Türkiye Ekonomisi İlk Çeyrekte Yüzde 5 Büyüdü
TÜRKİYE ekonomisi 2017 yılının ilk çeyreğinde yüzde 5 büyüdü. Bu rakamla G-20 ülkeleri arasında en hızlı büyüyen Çin ve Hindistan’dan sonra üçüncü ülke oldu. Piyasa beklentilerinin üzerinde gerçekleşen güçlü büyümede en ciddi katkı hanehalklarınm ve devletin niha-i tüketim harcamaları ile ihracattan geldi. Ocakta yüzde 13 oranı ile zirveyi gören işsizlik oranı şubatın ardından martta da gerilemeyi sürdürdü. Türkiye ge-nelindç 15 ve daha yukarı yaştakilerde işsizlik oram 2017 Mart döneminde geçen yılın aynı dönemine göre 1.6 puanlık artışla yüzde 11.7 olurken, işsiz sayısı 619 bin kişi artarak 3 milyon 642 bin kişi düzeyinde gerçekleşti, işsizlik oranı bir önceki aya göre 0.9 puan, işsiz sayısı 258 bin kişi geriledi.
Geçen hafta açıklanan verilerden bir diğeri ise mayıs ayı bütçe gerçekleşmeleri oldu. Vergi gelirlerindeki artışın etkisiyle bütçe mayısta 6.4 milyar TL fazla verirken, 10 milyar TL faiz dışı fazla gerçekleşti. Yılın ilk beş ayında verilen 11.5 milyar TL açıkta ekonomik büyümeyi desteklemek amacıyla yapılan teşviklerin etkisi görüldü. Bu arada Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) ödemeler dengesi verilerini de açıkladı. Nisanda cari işlemler hesabı 3.6 milyar dolar açık verdi. Çok uzun zaman sonra yıllık bazda artan seyahat gelirleri cari açığı sınırladı. Türkiye ekonomisi açısından çok önemli olan portföy yatırımlarında yılbaşından beri gözlenen pozitif performans nisanda da devam etti.
ABD Merkez Bankası (FED) haziran ayı toplantısında beklenen faiz artışım yaparak politika faizini 25 baz puan artırdı. TCMB ise enflasyonun bulunduğu yüksek seviyelerin fiyatlama davranışlarına dair risk oluşturduğu gerekçesiyle sıkı para politikası duruşunun korunmasına karar verdi ve piyasa beklentilerine paralel olarak faiz oranlarını sabit tuttu.
EKONOMİ YÜZDE 5 BÜYÜDÜ
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜÎK), 2017 birinci çeyrek (Ocak-Mart) Dönemsel Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYH) verilerini açıkladı. GSYH zincirlenmiş hacim endeksi olarak (2009=100), 2017 yılının ilk çeyreğinde geçen yılın aynı çeyreğine göre yüzde 5 artışla 146.5 oldu. Piyasanın ilk çeyrek büyüme beklentileri yüzde 3.5 düzeyindeydi. Üretim yöntemiyle GSYH tahmini, yılın ilk çeyreğinde cari fiyatlarla yüzde 14.3 artarak 641.6 milyar TL düzeyinde gerçekleşti. Yılm ilk çeyreğinde geçen yılm aynı dönemine göre zincirlenmiş hacim endeksi olarak; tarım sektörü toplam katma değeri yüzde 3.2 artarken, sanayi sektöründe yüzde 5.3, inşaat sektöründe yüzde 3.7 artış yaşandı. Ticaret, ulaştırma, konaklama ve yiyecek hizmeti faaliyetlerinin toplamından oluşan hizmetler sektörünün katma değeri ise yüzde 5.2 artış gösterdi.
Takvim etkisinden arındırılmış GSYH zincirlenmiş hacim endeksi, yılın ilk çeyreğinde geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 4.7 artarken, mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış GSYH zincirlenmiş hacim endeksi bir önceki çeyreğe göre yüzde 1.4 arttı.
Uzmanlara göre yılın ikinci çeyreğinde öncü göstergelerin ekonomide toparlanmaya işaret etmesi, kullandırılan kredilerin ekonomik aktiviteye olumlu yansıyacağı beklentisinin artması, büyüme görünümündeki iyileşmenin devam edeceği görüşünü güçlendirdi. 2017’de yıllık büyümenin yüzde 5’in üzerine çıkacağı beklentisi arttı.
