Türkiye’nin ihracatını artıran kadın başkanlar

TÜRK iş insanları Amerika’dan Afrika’ya dünyanın hemen her ülkesiyle iş yapıyor. Hatta öyle ki haritada yerini göstermekte zorlanacağımız ada devletler bile Türk iş insanlarının ticaret yaptıkları yerlerden. Türk iş dünyasında dış ticaretin çatı kuruluşu Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEÎK). Bu kuruluşun çatısı altında toplam 146 iş konseyi var. Karşı ülkedeki muhatap kuruluşla ikili ekonomik ve ticari ilişkileri geliştirmeyi hedefleyen bu iş konseylerinin önemli bir kısmının başında kadınlar bulunuyor. Üstelik sadece İtalya, Kuveyt gibi dış ticaretimizin yoğun olduğu ülkelerin değil, Fildişi Sahili, Kamerun, Mauritius, Togo gibi ihracat açısından büyük potansiyel taşıyan fakat dış ticaretimizin henüz sembolik rakamlarda olduğu ülkelerin iş konseyi başkanlığı koltuğunda da kadınlar oturuyor. Kadınların elbette sadece iş dünyasında değil, anne olarak evde de yükümlülükleri var. Anneler Günü dolayısıyla bu hafta hem evde hem de iş dünyasında büyük sorumluluklar alan kadınları konuk ettik.

Sadece DEIK’te görevli olmayan bu iş kadınlarının koltuklarının altında daha birçok karpuz taşıdıklarını gördük. İhracatın artması için büyük çaba gösteren kadın başkanlardan sorumlu oldukları ülkelerle ticareti geliştirme konusunda ipuçları aldık…

Zeynep BODUR OKYAY / Türkiye-İtalya İş Konseyi Başkanı
“Birçok sektörde işbirliği imkanımız bulunuyor”

Kale Grubu Yönetim Kurulu Başkanı Zeynep Bodur Okyay’ın birçok kuruluşta görevi var. İstanbul Sanayi Odası Meclis Başkanı olan Okyay, İktisadi Kalkınma Vakfı (İKV) Başkan Vekili. DEİK/Türkiye-Avrupa İş Konseyleri Koordinatör Başkanı olan Okyay’ın, İtalyan Sanayi ve Ticaret Odası Derneği Yönetim Kurulu Üyeliği, Türkiye Sanayici ve İş İnsanları Derneği (TÜSİAD) Üyeliği, Global İlişkiler Forumu Yönetim Kurulu Üyeliği aktif olarak üstlendiği görevlerden bazıları. İtalya’nın her zaman Türkiye’nin ilk altı ticaret ortağı arasında yer aldığını ifade eden Okyay, ülkenin Avrupa’da ikinci büyük ticaret ortağımız konumunda bulunduğunu belirtiyor. Okyay, “İtalya’ya son beş yılda yaptığımız toplam ihracat 41 milyar 802 milyon dolar, bu ülkeden ithalatımız ise 50 milyar 928 milyon dolar” diyor. Tekstil-hazır giyim, deri, makine imalat, gıda işleme ve kimya sektörlerinde İtalyan firmalarının işbirliğine açık olduklarını belirten Okyay, sözlerine şöyle devam ediyor:

“Ambalaj, madencilik, mobilya, otomotiv yan sanayi, elektronik, güvenlik sistemleri, mücevherat, haberleşme, mühendislik, lojistik, metal işleme, gemi inşa, enerji, ulaştırma, çevre projeleri, savunma sanayi, sağlık, finansal hizmetler, nanoteknoloji ve turizm sektörleri de işbirliği potansiyeli taşıyor. Mutfak ve banyo mobilyası, mobilya yan sanayinde işbirliği fırsatları oluşturulabilir. Yenilenebilir enerji ve makine sektörleri gibi, henüz hak ettiği noktada olmayan bazı potansiyel sektörlerin de devreye girmesiyle ticaret hacmi daha da artabilir. Bugünlerde AB’nin gündeminde Yeşil Mutabakat ve Sınırda Karbon Düzenlemesi konusu var. 2050’ye kadar Avrupa kıtasını iklim nötr hale getirmeyi hedefleyen AB’nin kademeli olarak yeni sektörel stratejiler, vergi düzenlemeleri, eylem planları ortaya koyacağı anlaşılıyor. Mutabakatla birlikte tarımdan gıdaya, otomotivden madenciliğe birçok sektörün, üretim, pazarlama ve ihracat süreçlerinde önemli değişimler yaşanması muhtemel. AB’ye ve İtalya’ya ihracat yapmak isteyen firmaların gündeminde bu iki konu ilk sıralarda yer almalı.”

