Ucuz petrol bayramı

Düşen petrol fiyatları Türkiye ekonomisinde büyük bir iyimserlik havası yarattı. Ucuz petrolün olumlu yansıması kasım enflasyonunda ve ekim ayı dış açığında hissedildi. Uzmanlar asıl olumlu etkinin ise 2015 ilk çeyreğinde ortaya çıkmasını bekliyor…

PETROL fiyatlarında devam eden düşüş küresel ekonomide genel bir iyimserlik sağlarken, 2015 yılı için de beklentileri düzeltiyor. Petroldeki düşüşün başta Avrupa ülkeleri olmak üzere petrol ithalatçısı olan ve büyüme süreci tıkanan ekonomiler üzerinde canlandırıcı etki yapması bekleniyor. Nitekim IMF (Uluslararası Para Fonu) Başkanı Christine La-garde düşen petrolün küresel ekonomiye itici güç olacağını ve ithalatçı ülkelerin büyümesine yüzde 0.8’lik ek bir katkı ya-jjabileceğini açıkladı.

İç piyasalar da düşen petrol fiyatları, yeni parasal genişleme ve faiz indirimiyle yılsonu rallisi yaşıyor. Tahvil-bono faizi tarihi düşük seviyelere gerilerken dövizde gevşeme eğilimi sürüyor. Borsa İstanbul ise 85 bin puanın üzerinde ralli yaşayarak bu konjonktürde çekim merkezlerinden birisi olmaya devam ediyor. Petrol fiyatındaki düşüş ekonominin iki önemli riski olarak görülen cari açık ve enflasyonda da düzelme etkisini şimdiden göstermeye başladı. Reel sektörün açık pozisyonu da Eylül ayında geriledi.

“AÇIĞI 6 MİLYAR DOLAR DARALTIR”

Uzmanlara göre, 2015 görünümüne yönelik iyimserlik son dönemde daha da belirginleşiyor. Geçmiş dönemde ana kırılganlıklar olarak karşımıza çıkan temel dengelerde, petrol fiyatlarındaki düşüş nedeniyle iyimserlik yaşanıyor. Özellikle OPEC’in üretim miktarında değişiklik yapmama kararı orta vadeli enerji maliyetlerine ilişkin daha güvenli bir duruş sağlıyor. Uzmanlar bu yıl 100 dolar civarında gerçekleşeceği anlaşılan ortalama Brent petrol fiyatını 2015 yılında 85 dolar seviyesinde öngörüyor. Petrol fiyatlarındaki 15 dolarlık düşüş, enerji maliyetini 7.5 milyar dolar, cari açığı da 6 milyar dolar kadar aşağı çekecek. Bu doğrultuda, 2015 yılında enerji maliyeti 46 milyar dolar, cari açık ise 45 milyar dolar olarak gerçekleşecek. Başka bir ifadeyle GSYH’nin yüzde 5.3’ü olacağı tahmin ediliyor.

Enflasyonda ise, petrol fiyatlarındaki yüzde 15’lik düşüşün doğrudan etkisi 0.7 puan olacak. Buna karşın ekonomistler, enflasyonda gıda fiyatları gibi enerji dışı risklerin de nasıl bir gelişme göstereceğinin izlenmesi gerektiğini düşünüyor.

Petroldeki düşüşün gecikmeli etkilerinin 2015 yılı ilk çeyreğinden itibaren belirgin şekilde görüleceği tahmin ediliyor.

ENFLASYONDA DÜŞÜŞ EĞİLİMİ

Kasım ayında tüketici fiyatları (TÜFE) beklentilerin altında yiizde 0.18 arttı. Yıllık bazda enflasyon ise yüzde 8.96’dan 9.15’e yükseldi. Kasım ayında gıda enflasyonu yüzde 0.21 ile önceki iki yılın aksine pozitif gerçekleşse de, son beş yıl ortalaması olan yüzde 0.41’in altında kaldı. Böylece, yıllık gıda enflasyonu yüzde 12.7’den 14.7’ye yükseldi. 2003 yılından sonraki en yüksek kasım gerçekleşmesi oldu. Aylık enflasyona en yüksek katkı, 0.29 puanla ve mevsimsel etkilerle giyim ve ayakkabı grubundan gelmeye devam etti, ikinci yüksek katkı 0.06 puanla mobilya ve ev aletleri grubundan gelirken, özellikle kurdan etkilenen kalemlerin yüksek artış kaydetmesi dikkat çekti.

Mevcut durumda, petrol fiyatlarındaki düşüşü daha sınırlı takip eden akaryakıt fiyatlarındaki düşüş, ulaştırma grubundan aylık enflasyona 0.28 puan negatif katkı yarattı. Böylece, ulaştırma grubu yıllık enflasyonu yüzde 6.9’dan yüzde 5.1’e inerken, son dört ayda akaryakıt fiyatlarındaki düşüşün enflasyon üzerin deki düşürücü etkisi 0.43 puana ulaştı. Buna tüp fiyatlarındaki düşüş de eklenince, toplam etki 0.5 puan oldu.

