Ukraynada İş ve Yatırım Fırsatları
Rusya ile yaşadığı savaş nedeniyle sıkıntılı günler geçiren Ukrayna, ekonomisini toparladı. Türkiye ile imzalanacak Serbest Ticaret Anlaşması görüşmeleri son aşamada. Ülkede Türkiye’ye benzer Organize Sanayi Bölgeleri kuruluyor…
UKRAYNA ile Türkiye arasındaki ekonomik ve siyasi ilişkiler çok daha eskilere dayanıyor ancak iki ülke arasındaki ilişkiler özellikle SSCB’nin dağılmasından sonra arttı. Öyle ki 1990’lı yıllarda Türk girişimciler tarafından en çok şirket kurulan ülkelerden biri Ukrayna’ydı. Aynı dönemlerde başta tekstil, deri, gıda ve inşaat olmak üzere çeşitli sektörlerden birçok Türk firması bu ülkede yatırıma soyundu. Yine o yıllarda binlerce genç eğitim için Ukrayna üniversitelerini tercih etti.
Ukrayna’ya 1990’lı yıllarda giden Türk girişimciler ve bu ülkenin üniversitelerinden son 20-25 yılda mezun olan Türk öğrencilerin bir bölümü bugün işadamı, esnaf ya da profesyonel yönetici olarak bu ülkede yaşamlarına devam ediyorlar. 2008 global krizi ve Ukrayna’nın son 3-4 yıldır yaşadığı kendi krizi sonucu ülkedeki bazı küçük Türk yatırımları kapansa da bugün itibariyle Ukrayna’da yaklaşık 600 Türk şirketi faaliyette. Beş bini Kiev’de olmak üzere ülkede yaklaşık 10 bin civarında Türk vatandaşının yaşadığını da belirtelim.
Son dönemlerde siyasi ve ekonomik olarak zor bir dönem geçiren Ukrayna’da ekonomi sabit fiyatlarla son iki yıl içinde yüzde 17 küçüldü. Yerel para birimi grivna dolar karşısında yüzde 70 değer kaybetti. Tüm bunların etkisiyle Ukrayna’nın Gayri Safi Milli Hasılası 183 milyar dolardan 88 milyar dolara geriledi. Ancak Ukrayna’da artık yeni bir dönem başlamış durumda. Türk yatırımcılar açısından bu kez daha büyük bir fırsat kapısı olmaya aday olan Ukrayna pazarını ele aldık…
35 MİLYAR DOLARLIK PAKET
Uluslararası Para Fonu’nun (IMF) omurgasını oluşturduğu 35 milyar dolarlık bir mali paketle Batı, Ukrayna’daki reform sürecini destekliyor. Kurda yaklaşık bir yıldır istikrar sağlanmış durumda. Avrupa Birliği ile Ortaklık ve Serbest Ticaret Antlaşması (STA) 1 Ocak 2016’da yürürlüğe girdi. Türkiye, Kanada ve İsrail ile de müzakereler artık son aşamada. Çıkarılan yeni yasalar ve uygulamalar sonucunda beş yıl önce Dünya Bankası İş Yapma Kolaylığı Endeksi’nde 157’nci sırada olan Ukrayna, geçtiğimiz yıl 83’üncü sıraya yükseldi. Ukrayna’nın listede bu yıl daha üst basamaklara tırmanması bekleniyor.
Yeni siyasi gelişmeler sonucunda Ukrayna’nın dış ticaretinde Rusya’nın payı yüzde 35’ten yüzde 8’e gerilerken, buna karşılık AB’nin payı yüzde 45’e yükseldi. İç tüketime dönük sektörlerde, düşük alım gücünden dolayı bir süre daha sıkıntı yaşanması bekleniyor. Ancak özellikle AB’de pazarı olan ürünleri üreten sektörlerde hızlı bir büyüme yaşanıyor. Aynı şekilde tarım ve bilgi işlem teknolojileri alanında da ciddi bir canlılık var. Son dönemde ülkede özellikle kurumsal Türk firmaların yatırımlarında da artış gözleniyor.