Ebru ÖZDEMİR / Türkiye-Kuveyt İş Konseyi Başkanı
“Müteahhitlikte çok fırsat var”

Limak Şirketler Grubu Yönetim Kurulu Başkanı Ebru Özdemir, DEİK’te Yönetim Kurulu üyeliğinin yanı sıra, iki dönemdir Türkiye-Kuveyt İş Konseyi Başkanı. Bir önceki dönem Yönetim Kurulu üyeliğinin yanı sıra İcra Kurulu’nda da görev yaptı. Halihazırda Türkiye-Amerika İş Konseyi (TAİK) ve Türkiye-Kore İş Konseyinde Yürütme Kurulu üyeliğine devam ediyor. Ayrıca DEİK bünyesinde Avrupa Birliği İş Konseyleri dahilinde kurulan İletişim Komitesi’nde de yer alıyor. Özdemir’in TÜSİAD, TOBB Kadın Girişimciler Kurulu üyeliklerinin yanı sıra, Dünya Ekonomi Forumu, Atlantik Konseyi Uluslararası Danışma Kurulu üyeliği bulunuyor. Ebru Özdemir, Türkiye ile Kuveyt arasındaki ticaret hacminin son 10 yılda üç kat arttığını vurguluyor. Türkiye ile Kuveyt’in potansiyelleri göz önüne alındığında ikili ticaretin artırılması için daha çok çaba gösterilmesi gerektiğini ifade eden Özdemir, “Türkiye ile Kuveyt arasındaki ekonomik ve ticari ilişkilerde, özellikle yatırımlar, ticaret, savunma sanayi işbirliği, sağlık, turizm başta olmak üzere pek çok alanda gelişme potansiyeli bulunuyor” diyor. Kuveyt’in 2035 Vizyonu kapsamında özelliklede inşaat, müteahhitlik ve altyapı alanlarında Türk iş dünyası için çok önemli fırsatları barındırdığını kaydeden Özdemir, şu değerlendirmelerde bulunuyor:

“Türk ve Kuveytli firmalar arasında savunma alanında çok daha kuvvetli bir işbirliği sağlanabileceğine inanıyorum. Bu alandaki mevcut işbirlikleri artırılabilir. Sağlık ve turizm sektörleri de önemli fırsatlar sunabilir. Yıllar içinde ülkemizi ziyaret eden Kuveytli sayısında büyük artış var. 2018’de 250 binin üzerinde Kuveytli Türkiye’yi ziyaret etmiş. Bu özellikle gayrimenkul sektörünü canlı tutuyor. Pandemi sonrası süreçte, medikal sektör başta olmak üzere, gıda, teknoloji, fintech, imalat, lojistik gibi sektörlerde önemli fırsatların olacağını düşünüyorum. Çalışmalarına 2020’de başladığımız ve 2021’nin ilk yarısında lansmanını öngördüğümüz bir rapor çalışmamız var. Raporda iki ülke arasındaki ekonomik ve ticari ilişkilere genel çerçevede ele alıp, gelecek vaat eden sektörlere odaklanıyoruz.

Aygen YENİGÜN / Türkiye-Kamerun İş Konseyi Başkanı
“Pazar çok açık”

