Türkiye’den sermaye (çıkışı) ihracı
Türkiye’de yerleşik kişilerin başka bir ülkede yatırım yapması halinde öncelikle o ülkenin mevzuatının geçerli olacağı tabiidir. Ancak ülkemizden nakdi ve ayni sermaye çıkışının da belli kuralları bulunuyor…
ULUSLARARASI ticaretin artması ve dünyanın globalleşmesi sonucu yabancı ülke vatandaşlarının ülkemizde, ülkemiz vatandaşlarının ise yurtdışında faaliyetleri giderek artmakta.Ülkemiz vatandaşları Türkiye’deki şirketlerinin yurtdışı şubesini açarak ya da ilgili ülke kanunlarına göre yeni bir şirket kurarak faaliyetlerini sürdürebiliyor. Girişimciler, yurtdışında yürütecekleri işler için (açılan şube veya kurulan şirket adına) yurtdışına ayni veya nakdi sermayeyi Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkındaki (TPKKH) Karar’a göre ihraç etmek zorunda. TCMB’nin, kambiyo mevzuatı çerçevesinde yayımladığı 2 Mayıs 2018 tarihli genelgesinde devamlı güncellemeler ve değişikler yapılıyor. Geçen hafta, yabancı yatırımcıların Türkiye’ye sermaye getirmeleri halinde hangi kuralların geçerli olacağı konusunu yazmıştık. Bu haftaki yazımızda ise, Türkiye’de yerleşik kişilerin yurtdışındayatırım yapmaları amacıyla, Türkiye’den sermaye ihracını konu edeceğiz.
NAKDİ VE AYNİ SERMAYE İHRACI
Türkiye’de yerleşik kişiler, yurtdışında veya Türkiye’deki serbest bölgelerde şirket kurmak, ortaklığa katılmak veya şube açmak için nakdi sermayeyi bankalar aracılığı ile ayni sermayeyi ise gümrük mevzuatı çerçevesinde ihraç edebilir. Yurtdışına sermaye transferi yapan bankaların genel müdürlükleri tarafından bu transferlere ilişkin bilgiler “Türkiye’den Sermaye İhracı Formu”nun doldurulmak suretiyle her bir işlem tarihinden itibaren 30 gün içinde Bakanlığa ve Ticaret Bakanlığı’na gönderilmesi gerekiyor. Ayrıca, Merkez Bankasının konuya ilişkin talimatlarına göre İstatistik Genel Müdürlüğü’ne de bildirilmesi gerekiyor. Sermaye ihracının vekâleten yapıldığı durumda, vekilden yurtdışındaki şirketleilgili işleri de kapsayan vekâlet sözleşmesinin ibrazı istenir.
Vekâlet ilişkisinin bulunmadığı durumlarda, yalnızca sermaye taahhüdünü yerine getiren kişilere ilişkin bilgilerin bildirilmesi gerekiyor. Türkiye’de yerleşik kişilerin yurtdışında irtibat bürosu, temsilcilik ve benzerlerini kurmaları serbest.
Ticaret Bakanlığı Gümrükler Genel Müdürlüğü’nün, yurtdışına ayni sermaye ihracı konulu 16.01.2019 tarih, 40797553 sayılı yazılarıyla, Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 sayılı Karar’a göre, ayni sermaye ihracatlarına ilişkin gümrük beyannamelerinde “ödeme şekli” alanında “bedelsiz” ödeme şekline ilişkin kodun işaretlenmesi ve ilgili alanına, ihracatın “ayni sermaye ihracatı” olduğuna dair şerh düşülmesi gerekiyor. Türkiye’de yerleşik gerçek ve tüzel kişilerin yurtdışında yaptıkları sermaye yatırımlarına ilişkin verilerin derlenmesi görevinin Genel Müdürlüklerince yerine getirilmesi gerektiğinden bahisle, 1 Ocak 2019 tarihinden itibaren yapılan ve bundan sonra yapılacak tüm ayni sermaye ihraçlarının mevzuat çerçevesinde hazırlanarak ilgili kuruma iletilmesi gerekiyor.
MENKUL KIYMETLERİN TÜRKİYE’DEN ÇIKIŞI
Menkul kıymetlerin ve diğer sermaye piyasası araçlarının Türkiye’ye giriş ve çıkışı serbesttir. Türkiye’de yerleşik kişilerin, yurtdışındaki mali piyasalarda işlem gören her türlü menkul kıymetleri ve diğer sermaye piyasası araçlarını bankalar ve sermaye piyasası mevzuatına göre yetkili bulunan aracı kurumlar vasıtasıyla satın almaları, satmaları ve bu kıymetlerin alış bedellerini bankalar aracılığı ile yurtdışına transfer ettirmeleri de serbesttir. Ayrıca kamu kurum ve kuruluşları hariç olmak üzere, Türkiye’de yerleşik tüzel kişilerce ihraç veya halka arz olunacak sermaye piyasası araçlarının, izahnamelerinin/ihraç belgelerinin, sermaye piyasası mevzuatı çerçevesinde Sermaye Piyasası Kurulu’nca onaylanması koşuluyla yurtdışında satışı serbesttir. Kamu kurum ve kuruluşları (kamu bankaları hariç) ile belediyelerin, uluslararası piyasalarında tahvil ve diğer borçlanma aracı ihraç etmesi Bakanlığın ön iznine bağlı bulunuyor.
Görüldüğü üzere, yurtdışı faaliyetler nedeniyle ilgili kurumlara gönderilecek bilgi ve belgelerin zamanında ve eksiksiz olarak gönderilmesi büyük önem arz ediyor. Bildirimlere uymamak ve süreleri konusunda gerekli özeni göstermemek gerçek ve tüzel kişilere değişik yaptırımların uygulanmasına neden olabiliyor.
Yurtdışında şirket kurmak veya şube açmak için gönderilecek sermayenin transferinde, bazı kolaylıklar olmakla birlikte mevzuatımızda halen ciddi düzenlemeler de bulunuyor. Bu hususta, yatırımcıların cezai bir durumla karşılaşmaması için mevzuata uygun hareket etmesi gerekiyor.
Ayrıca, şirket kurmak amacıyla yurtdışına sermaye adı altında transfer edilen nakdi ve ayni değerlerin amacına yönelik gidip gitmediğinin, başka amaçlarla yurtdışına para çıkışının sermaye ihracı gibi gösterilmesinin de çok iyi takip ve kontrol edilmesi gerekiyor.
Talha Apak
Yeminli Mali Müşavir (YMM)
talha.apak@paradergi.com.tr