POTANSİYEL ÇOK YÜKSEK
Türkiye ile Ukrayna arasındaki dış ticaret hacmi 2008 yılında 8.5 milyar dolara dayanmıştı. Ancak Rusya ile yaşadığı savaş yüzünden ekonomisi daralınca Türkiye ile olan ekonomik ilişkileri de zaman içinde geriledi. Buna rağmen iki ülkenin dış ticaret hacmi halen 5 milyar doların üzerinde. Bunun yaklaşık 1 milyar dolarını Türkiye’nin ihracatı, 4 milyar dolarım da Ukrayna’nın yaptığı ihracat oluşturuyor. Türkiye, bir hammadde ülkesi olan Ukrayna’dan başta demir çelik ve buğday olmak üzere gübre, tomruk, kereste, ayçiçeği çekirdeği, soya ve çeşitli kimyasal ürünler alıyor. Buna karşılık Ukrayna’ya tekstil ve hazır giyim ürünleri, oto yedek parçaları, temizlik maddeleri ve gıda ürünleri ihraç ediyoruz. Ülkede alım gücünün artmasıyla birlikte Türkiye’nin ihracatında ciddi bir artış olacağmı rahatlıkla söyleyebiliriz.
OSB’LER KURUYORLAR
Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) Türk Ukrayna İş Konseyi Yönetim Kurulu Başkanı Ruşen Çetin, Serbest Ticaret An-laşması’nın yürürlüğe girmesinden sonra dış ticaret hacminde ciddi bir artış olacağını belirtiyor. Bu anlaşmanın imzalanması için iki ülke cumhurbaşkanının da mutabakata vardığını ifade eden Çetin, Ukrayna meclisinden bu anlaşmaya yönelik karan önümüzdeki haziran ayında onaylamasını beklediklerini söylüyor.
Ukrayna’nın Türkiye’yi model alarak Organize Sanayi Bölgeleri kurmaya hazırlandığını vurgulayan Çetin, bununla ilgili yasanın meclisten çıktığını, böylece kurulacak yeni yatırımların maliyetinin çok daha düşük olacağını, bunun da bu ülkede yatırım yapmak isteyen Türk firmalar için önemli bir fırsat oluşturacağını belirtiyor. Altınbaş Holding’e ait Creditwest ile Fiba Holding’e ait CreditEurope bankalarının 2007 yılından bu yana Ukrayna’da şubelerinin olduğunu da hatırlatan Çetin, Ukrayna’da faaliyet gösteren Türk firmaların bankacılık konusunda her hangi bir sorun yaşamadıklarını ifade ediyor.
VİZE YOK, ULAŞIM KOLAY
Uluslararası Türk Ukrayna İşadamları Derneği (TU1D) Yönetim Kurulu Başkanı Burak Pehlivan da Ukrayna’daki Türk firmaların telekomünikasyondan gıdaya, enerjiden kozmetiğe farklı sektörlerde faaliyet gösterdiklerini ifade ediyor. İstanbul ile Ukrayna’nın yedi farklı şehri arasında haftada yüzün üzerinde tarifeli uçak seferinin düzenlendiğini söyleyen Pehlivan, iki ülke arasında vizenin olmadığını da hatırlatıyor. Türk müteahhitlik firmalarının Ukrayna’da bugüne kadar 5 milyar doların üzerinde taahhüt gerçekleştirdiğini ifade eden Pehlivan, son olarak Güriş Ener-ji’nin ülkenin en büyük rüzgar enerji santralarından birinin inşaatına başladığını vurguluyor.
Pehlivan’ın verdiği bilgilere göre ülkedeki doğrudan Türk yatırımlarının tutarı 2 milyar doları aşmış durumda. Bunların arasında stadyum, Borispol Havalimanı ana terminal binası, Dnipro Petrovsk metro inşaatı gibi dev projelerle çeşitli beş yıldızlı otel ve iş merkezi inşaatları da yer alıyor.