DIŞ DENGE DÜZELİYOR

Ekim ayında dış ticaret açığı beklentilerin altında gerçekleşerek yüzde 15.8’lik düşüşle 6.25 milyar dolar oldu. Üçüncü çeyrekte ise dış ticaret açığı yüzde 11.7 daralmıştı. Ekimde ihracat yıllık bazda yüzde 7.3’lük artış göstererek 12.9 milyar dolar olarak gerçekleşti. İthalat ise ekimde yıllık yüzde 1.5 daralarak beklentilerin altında 19.2 milyar dolar oldu. Üçüncü çeyrekte ihracat yıllıkta yüzde 3 artmış, ithalat ise yüzde 2.8 daralmıştı. Dolayısıyla dördüncü çeyrek başlangıcında dış denge hız kesmeden toparlanmaya devam ediyor. Dış ticaret verileri ışığında cari işlemler açığının ekimde yak-laşık 1.5 milyar dolar olması,

12 aylık açığın da eylüldeki 46.7 milyar dolar olan düzeyinden BanU yaklaşık 45 milyar dolara inmesi bekleniyor.

“BÜYÜMEYİ OLUMLU ETKİLER”

Halk Yatırım Başekonomisti Banu Kıvcı Tokalı, düşen enerji fiyatlarının kasım ayı enflasyon rakamında etkisini hissettirdiğini belirtiyor ve bu etkinin özellikle ulaştırma grubundan âm geldiğini vurguluyor. Tokalıya göre, 2015 yılında petrol bu seviyede İSİ kalıcı olursa ve kurda da ani bir vo- ıjj latilite olmadığı sürece eneıji fiyatlarının enflasyon üzerindeki olumlu etkisi devam edecek. Buna karşın enflasyonda enerji dışı bir risk olarak gıda fiyatlarını gören Tokalı, yıllık rakamın yüzde 15’lere yaklaştığını bunun yüzde 9’lara çekilmesi gerektiğini belirtiyor. Çekirdek ve hizmet enflasyonunda fiyat yapışkanlığı olduğunu ifade eden Tokalı, fiyat davranışının düzelmesi gerektiğini dile getiriyor. Dış dengede ise petrol fiyatındaki düşüşün kontratlara gecik-9n meli yansıdığına dikkat çeken Tokalı’ya göre, asıl olumlu etkileri 2015 yılında yansıyacak. Enerji maliyetinin azalması iç talep dolayısıyla büyüme üzerinde de olumlu etkisini gösterecek. Yapısal sorunlara çözüm bulana kadar bir rahatlama ^ alanı sağlayacak.

“İLK ÇEYREKTE SERT GERİLER”

Denizbank Ekonomik Araştırmalar ve Stratejik Grup Başkam Ercan Ergüzel, petroldeki yüzde 10’luk düşüşün enflasyonu 0.4 puan, cari açığı ise 0.5 puan azalttığım söylüyor. Petroldeki düşüşün pozitif etkilerinin kaçınılmaz olacağını belirten Ergüzel, olupılu yansımanın enflasyonda dalı ha net göründüğünü savunuyor. ” Asıl olarak 2015 ilk çeyreğinde düşen enerji maliyetlerinin etkisiyle enflasyonda sert bir gerileme bekleyen Ercan Ergüzel, akaryakıt fiyatlarl üzerindeki doğru-dan etkisine dikkat çekiyor. Dış dengede ise cari açığın milli gelire oranının bu yıl yüzde 5.5’lerde olacağını gelecek yıl ise bunun yüzde 4-4.5 arasında olacağını öngörüyor.

“CİDDİ ŞEKİLDE DÜŞECEK”

ING Bank Başekonomisti Muhammet Mercan ise, komşu ülkelerdeki siyasi koşulların olumsuz etkilerine rağmen ihracatın ithalattan daha fazla artış eğilimini ekim ayında da sürdürdüğüne dikkat çekiyor. Mercan, önümüzdeki dönemde jeopolitik gelişmelerin olumsuz yansımalarının sürebileceğini ancak son günlerde 75 doların altına gelen petrol fiyatlarının dış dengedeki iyileşme eğilimine katkı sağlamaya devam edeceğini söylüyor. Enflasyon konusunda ise, 2015 yılının ilk yarısında dikkate değer bir düşüş bekliyor. Buna gerekçe olarak enerji maliyetlerinin yanı sıra, baz etkisi ile gıda fiyatlarında öngörülen normalleşmeyi gösteriyor.