Yabancı İşgücü İçin Turkuaz Kart

Yabancıların çalışma izni alması kolaylaşacak. Eğitim düzeyi, mesleki deneyimi, bilim ve teknolojiye katkısı, Türkiye’deki faaliyeti veya yatırımıyla ülke ekonomisine ve istihdama fayda sağlayan yabancılara “Turkuaz Kart” verilecek…

HÜKÜMET, uluslararası alanda nitelikli insan gücünden yararlanmak ve Türkiye’nin sahip olduğu nitelikli insan gücünü değerlendirmek için harekete geçti. Önümüzdeki günlerde yasalaşması beklenen Uluslararası İşgücü Yasa Tasarısı’yla yabancıların çalışma izinleri kolaylaştırılacak. Eğitim düzeyi, mesleki deneyimi, bilim ve teknolojiye katkısı. Türkiye’deki faaliyeti veya yatırımıyla ülke ekonomisine ve istihdama etki yapan yabancılara “Turkuaz Kart” verilecek. Mesleki yeterlilik gerektiren sağlık ve eğitim hizmetlerinde çalışacak yabancıların çalışma izni başvurularının değerlendirilmesinde ilgili bakanlıktan önizin alınacak. Profesyonel meslek mensubu yabancılara, diğer kanunlarda belirtilen özel şartların sağlanması kaydıyla bağımsız çalışma izni verilebilecek. Bağımsız çalışma izni, süreli olarak düzenlenecek.

Uluslararası işgücüne ilişkin mevzuat geliştirme çalışmalarını, ulusal ve uluslararası gelişmeleri ve uygulamaları izlemek üzere Uluslararası İşgücü Politikası Bil Kurulu oluşturulacak. Bakanlık, yabancı istihdamı taleplerini almak, değerlendirme ve uluslararası işgücünün etkilerini değerlendirmek amacıyla Yabancı Başvuru, Değerlendirme ve İzleme Sistemi kuracak. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı bünyesinde Uluslararası İşgücü Genel Müdürlüğü oluşturulacak.

NİTELİKLİ İŞGÜCÜ İÇİN

Yabancıların kayıt dışı çalışmalarının önlenmesi, yerli yabancı iş gücü dengesi kurularak, nitelikli yabancı iş gücünden de yararlanılmasını öngören “Uluslararası İşgücü Kanunu Tasarısı”, TBMM Sağlık, Aile, Çalışma ve Sosyal İşler Ko-misyonu’nda kabul edildi. Çalışma izni almaktan muaf tutulan yabancıların iş ve işlemleri, bu tasarıya göre yürütülecek. Türkiye’nin sahip olduğu nitelikli insan gücünü değerlendirmek ve uluslararası alanda nitelikli insan gücünden yararlanmak için bu düzenlemeye gittiklerini vurgulayan Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Süleyman Soylu, uluslararası nitelikli işgücünü ülkeye çekebilme amacıyla birçok ülke uygulamalarını incelediklerini söyledi.

İZLEME SİSTEMİ KURULACAK

Tasarı ile uluslararası işgücü politikasını oluşturma yetkisi merkezileştirilerek, Çalışma Bakanlığı yetkili kılınıyor. Bu politikanın kapsamlı ve etkin bir biçimde oluşturulması için ilgili kurumla-rın katılımıyla bir “Uluslararası İşgücü Politikası Kurulu” oluşturulacak. Kurul, uluslararası işgücüne ilişkin mevzuat geliştirme çalışmalarım, ulusal ve uluslararası gelişmeleri ve uygulamaları izleyecek, yılda en az bir kez toplanacak. Bakanlık, yabancı istihdamı taleplerini almak, değerlendirmek ve uluslararası işgücünün etkilerini izlemek üzere “Yabancı Başvuru, Değerlendirme ve İzleme Sistemi” kuracak.

Çalışma Bakanlığı bünyesinde “Uluslararası İşgücü Genel Müdürlüğü” kurulacak. Genel Müdürlük için 145 kişilik kadro oluşturulacak.

TURKUAZ KART

Uluslararası işgücü politikası doğrultusunda, eğitim düzeyi, mesleki deneyimi, bilim ve teknolojiye katkısı, Türkiye’deki faaliyetinin veya yatırımının ülke ekonomisine ve istihdama etkisi ile Uluslararası İşgücü Politikası Danışma Kurulu önerileri ve Bakanlıkça belirlenen usul ve esaslara göre başvurusu uygun görülen yabancılara “Turkuaz Kart” verilecek.