YENİ AVM’LER FAALİYETTE
Yaklaşık 45 milyon nüfusu bulu nan Ukrayna, perakende sektörü açısından önemli bir pazar. Nitekim ülkede faaliyet gösteren Türk perakendecilerin sayısında son dönemde artış gözleniyor. Başta Kiev olmak üzere ülkenin çeşitli şehirlerinde Türk perakendecilere ait yaklaşık 300 mağaza var. Bu markalar arasında Colin’s, LC Waikiki, Gizia, English Home ve LTB başı çekiyor.
Ukrayna’da alışveriş merkezi (AVM) yatırımlarının son 10 yılda hız kazandığını söyleyen Burak Pehlivan, bu yıl ve 2017 yılında yeni AVM’lerin açılacağını söylüyor. Pehlivan, “Bugün Kiev’in en iyi AVM’sinde 20’den fazla firmamızın sağış mağazası bulunuyor. Başta kira olmak üzere maliki yetlerin çok düştüğü bu dönem, pazara giriş için uy-r gun bir fırsat olarak değer-lendirilebilir” diyor.
2004 yılında kurulan TU-ID’in 200’ün üzerinde üyesinin olduğunu belirten Pehlivan, Kiev dışında, Harkov, Odesa, Herson, Zaporoje, Vinitsa ve Lviv şehirlerinde de şubelerinin bulunduğunu, İstanbul’da ise temsilciliklerinin olduğunu vurguluyor.
Türkiye Ukrayna Sanayi Forumu
Türkiye ve Ukrayna ilişkileri, siyasi açıdan tarihinin en iyi döneminden geçiyor. İki ülke birbirlerini “stratejik ortak” olarak kabul etmiş dürümdalar. Eğitimde, kültürde, havacılıkta, güvenlikte, enerjide hatta uzay sanayi gibi birçok alanda işbirliği anlaşmaları bir biri ardına imzalanıyor. Sanayi alanında da işbirliğine yönelik bir takım çalışmalar var. Bunlardan biri de önümüzdeki Haziran ayının başında, İzmit’te düzenlenecek Türkiye-Ukrayna Sanayi Forumu. Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ve Kocaeli Valiliği’nin desteğiyle, çeşitli işadamı dernekleri tarafından düzenlenen forumda, Serbest Ticaret Anlaşması da geniş kapsamlı olarak ele alınacak. Forumda, Ukrayna’nın içinde bulunduğu hızlı reform sürecine, Türkiye’nin çeşitli konularda katkılarda bulunması da amaçlanıyor.
Burak PEHLİVAN / Uluslararası Türk Ukrayna işadamları Derneği Başkanı
İki bin işletme özelleştirilecek
Ukrayna’da başarılı olmak sabır ve sebat gerektiriyor. Sermayesi yetersiz, dayanma gücü fazla olmayan firmalarımızın, işadamlanmızın son şanslarını kullanmaları için doğru bir ülke değil Ukrayna. En verimli, değerli toprak olan kara toprağın(çernozyon) dünya rezervlerinin yüzde 25’ini, Avrupa’nın ekilebilir toprağının ise üçte birini sınırları içerisinde bulunduran Ukrayna, ayçiçeği ve ayçiçeği yağı ihracatında dünya lideri. Buğday, arpa, mısır, yulaf gibi ürünlerin ihracatında ise dünyada ilk beş ülke arasında. Dolayısıyla tarım büyük bir potansiyel arz ediyor. Ülkede asgari ücret 60 dolar. Ukrayna genelde bir hammadde ihracatçısı, hem doğrudan tarıma hem de bu ürünleri işleyen ve katma değer oluşturan alanlara yatırım yapılabilir.
Dünyada en çok sertifikalı bilgiişlem uzmanı sahibi beşinci ülke olan Ukrayna, Avrupa’da yıllık bazda en çok mühendislik mezununun da verildiği ülke. Enerji, İT, tarım ve emlak yatırım için uygun sektörler. Aralarında limanların, elektrik üretim ve dağıtım firmalarının, tarım işletmelerinin, madenlerin, kimya tesislerinin de bulunduğu 2 bine yakın devlet işletmesinin özelleştirme süreci başlayacak.