Yenigün İnşaat Yönetim Kurulu Üyesi Aygen Yenigün, DEİK’in tecrübeli isimlerinden. Kamerun İş Konseyi Başkanlığı’nda ikinci dönemi. Bunun yanı sıra Mozambik İş Konseyi üyesi. Önceki dönem ayrıca Senegal İş Konseyi Başkan Yardımcılığı görevini üstlenmiş ve Sağlık İş Konseyi yürütme kurulu üyeliği yapmış. Yenigün İnşaat’taki görevinin yanı sıra yurtdışından ülkemize tedavi amacıyla gelmek isteyen kişilere danışmanlık hizmeti veren Healthy in Turkey’in de kurucusu ve yönetim kurulu başkanı. Sürdürülebilir kalkınma çalışmaları yapan Yeni Gün Derneği’nin yönetim kurulu başkanı da olan Yenigün, sık seyahat eden bir iş kadını. Yenigün, Kamerun ile Türkiye arasındaki ticaret hacminin 2020 Kasım itibariyle 192 milyon dolar olduğunu belirtiyor. Bunun 48 milyon dolarlık kısmını ithalat oluşturuyor. Bu ülkeden ithal ettiğimiz başlıca ürünler pamuk, kakao ve kereste. İhraç ettiğimiz ürünlerin başında inşaat malzemeleri ve makarna geliyor. Yenigün’e göre bu yelpazeyi çeşitlendirmek mümkün. Yenigün, “Kamerun’da Türk ürün ve hizmetlerine yönelik olarak giderek güçlenen olumlu bir yönelim var. Yerel ihtiyaç çok büyük, pazar çok açık. Kamerun uçuşlarında görürsünüz; Kamerunlular uçağa ekstra valizle gelir ve aldıkları ürünleri ülkelerinde satarlar.

Bir çeşit bavul ticareti. Tekstilden küçük elektrikli aletlere, mobilyadan mefruşata her türlü ürünü Kamerun’da satmak mümkün” diyor. Afrika’yla iş yaparken mutlaka sahada var olmak gerektiğini ifade eden Yenigün, sözlerini şöyle sürdürüyor:

“Ofisinizden, uzaktan ticaret yapmak mümkün değil. Sık sık giderek, hatta sürekli bir temsilciyle orada bulunmanız, kendinizi tanıtmanız gerek. Satılacak ürünleri belirlerken yerel alım gücü, kültür ve zevkler göz önünde bulundurulmalı. Bir de mutlaka güvenilir yerel bağlantılar bulunmalı. Kamerun, hemen hemen her sahra altı Afrika ülkesi gibi büyük bir gelişme potansiyeli sunuyor. Yine birçoğu gibi ekonomik olarak çok güçlü olmasa da, yaş ortalaması 18.4 olan 27 milyonluk genç ve gelişime açık nüfusu büyük bir avantaj. Çad, Demokratik Kongo Cumhuriyeti, Orta Afrika Cumhuriyeti, Ekvator Ginesi ve Gabon’un da dahil olduğu Orta Afrika Ülkeleri Ekonomik ve Parasal Birliği merkez bankasının Kamerun’un başkenti Yaounde’de olması ülkenin bölgedeki ağırlığını gösteriyor.”

Berna GÖZBAŞI / Türkiye-Mauritius İş Konseyi Başkanı
“Birlikte kazanacağız”

BRN Yatak Baza Ev Tekstili Yönetim Kurulu Başkanı Berna Gözbaşı, 10 parmağı 10 marifet bir iş kadını. DEİK’te 2015-2019 arasında Türkiye-Portekiz İş Konseyi başkanlığı yaptı.

2014’ten bu yana DEİK Yönetim ve İcra Kurulu üyesi. Şu anda Türkiye-Afrika İş Konseyleri Koordinatör Başkanlığı ile Türkiye-Mauritius İş Konseyi Başkanlığı görevini sürdürüyor. Birçok STK’da görevli olan Gözbaşı aynı zamanda Kayserispor Kulübü Başkanı. Kayserispor’un işten kalan bütün zamanını aldığını söyleyen Gözbaşı, golfe de meraklı.