HÂNEHALKI TÜKETİMİ ARTTI
Hanehalklarının nihai tüketim harcamaları, yılm ilk çeyreğinde geçen yılm aynı dönemine göre zincirleme hacim endeksi olarak yüzde 5.1 arttı. Dayanıklı tüketim malları ve mobilyada ÖTV indirimi hanehalklarının harcama kabiliyetine pozitif etki yaptı. Yılm ilk çeyreğinde geçen yılın aynı dönemine göre devletin nihai tüketim harcamaları yüzde 9.4 artış gösterdi. Büyümeyi daha önceki dönemlerde negatif olarak etkileyen dış talep, yılın ilk çeyreğinde Avrupa ekonomilerinin de toparlanmasının etkisiyle büyümeye destek verdi. Mal ve hizmet ihracatı ilk çeyrekte geçen yılın aynı dönemine göre zincirleme hacim endeksi olarak yüzde 10.6, ithalatı ise yüzde 0.8 arttı. Bu dönemde gayri-safi sabit sermaye oluşumu ise yüzde 2.2 arttı.
TÜİK’in işgücü istatistiklerine göre Türkiye genelinde 15 ve daha yukarı yaştakilerde işsiz sayısı şubat, mart ve nisan aylarını kapsayan 2017 Mart döneminde geçen yılm aynı dönemine göre 619 bin kişi artarak 3 milyon 642 bin kişi oldu. İşsizlik oranı ise 1.6 puanlık artış ile yüzde 11.7 seviyesinde gerçekleşti. Piyasanın işsizlik oram beklentileri yüzde 12 düzeyindeydi. Aynı dönemde; tarım dışı işsizlik oranı 1.8 puanlık artış ile yüzde 13.7 olarak tahmin edildi. 15-24 yaş arası genç nüfusta işsizlik oranı 4.4 puanlık artış ile yüzde 21.4 olurken, 15-64 yaş grubunda bu oran 1.7 puanlık artış ile yüzde 12 olarak gerçekleşti.
Ocakta yüzde 13 ile zirveyi gören, şubatta yüzde 12.6’ya gerileyen^ işsizlik oranı, mart ayında da gerilemeyi sürdürdü.
Martta ise işsiz sayısı bir önceki aya göre 258 bin kişi azaldı. Hükümetin istihdam seferberliğine devam etmesi ve ek önlemler üzerinde çalışmasıyla işsizlik oranında düşüşün devam etmesi bekleniyor.
BÜTÇE MAYISTA FAZLA VERDİ
Maliye Bakanlığı’nm verilerine göre, 2017 Mayıs’ta merkezi yönetim bütçesi 6.4 milyar TL fazla verirken, 10 milyar TL faiz dışı fazla gerçekleşti. Mayısta bütçe gelirleri geçen yılm aynı ayma göre yüzde 16.1 artarak 57.5 milyar TL, bütçe giderleri ise yüzde 11.4 artışla 51.1 milyar TL oldu. Bu dönemde vergi gelirleri yüzde 20.3 artışla 50.9 milyar TL olarak gerçekleşti.
Bütçe yılm ilk beş ayında 11.5 milyar TL açık verirken, bu dönemde 14.2 milyar TL faiz dışı fazla gerçekleşti. 2017 Ocak-Mayıs döneminde bütçe gelirleri geçen yılm aynı dönemine göre yüzde 10.5 artarak 255.3 milyar TL’ye ulaştı. Bütçe giderleri ise yüzde 20.2 artarak 266.8 milyar TL oldu. 2017 Ocak-Mayıs döneminde vergi gelirleri geçen yılm aynı dönemine göre yüzde 14.3 artarak 209.6 milyar TL olarak gerçekleşti.
Mayıs ayında bütçedeki iyileşmeye vergi gelirlerindeki yüksek oranlı artışların katkı sağladığını açıklayan Maliye Bakanı Naci Ağbal, ayrıca bu iyileşmede mayısta 6736 sayılı Kanun kapsamında yapılan vergi yapılandırma gelirinin de katkısı olduğunu kaydetti. Ağbal, ocak-mayıs döneminde ise merkezi yönetim bütçesinin verdiği 11.5 milyar TL açıkta ekonomik büyümeyi desteklemek amacıyla yapılan teşviklerin önemli bir etkisi olduğunu vurguladı.