Turkuaz kart, ilk üç yılı geçiş süresi olmak kaydıyla verilecek ve kart sahibi yabancı, tasarıyla düzenlenen süresiz çalışma izninin sağladığı haklardan yararlanacak. Geçiş süresi içinde iptal edilmeyen turkuaz kartta yer alan geçiş süresi kaydı yabancının başvurusu halinde kaldırılacak ve süresiz turkuaz kart verilecek. Kart sahiplerinin, mevzuat hükümlerine göre eş ve bakmakla yükümlü olduğu çocuklarına ikamet izni yerine geçen belge verilecek.

İKAMET İZNİ YERİNE GEÇECEK

Çalışma izni veya çalışma izni muafiyeti, ikamet izni yerine geçecek. “Mülteci” ya da “ikincil koruma” statüsü dışındaki yabancıların ikamet izinleri, çalışma izni yerine geçmeyecek. Yurt dışından yapılan başvuruyla çalışma izni alan yabancı, iznin geçerliliğinin başladığı tarihten itibaren altı ay içerisinde Türkiye’ye gelmek zorunda olacak.

Tasarıyla çalışma izni muafiyeti “Türkiye’de çalışma izni almaksızın çalışma ve ikamet hakkı” olarak tanımlandı. Tasarıya göre bu kapsamda olan yabancılar, çalışma izni muafiyeti almak kaydıy-la çalışabilecek. Çalışan yabancılar, muafiyetlerini belirten bir belge ile kendilerine sağlanan ikamet izni gibi haklardan yararlanabilecek. Anonim şirketlerin Türkiye’de ikamet etmeyen yönetim kurulu üyesi ve diğer şirketlerin yönetici sıfatı olmayan ortağı ile Türkiye’de gerçekleştirdiği faaliyetleri 180 gün içerisinde 90 günü geçmeyen sınır ötesi hizmet sunucusu, çalışma izni muafiyeti kapsamında değerlendirilecek.

ÇALIŞMA İZNİNİN GEÇERLİLİĞİ

Tasanya göre çalışma izni ve çalışma izni muafiyeti, süresinin sona ermesi veya Bakanlıkça iptal edilmesi halinde geçerliliğini yitirecek. Yabancının, çalışma izni veya çalışma izni muafiyeti, iznin geçerlilik tarihinden itibaren altı ay içinde Türkiye’ye gelmemesi, pasaportunun veya pasaport yerine geçen belgesinin geçerlilik süresinin uzatılmaması, çalışmasının herhangi bir nedenle sona ermesi, Türkiye’de çalışmasında sakınca olduğunun bildirilmesi, sağlık sebepleri veya zorunlu kamu hizmeti gibi mücbir sebepler dışında aralıksız altı aydan, bağımsız ve süresiz çalışma izinlerinde ise aralıksız bir yıldan uzun süre Türkiye dışında kalması halinde iptal edilecek. Turkuaz kart sahibinin ise yurtdışmda kalış süresinin Bakanlıkça belirlenen süreyi aşması hallerinde, kartı iptal edilecek.

MÜLTECİLERE ÇAUŞMA İZNİ

Tasarıyla uluslararası koruma talebinde bulunan ve henüz başvurusu hakkında son karar verilmemiş veya şartlı mülteci olan yabancılar, uluslararası koruma başvurusu tarihinden, geçici koruma sağlanan yabancılar ise geçici koruma kimlik belgesinin düzenlendiği tarihten altı ay sonra çalışma izni veya çalışma izni muafiyeti almak için başvurabilecek.

İZİNLERİNİN YENİLENMESİ

Tasarı, şu düzenlemeleri içeriyor…

■ Çalışma izni, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nca verilecek.

■ Çalışma izni başvuruları, çalışma izni süresinin dolmasına 60 gün kala ve her durumda çalışma izni süresi dolmadan yapılacak.

■ Mesleki yeterlilik gerektiren sağlık ve eğitimde çalışacak yabancıların çalışma izni başvurularında ilgili bakanlıktan ön izin alınacak. Ön izin almması gereken meslekler, bu bakanlıkların görüşü alınarak Çalışma Bakanlığı’nca belirlenecek.

■ Yabancı uyruklu öğretim elemanlarının çalışma izni, Yükseköğretim Kuru-lu’nun (YÖK) ilgili mevzuata göre vereceği ön izne istinaden Bakanlıkça verilecek. Çalışma izni uzatma başvuruları da ilgili bakanlıkların veya YÖK’ün iznine tabii olacak.