DEİK/Türkiye-Afrika İş Konseyleri olarak, 50’ye yakın partner kurum ile 45 Afrika ülkesinde çalışmalar yürüttüklerini belirten Gözbaşı, Afrika kıası ile Türkiye arasındaki ticaret hacminin 20 milyar dolar civarında olduğunu söylüyor. Türkiye’nin Afrika’ya ihracatını artırması için bazı sektörlere ağırlık verilmesi gerektiğini kaydeden Gözbaşı, şöyle devam ediyor: “Afrika ülkelerine, inşaat malzemeleri, sağlık, gıda, tarım, mobilya, demir-çelik, otomotiv ve yedek parçaları ihracatı yapıyoruz. Afrika’nın artan genç nüfusu var. Hammadde kaynaklarının varlığı ve bunların tüm ihtiyaç pazarlarına ulaştırılması için eneıji, altyapı ve ulaşımın geliştirilmesi zorunlu. Türkiye özellikle Kuzey Afrika ülkelerine müteahhitlik sektörüyle uzun yıllar önce girdi. Ülkemiz yatırımları, yap-işlet-devret projeleriyle kıtada istihdam sağlıyor ve her alanda ticari iş birliklerini arttırıyor. Afrika ülkeleri, özellikle iletişimdeki gelişmelerle birlikte değerlerine sahip çıkmaya başladılar. Biz “kazan kazan”, “birlikte kazanacağız” diyerek yola çıktık. Önce güven vermek, sonra da kaliteden taviz vermemek gerekiyor. Bu mottoyla Afrika’da iş yapmak isteyenler öncelikle araştırmalı ve güven vererek ilerlemeli. Afrika gıda, tekstil, madenler ve hammaddeler dışında neredeyse tüm ürün gruplarında dış ticaret açığı veriyor. Covid-19 sonrası Çin’in kıta üzerinde etkisinin azalmasıyla Türkiye kıtada adımlarını sıklaştırdı. Örneğin örme giyim eşyasında ağırlığını artıran ülkemizin, Mısır’daki payı Çin’den aldığı pazarla yüzde 30’a ulaştı. Türkiye, Libya’da da payını yüzde 39’a çıkarmayı başardı.”

Bilgün GÜRKAN / Türkiye Bahreyn İş Konseyi Başkanı
“Gıda, giyim, mobilya ilgi görüyor”

Bank Of Bahrain and Kuvvait (BBK) Türkiye Temsilcilik Ofisi Ülke Müdürü olan Bilgün Gürkan sivil toplum kuruluşlarında aktif olarak çalışan bir isim. Körfez bölgesindeki ekonomik işbirliğinin artırılması için çalışma yürüten TÜSİAD Körfez Network Çalışma Grubu Başkanı. Ayrıca, Kızılay İstanbul’un Yönetim Kurulu’nda finansman ve bağış toplama alanlarında hizmet veriyor. Gürkan farklı projelerde gençlere mentorluk da yapıyor. Çağdaş sanat ile ilgilenen Gürkan, kayak sporuna meraklı.

DEİK/Türkiye-Bahreyn İş Konseyi’nin stratejik hedefleri arasında Türkiye-Bahreyn ithalat ve ihracat rakamlarını 2020-2022 arasında artırmanın öncelik taşıdığını söyleyen Gürkan, “2020 sonu ihracat rakamı 220 milyon dolar oldu. Geçen yıla göre yüzde 24 azalma var; 2019 rakamı 266 milyon dolardı. Bunlara rağmen Türkiye’nin ihracatı potansiyelin çok altında. Oysa Bahreyn’in ithal ettiği pek çok üründe Türkiye yüksek rekabet gücüne sahip. Yüzde olarak Türkiye’nin Bahreyn’in yaptığı ithalattaki yeri yüzde 3-4’ü geçmiyor. Bu oran, Türkiye’nin Körfez ülkelerine yaptığı toplam ithalat rakamına da yüzdesel olarak benzer düzeyde” diyor. Bahreyn’de özellikle gıda, giyim ve mobilya gibi ürünlerin ilgi gördüğünü dile getiren Gürkan, sözlerini şöyle sürdürüyor:

“Son yıllarda katma değeri yüksek, teknolojik ürünler de Bahreyn piyasasına girdi. Ülke önümüzdeki senelerde eneıji ve altyapı sektörüne 32 milyar dolar yatırım yapacak. Ülkede bilgi teknolojileri, sağlık, tıbbi cihazlar, inşaat, mühendislik, limanlar, profesyonel hizmetler ve yenilebilir enerji alanlarında da gelişmeler var. Bahreyn, Körfez Bölgesi’nin en büyük ekonomisi Suudi Arabistan’a yakınlığı, serbest iş ortamı, düşük operasyon masrafları, Körfez ülkelerine sıfır gümrük vergisiyle ihracat yapma imkânlarıyla yatırımcılara cazip fırsatlar sunuyor. Hindistan ile yakın ilişkisi ve ABD ile serbest ticaret anlaşmasının olması, Dubai’den daha ucuz olması değerlendirilmesi gereken fırsatlar. Ülkede iyi işleyen hukuk sistemi ve serbest bir ekonomik ortam var. Milli gelir kişi başına 48 bin dolar. Alım gücü yüksek bir ülke.”