CARİ AÇIK 3.6 MİLYAR DOLAR
Cari işlemler hesabı nisanda geçen yılın aynı ayına göre 542 milyon dolar artışla 3.6 milyar dolar açık verdi. Merkez Bankası verilerine göre cari işlemler açığı yılm ilk 4 ayında geçen yılın aynı dönemine göre 637 milyon dolar artışla 11 milyar 596 milyon dolara yükselirken, 12 aylık cari işlemler açığı 542 milyon dolar azalışla 33 milyar 227 milyon dolar oldu.
Nisan ayında cari işlemler açığının artmasında, ödemeler dengesi tablosundaki dış ticaret açığının geçen yılın aynı ayma göre 563 milyon doları artarak 3.5 milyar dolara ulaşması etkili oldu. Diğer taraftan, aynı dönemde hizmetler dengesinden kaynaklanan net gelirler 346 milyon dolar artarak 1 milyar 112 milyon dolar düzeyinde gerçekleşti. Ni-san’da seyahat kaleminden kaynaklanan net gelirler, geçen yılın aynı ayına göre 199 milyon dolar tutarında artarak 888 milyon dolara yükseldi. Resmi rezervler nisanda 3.8 milyar dolar, yılm ilk dört ayında ise 7.8 milyar dolar azalış gösterdi. Bunda nisanda net hata noksan kaleminde 3 milyar 873 milyon dolar, yılm ilk dört ayında 6.2 milyar dolar kaynağı belirsiz para çıkışı yaşanması etkili oldu. Uzmanlara göre nisanda dış ticaret açığındaki bozulmaya karşırfbavul ticareti ve hizmet dengesindeki iyileşme cari açıktaki bozulmayı sınırladı. Turizm gelirlerinde sınırlı bir iyileşme beklentisi ve büyüme tahminindeki yukarı yönlü revizyonla cari işlemler açığının kademeli olarak genişlemeye devam edeceğine işaret etti.
SANAYİ CİRO ARTTI
Nisanda sanayi üretimindeki güçlü artışı, sanayi cirodaki artış takip etti. TÜİK’in açıkladığı verilere göre mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış sanayi ciro endeksi nisanda bir önceki aya kıyasla yüzde 2.2 artışla 249.2 oldu. Sanayinin alt sektörleri incelendiğinde; 2017 Nisan’da bir önceki aya göre madencilik ve taşocakçılığı sektörü endeksi yüzde 3.5 ve imalat sanayi sektörü endeksi yüzde 2.1 arttı. Takvim etkisinden arındırılmış sanayi ciro endeksi ise geçen yılm aynı ayma göre yüzde 29.5 artışla 248 oldu.
TCMB Para Politikası Kurulu (PPK), haziran ayı toplantısında faizlerde değişikliğe gitmedi. Politika faizini yüzde 8’de sabit tutan PPK, marjinal fonlama oranını yüzde 9.25, Merkez Bankası borçlanma faiz oranı yüzde 7.25 olarak korudu. PPK, geç likidite penceresi borçlanma faiz oranını yüzde sıfırda, borç verme faiz oranını yüzde 12.25’te sabit bıraktı. Son aylarda yaşanan maliyet yönlü gelişmeler ve gıda fiyatlarında beklenen kısmi düzeltmenin sınırlayıcı etkisine rağmen, enflasyonun bulunduğu yüksek seviyeler fiyatlama davranışlarına dair risk oluşturduğuna dikkat çeken PPK, yaptığı açıklamada sıkı para politikası duruşunun korunmasına karar verildiğinin altım çizdi. Son dönemde açıklanan verilerin iktisadi faaliyetteki toparlanmanın güçlendiğine işaret ettiğini vurgulayan Kurul, yapısal reformların uygulamaya geçirilmesinin büyüme potansiyelini önemli ölçüde artırabileceği değerlendirmesinde bulundu.
FED FAİZ ARTIRDI
ABD Merkez Bankası (FED) haziran toplantısmda, piyasanın önceden fiyatladığı faiz kararmı vererek 25 baz puanlık bir artırım yaptı. Politika faizini yüzde 1-1.25 aralığına yükseltme kararı aldı. Mart ayında yaptığı ilk faiz artışının ardından ikinci artışı da gerçekleştiren FED’in 2017’de bir faiz artırımı daha yapması öngörülüyor. Ekonominin beklendiği gibi gelişmesi halinde bilançoyu normalleştirme programına bu yıl içinde başlaması bekleniyor.
