan’dan Hilton’a, Eliteword’dan Accor Grubu otellerine kadar yerli ve yabancı zincirlerde son altı ayda 14 transfer, 10 terfi ve altı rotasyon gerçekleşti. Bu hareketliliğin önümüzdeki aylarda devam etmesi bekleniyor.
Profesyonel Otel Yöneticileri Derneği (POYD) Başkanı Ülkay Atmaca, söz konusu hareketliliğin yeni açılan oteller ve yönetici kadrosunu yenileyen otellerde yaşandığını söylüyor.
Atmaca, Thomas Cook’un iflasının sektörde işgücüne de etki edebileceğini ifade ediyor.
Ülkay Atmaca, “Thomas Cook’un Türkiye’deki partnerinde çalışanların işsiz kalması gündemde. Bir dünya markasında çalışanlar sektörde çalışmaya devam edecektir. Bu durum da transferleri hızlandıracaktır” diye konuşuyor.
KURUMSALLAŞMA DÜŞÜK
1980’li yıllarda gelişmeye başlayan turizm sektöründe yerli zincirlerde kurumsallaşma süreci hala tamamlanabilmiş değil. Eskiden turistik tesislerin kurucusu patronlar vardı.
Daha sonra onların çocukları geldi ve şimdi de torunlar yönetim kademelerinde boy göstermeye başladı. Sektörde kurumsallaşma çalışmaları yapan yerli markalar olsa da genele bakıldığında kurumsallaşmanın az olduğu görülüyor.
Ülkay Atmaca, yenilikleri yakalayabilen, çağı iyi takip edip ona göre aksiyon alabilen yöneticilerin tercih edildiğine dikkat çekiyor.
Atmaca, “Türkiye’de yönetim genelde patron düzeyinde ilerliyor, kurumsallaşma yok denecek kadar az. Turizmde yöneticilerin çalışma sürelerine bakıldığında ise 20 yıl aynı işletmede çalışan da var, iki yılda bir iş değiştiren de…” diyor.
Yönetimlerinde kan değişimi gerçekleştiren şirketlerin yanı sıra önümüzdeki dönemde yeni atama ve terfi haberlerinin de gelmesi bekleniyor.
Uluslararası seyahat ve turizm endüstrisindeki tüm paydaşları bir araya getiren uluslararası bir sivil toplum örgütünün parçası olan Skal Antalya’nın genel müdürü Cüneyt Kuru, sezon sonu itibariyle yönetici değişimi yaşandığını, önümüzdeki günlerde de bu hareketliliğin süreceğini ifade ediyor.
Kuru, “Başta genel müdürler ve departman müdürleri bu süreçte değiştirilir ki yeni sezona hazırlık yapılsın. Ara personel değişimi ise ocak aylarında gerçekleştirilir” diye konuşuyor.
YENİ OTELLER TRANSFERLERİ HIZLANDIRACAK
Türkiye çapında kıyı otellerinden şehir otellerine kadar birçok tesisin açılacak olması önümüzdeki dönemde transferlerin artacağı beklentisini doğuruyor. Hilton’dan Marriot’a, Eliteword’den Divan’a kadar birçok yeril ve yabancı zincir bu yıl içinde zincirlerine Türkiye’nin değişik kentlerinde yeni halkalar ekleyecek.
Bu süreçte alt kademe personelden orta ve üst düzey yöneticilere kadar yoğun transfer haberleri duyabileceğiz. Çünkü yeni yapılan tesislerle birlikte sektöre yeni işgücü girmiyor. Turizm okullarından mezun olanların sadece yüzde 10’u sektöre katılıyor. Bu da yeni tesislere transferleri artırıyor. Sektörde yeni arzlarla birlikte terfi süreleri kısalıyor ve bu da hizmet kalitesine olumsuz yansıyor.
FONKSİYONEL YÖNETİCİLER
Geçmişte birçok tesiste genel müdür yanında genel müdür yardımcıları da istihdam edilirken günümüzde ise sadece genel müdür istihdam ediliyor. Genel müdür yardımcısı istihdam eden tesislerin sayısının giderek azaldığı gözlemleniyor.
Birçok şirket, kriz sürecinde maliyetleri azaltmak adına birkaç tesisinin yönetimini tek genel müdür ile yürütme yolunu tercih etmişti. Bu eğilim hala sürüyor. Turizm sektöründe kriz dönemlerinde genel müdür, müdür gibi pozisyonlardaki yöneticiler değiştiriliyor.
Otellere büyük maliyet getiren bu yönetim kadrosunda kriz dönemlerinde rakip tesislerden daha düşük maaşlarla transferler yapılabildiği de oluyor.
İnsan Kaynakları Yöneticileri Derneği (İNKAY) Başkanı Okay Çıkan, gerçekleşen atama ve terfilerin daha çok fonksiyonel yöneticiler etrafında olduğunu ve bu sürecin önümüzdeki dönemde devam edeceğini söylüyor.
Çıkan, kriz döneminde bütçe kısıtlamalarından dolayı personel sayısının kısıtlandığına ve daha az maaş ödemek için tecrübesi az olan isimlerin yönetim kadrolarına getirildiğine işaret ediyor. Çıkan, “Krizin bitmesiyle yönetime yeniden daha etkin isimler alınmaya başladı. Bu da yeni atama ve terfileri gündeme getiriyor” yorumunu yapıyor.
MAAŞLAR TL İLE VERİLİYOR
Turizmin yıldızının parladığı dönemlerde orta ve üst kademe yöneticilerin maaşları dolar üzerinden verilirken krizli yıllarda TL’ye çevrilmişti. Krizin bitmesine karşın sektörde maaşlar hala TL olarak ödeniyor.
Turizm sektöründe en yüksek maaşları otel müdürleri alırken iyi tesislerde aşçıların maaşlarının da otel müdürleriyle yarıştığı belirtiliyor. Krizli yıllarda düşen yönetici maaşlarının günümüzde hala düşük seviyelerde devam ettiği de vurgulanıyor.
Ancak uluslararası zincirlerin üst düzey yöneticilerine yerli zincirlere göre çok daha yüksek maaşlar ödedikleri ve cazip yan haklar sunarak yönetici memnuniyeti oluşturdukları ifade ediliyor. Yabancı şirketler orta ve alt kademe çalışanlarına da hem maaş hem de yan haklarla daha iyi standartlar sunuyor. Bu da çalışanların daha çok uluslararası zincirleri tercih etmelerini sağlıyor.
Sektörde eleman açığı her geçen yıl büyüyor. Bu süreçte housekeeping, yiyecek içecek, ön büro, satış, satın alma, finans, IT gibi alt kademe çalışanlara her zaman ihtiyaç duyuluyor.
SÜREÇ DEVAM EDECEK
Turizmdeki atama, transfer ve terfilerin 2020 yılının nisan ayına kadar devam etmesi bekleniyor. Belirli bir kıdeme ulaşan, eğitim ve deneyim açısından kendisini geliştirenler bulundukları işletme içinde terfi alabiliyor.
Turizmde transferler genelde kriz dönemlerinde artıyor ancak iyi yönetimin önem kazandığı dönemlerde de yenilikleri takip eden ve hızlı aksiyon alabilen yöneticiler transfer ediliyor. Geçmiş parlak yıllarda transferlerde maaş artışıyla imtiyazlar olurdu ancak artık böyle gelişmeler olmuyor. Turizmde yaşanan krizlerin faturası genellikle yöneticilere çıkarılıyor ve üst yönetimlerde değişiklikler oluyor.
LEVENT GÖKMEN DEMİRCİLER
lgokmen@ekonomist.com.tr