Merve YALÇIN / Türkiye-Fildişi Sahili İş Konseyi Başkanı
“Stratejik önemi çok fazla”

Merve Yalçın, Torus Dış Ticaret ın Yönetici Ortağı. Firma savunma, güvenlik, drone teknolojileri, tekstil/ askeri tekstil, gıda, makine ve yedek parça alanlarında faaliyet gösteriyor. Yalçın, çeşitli sivil toplum kuruluşlarında görevler üstlenen bir isim. Uzun yıllar Rotaract ve Rotary Uluslararası Hizmet kuruluşlarında, TOFD Omurilik Felçlileri Derneği’nde gönüllü olarak çalışmış. Trekking ve uzun sahil yürüyüşlerinden hoşlanan Yalçın, resim ve heykel sanatına da meraklı.

Yalçın, Türkiye’nin Fildişi Sahili’ne ihracatının son beş yılda yüzde 152 artarak 2020’de 307 milyon dolara ulaştığını belirtiyor. Aynı dönemde, ithalatı ise yüzde 9 artarak 323 milyon dolar olmuş. Dış ticaretteki bu artış pandeminin etkili olduğu 2020’de de sürmüş. Yalçın, son beş yılda Türkiye’nin ülkeye ihracatının artmasında çimento, demir-çelik, makine ve elektrikli cihazlar ihracatının yükselmesinin etkili olduğunu söylüyor. İthalatta ise özellikle kakaonun dikkat çektiğini belirten Yalçın, şöyle devam ediyor:

“Fildişi Sahili, Frankofon olarak adlandırılan EC0WAS ülkeler topluluğunun merkezi olması sebebiyle hem cazip, hem de yabancı yatırımcı ve ticaret yapan iş insanlarıyla tecrübe olarak da daha önde. 25 milyon nüfuslu ülkenin ekonomisi büyük ölçüde tarıma ve bağlı faaliyetlere dayalı. Kakao çekirdeği, kahve ve palm yağında önemli bir ihracatçı olduğundan ekonomisi bu ürünlerin uluslararası fiyat dalgalanmalarından ve iklim koşullarından etkileniyor. Altın üretimi de ekonomide önemli bir role sahip. Ülke, Batı Afrika Ekonomik ve Para Birliği’nin (VVAEMU) en büyük üyesi. Denize kıyısı olmayan UEMOA ülkeleriyle bağlantılarından yararlanarak, bu ülkelerin Avrupa ve Asya’ya ihracatı için bir aktarma merkezi.”

Süheyla ÇEBİ KARAHAN / Türkiye-Mozambik İş Konseyi Başkanı
“İthalatı en fazla artan ülkelerden”

Daha önce dört yıl Türkiye-Malezya İş Konseyi Başkanlığı yapan Süheyla Çebi Karahan, Dorçe Prefabrik’in Yönetim Kurulu Başkanı. 1982’de kurulan firma, dünya çapında, petrol, doğalgaz, enerji, maden, rafineri ve inşaat sektörlerine, savunma sanayiine, uluslararası örgütlere ve kâr amacı gütmeyen kurumlara mühendislik ve müteahhitlik hizmetleri verip, prefabrik modüler çelik yapılar inşa ediyor. Üretim tesisi Ankara’da bulunan şirket, bu alanda dünyanın önde gelen firmaları arasında. Karahan’ın verdiği bilgilere göre 2019 itibarıyla Türkiye’nin Mozambik’e gerçekleştirmiş olduğu ihracat 87.8 milyon dolar, ithalat ise 72.7 milyon dolar oldu. Karahan, potansiyelin çok daha yüksek olduğunu söylüyor. Zengin yeraltı kaynakları ve yapılan yatırımlarla Mozambik’in ilerleyen yıllarda Afrika’da önemli bir cazibe merkezi haline geleceğini ifade eden Karahan, şunları söylüyor: “Mozambik ile olan ilişkileri geliştirmek ve ticaret hacmini büyütmek için girişimleri hızlandırdık. Son yıllarda ülkeye yapılan ziyaretler, Maputo Büyükelçiliği’nin hizmete girmesi, ticari faaliyetlerin potansiyelini artırma konusunda önem arz ediyor. Satın alım gücü yükselen Mozambik’e makine ve ekipman, inşaat malzemeleri, tarım makinaları, elektrik malzemeleri, elektronik, beyaz eşya, otomotiv, gıda (bisküvi, makarna, konserve, şekerleme vb.] kimyasallar, kozmetik (sabun, deterjan vb.), gübre ve tarım ilaçları, mobilya, eczacılık ürünleri, tekstil ve konfeksiyon, kâğıt-karton, plastik ürünler gibi ürün ve hizmet ihraç etme potansiyelimiz var. Ülkede planlanan yatırımlar sayesinde gelecek yıllarda pek çok yeni ürün kalemi de ortaya çıkacaktır.” Mozambik’in son beş yılda Afrika’da ithalatı en fazla artan ilk beş ülke arasında olduğunu kaydeden Karahan, “Özellikle serbest sanayi ve özel ekonomik bölgelerinin sağladığı avantajlardan yararlanarak yatırım yapma imkânı artıyor” diyor.

Hülya GEDİK / Türkiye-Bangladeş İş Konseyi Başkanı
“Kişi başı milli geliri hızla artıyor”

Gedik Holding Yönetim Kurulu Başkanı Hülya Gedik, Gedik Eğitim Vakfı çatısı altında 2010’da kurulan Gedik Üniversitesi’nin de Mütevelli Heyet Başkanı. Holding bünyesinde Gedik Kaynak, Gedik Termo Vana ve Gedik İleri Döküm firmaları bulunuyor. Türkiye-Bangladeş İş Konseyi Başkanlığının yanı sıra DEİK Asya Pasifik Bölge Koordinatör Başkan Yardımcısı ve Türkiye-Azerbaycan İş Konseyi Yürütme Kurulu Üyesi olan Gedik, ayrıca IIW Uluslararası Kaynak Konfederasyonu, EWA Avrupa Kaynak Derneği, EWF Avrupa Kaynak Federasyonu Üyesi, İDDMİB Yönetim Kurulu Üyesi, TÜSİAD Üyesi ve Türkiye Döküm Sanayicileri Derneği Üyesi.

Türkiye ile Bangladeş arasındaki ticaretin yaklaşık 1 milyar dolar seviyesinde istikrarlı bir çizgide ilerlediğini belirten Gedik, bu rakamın 2 milyar dolar seviyesine yükselmesi için çalıştıklarını söylüyor. Türkiye’nin Bangladeş’e ihraç ettiği ürünler arasında demir-çelik, pamuk, pamuk ipliği, inşaat malzemeleri ve elektrikli makinelerin ön plana çıktığını kaydeden Gedik, ithalatta ise çoğunluğu örme giyim ürünlerinin oluşturduğunu vurguluyor. Gedik, şu bilgileri aktarıyor:

“Hazır giyim sektörü Bangladeş için önemli olsa da ülkede djjitalleşmeye önemli yatırımlar da gerçekleştiriliyor. Bilişim ve teknoloji alanında ihracat fırsatları gözden kaçırılmamalı. Bangladeş, Asya Pasifik bölgesinde, hızla büyüyen bir ekonomi. Emek yoğun sektörler için uygun bir ülke. “En Az Gelişmiş Ülke statüsü sayesinde 2027’ye kadar gümrüksüz olarak AB’ye ihracatı devam edecek. Ucuz işgücü, esnek emek piyasası, çevre ülkelere göre daha iş dostu bir mevzuata sahip olması ve değer zincirlerine başarılı entegrasyon süreci ülkeyi cazip kılıyor. Kişi başına milli gelir seviyesi son yıllarda dramatik bir şekilde yükseliyor. Ülkedeki refah düzeyinin artması ihracatçılarımız ve yatırımcılarımız için fırsat sunuyor. 165 milyona yakın nüfusa sahip ve sürekli olarak gelişen bir ülke. SAFTA ülkeleri ile işbirliği içinde olduğu için yapılacak bir yatırım diğer komşu ülkelere de gümrüksüz giriş gerçekleştirebilir.”

Nurdan ERBUĞ / Türkiye-Kanada İş Konseyi Başkanı
“Tarım ve gıda, ekonomisinin itici gücü”

Nurdan Erbuğ, DEİK’te 2012’den bu yana görev yapıyor. Türkiye Kanada İş Konseyi Başkanlığının yanı sıra halen Türkiye-Hollanda İş Konseyi Başkan Yardımcısı, Türkiye-Birleşik Krallık ile Türkiye-Fransa İş Konseyi Yürütme Kurulu Üyesi, TÜSİAD üyesi ve Türkiye’deki Hollanda Ticaret Odası [DBA]’nın Başkan Yardımcısı. Soroptimist International Boğaziçi Soroptimist Kulubü’nün Başkan Yardımcılığını da yürütüyor. Erbuğ, kadın kooperatifçiliğinin gelişmesi konusunda aktif çalışıyor. 1996’da Anadolu Hayvancılık’ı kuran Erbuğ, şirketin yönetim kurulu başkanı. En büyük hobisi klasik müzik olan Erbuğ, piyanist oğlunun da etkisiyle yıllarının konserlerde geçtiğini belirtiyor. Türkiye ve Kanada arasındaki mevcut ticaret hacminin gerçek potansiyeli yansıtmadığını belirten Erbuğ, şöyle konuşuyor: “Tarım ve gıda sektörü, Kanada ekonomisinin itici gücü. Türkiye’nin Kanada’ya ihracatı son beş yıldır yıllık ortalama yüzde 8 artıyor. İhracatımızın en yüksek olduğu sektör, yıllık ortalama yüzde 33 büyüyerek 215 milyon dolar ihracat büyüklüğüne ulaşan demir-çelik. Türkiye’nin ihracatının yaklaşık yüzde 85’i sanayi, yüzde 15’i tarım ürünlerinden oluşuyor.

Tarım ürünleri ihracatında fındık, kuru üzüm, kuru kayısı, zeytinyağı ve kuru incir, sanayi ihracatında otomotiv ana ve yan sanayi, gemi inşa, sanayi, inşaat malzemeleri (mermer ve karolar], hazır giyim ve ev tekstili ürünleri ön plana çıkıyor. Ülkenin dış ticaret politikasının en önemli bağlayıcı etkenlerinden biri ABD ve Meksika ile olan NAFTA-Kuzey Amerika Serbest Ticaret Anlaşması. İhracatçı firmalar Kanada üzerinden çok büyük bir bölgeye giriş yapabilir. Kanada’da fuarları takip ederek, katılım yapmaları iş yapma ve netvvorking açısından önemli fırsatlar sağlar. ABD pazarına yakınlığı, Ar-Ge firmalarına sağlanan teşvikler, çalışma ortamı gibi konularla pek çok uluslararası firma Ar-Ge merkezlerini Kanada’da kuruyor. Bu durum, genç girişimciler ve küçük firmalar için de fırsat oluşturuyor.”

Merve ÖZER YILMAZ / Türkiye-Kosova İş Konseyi Başkanı
“Vergi oranları çok düşük”

Özer Konveyör Band Turizm ve Sanayi Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı olan Merve Özer Yılmaz, Türkiye-Kosova İş Konseyi’nin kurucularından. Konseyde 2008-2018 arasında Başkan Yardımcılığı görevini üstlenmiş. 2018’den bu yana da Başkan. 70 yıllık bir sanayi kuruluşu olan Özer Konveyör’ün Türkiye ve Kosova’da üretim tesisleri var. Firma, konveyör bantlar, endüstriyel v-kayışları, endüstriyel tekstil, kauçuk ayakkabı-çizme ve mermer alanlarında üretim yapıyor. Yılmaz, Almanya’dan sonra Kosova’nın ikinci büyük ithalat partneri olduğunu vurguluyor. Kosova’nın Türkiye’den yaptığı ithalat 10 yılda 300 milyon euro’dan fazla bir artarak 2019’da 431.5 milyon euro’ya yükseldi. Bu artışta 1 Eylül 2019’da yürürlüğe giren Serbest Ticaret Anlaşması’nın etkisinin olduğunu söyleyen Yılmaz, 2020’de salgın etkisiyle ihracatta düşüş yaşandığını, 2020 ihracatının 303.6 milyon euro olduğunu ifade ediyor. Kosova’dan ithalat ise sembolik rakamlarda. Türkiye, Kosova’ya meyve-sebze, işlenmiş gıda, tütün ürünleri, tekstil ürünleri, mineral ve kimyasal ürünler, elektronik alet ve cihazlar ve mobilya ihraç ediyor. Yılmaz, bu ülkeye ihracat yapmak isteyenlere şu tavsiyelerde bulunuyor:

“Ekonomisi tamamen ithalata dayalı olan Kosova’nın ithalat yaptığı ikinci ülkeyiz. Kosova, bölgede en düşük vergi oranlarını uygulayan ülkelerden (kurumlar vergisi yüzde 10] ve vergi sistemi anlaşılması çok kolay. Para biriminin euro olması, Avrupa bölgesinde kur farkından kaynaklanan kayıpların önüne geçiyor. İstikrarlı bir bankacılık sistemine ve dört Türk bankasının hakim olduğu bir finansal piyasaya sahip. Yapılan otoyol ve altyapı projeleriyle Avrupa’nın göbeğinde stratejik bir lojistik üs olmaya aday bir ülke. Bağcılık ve şarap üretimi ülkede eski bir gelenek olup ihracatta önemli bir paya sahip. Turizm potansiyeli olarak Brezovica ile Boga bölgeleri kayak için önemli merkezler olup gelişime açık.”

Berna AKYILDIZ / Türkiye-Togo İş Konseyi Başkanı
“Afrika’nın finans merkezi olabilir”

Transtaş Global Lojistik Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Berna Akyıldız, Türkiye-Togo İş Konseyi Başkanlığının yanı sıra Türkiye-Afrika İş Konseyleri Koordinatör Başkan Yardımcısı. DEİK’te daha önce birçok iş konseyinde yönetim kurulu üyesi olarak görev alan Akyıldız, UTİKAD ve KAGİDER gibi kuruluşlarda da uzun süre görev yaptı. 2018‘de kurulan Togo İş Konseyi’nin kurucu başkanı olan Akyıldız, İki ülke arasındaki dış ticaretin 2018’den bu yana üç kattan fazla artış gösterdiğini belirtiyor. Togo’nun 8 milyon nüfusuyla küçük bir ülke olmasına karşın modern Lome Limanı ile komşu ve denize kıyısı olmayan ülkeler için 300 milyonluk bir nüfusa hitap edebilecek bir hub olduğunu söyleyen Akyıldız, “Togo ile dış ticaretimiz 2020’nin ilk beş ayı itibariyle 76 milyon dolar (Türkiye’nin ihracatı 72 milyon dolar), yılsonu tahmini hacim ise 150 milyon dolar. Togo, Covid-19 süresince ticaret hacmimizin artığı ülkelerden biri. Son yıllarda gerçekleştirdiği altyapı, havalimanı ve liman yatırımları Togo’yu bölgede daha da önemli bir konuma taşıyacak. Batı Afrika Kalkınma Bankası ve Ecobank gibi önemli bankaların merkezlerinin bulunduğu ülke önümüzdeki yıllarda finans alanında ilerleyecektir. Bankacılık alanında gerçekleştirilecek işbirlikleri Türk ve Togolu iş insanlarının faaliyetlerini destekleyecektir” diyor. Togo’nun daha çok işlenmemiş tarımsal ürünler, hammadde ve madenler ihraç ettiğini kaydeden Akyıldız, şöyle devam ediyor: “Buna karşın gıda ürünleri, enerji, hammadde ithalatında önemli kalemler. İşlenmemiş tarımsal ürünleri ihraç eden Togolu firmalarla ambalaj ve tarım ürünleri işleme makinaları üreten Türk firmaları ortaklıklar kurabilir. Afrika’nın 1.3 milyarlık nüfusunun yüzde 60’ı 25 yaşın altında. Her şeye ihtiyaçları var. Üstelik Afrika ürettiğimiz her ürün ve hizmeti alma potansiyeline sahip. Afrikalı iş insanları Türkiye ile iş yapmak konusunda çok istekli. Türk ürünlerinin Çin ürünlerinden çok daha kaliteli ve Avrupa ürünlerinden çok daha uygun fiyatlı olduğunu belirtiyorlar. 2050’de dünya nüfusunun yüzde 40’ını oluşturacak bu büyük ve bakir pazara şimdiden ilgi göstermeli ve ilişkilerimizi derinleştirmeliyiz.

Özbey Men