■ Ar-Ge merkezi belgesi olan firmalarda Ar-Ge personeli olarak çalışacak yabancıların çalışma izni başvuruları Sanayi Bakanlığı’nın olumlu görüşüyle değerlendirilecek.

■ Çalışma izinleri, en çok bir yıl geçerli olacak. Çalışma izni aynı işverene bağlı olarak ilk uzatma başvurusunda en çok iki yıl, sonrakinde ise en çok üç yıla kadar verilebilecek. Farklı bir işveren yanında çalışmak üzere yapılan başvuruda uzatma işlemi bir yıl olacak.

■ Türkiye’de uzun dönem ikamet izni veya en az sekiz yıl kanuni çalışma izni olan yabancılar, süresiz çalışma iznine başvurabilecek. Yabancılar, Türk vatandaşlarına tanınan haklardan yararlanacaklar ancak seçme, seçilme ve kamu görevlerine girme hakkı ile askerlik hizmeti yükümlülükleri olmayacak.

■ Serbest bölgelerde çalışacak yabancıların çalışma izni başvuruları Ekonomi Bakanlığı’na yapılacak.

■ Profesyonel meslek mensubu yabancılara, gerekli özel şartları sağlamaları kaydıyla “süreli” bağımsız çalışma izni verilebilecek.

EKONOMİK DÜZEY BELİRLEYİCİ OLACAK

Eğitim düzeyi, ücreti, mesleki deneyimi, bilim ve teknolojiye katkısı ve benzeri özellikleri itibarıyla nitelikli işgücü olarak değerlendirilen yabancılara çalışma izni verilmesinde istisnai hükümler uygulanacak.

İçişleri veya Dışişleri Bakanlığı’nca Türk soylu olduğu bildirilen, KKTC vatandaşı ve AB üyesi ülke vatandaşları da çalışma izni konusunda istisnai haklardan yararlanabilecek. Türk vatandaşı ile evli, eşiyle Türkiye’de yaşayan yabancılar da bu kapsama alınacak.

Yabancı devletlerin ve uluslararası kuruluşların Türkiye’deki temsilciliklerinde diplomatik dokunulmazlığı olmadan çalışan, alanındaki başarısı ile uluslararası düzeyde temayüz etmiş olarak bilimsel, kültürel, sanatsal veya sportif amaçla Türkiye’ye gelen yabancılar da istisnalardan yararlanacak.

KAMU YARARINA ÇALIŞMA

İkamet izni olan yabancılar kamu yararına çalışan dernekler ile vergi muafiyeti tanınan vakıflarda, çalışma izni muafiyet belgesi alarak gönüllü çalışabilecek.

Yabancı sağlık personeli “Eleman Temininde Güçlük Çekilen Yerlerde Sözleşmeli Sağlık Personeli Çalıştırılması ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun” kapsamında çalıştırılabilecek.

Türkiye’de okuyan yabancı üniversite öğrencileri çalışma izniyle çalışabilecek. Ön lisans ve lisans öğrencileri, öğrenimlerinin ilk yılı sonrasında çalışma iznine başvurup, kısmi süreli çalışabilecek. Lisansüstü öğrencilere bu sınırlama uygulanmayacak.

Yabancı mühendis ve mimarlar, proje bazlı veya geçici süre ile çalışma izni alarak mesleklerini yapabilecek. Türkiye’de bir aydan fazla kaldıkları takdirde ihtisaslarına en yakın odaya geçici aza olarak kayıt olacaklar.

İZİNSİZ YABANCI ÇALIŞTIRANA 6 BİN TL CEZA

Tasan, ceza uygulamalarını ise şöyle düzenliyor…

■ idari para cezaları, tebliğinden itibaren bir ay içerisinde ödenecek.

■ Bildirim yükümlülüğünü yerine getirmeksizin; bağımsız veya süresiz çalışma izni ile çalışan yabancıya 400 TL, işverene her bir yabancı için 400 TL para cezası verilecek.

■ Çalışma izni olmaksızın bir işverene bağlı çalışan yabancıya 2 bin 400 TL, bağımsız çalışan yabancıya 4 bin 800 TL, yabancı çalıştıran işverene her bir yabancı için 6 bin TL para cezası verilecek. İhlallerin tekrarında, para cezaları bir kat arttırılacak.

■ Yabancılara verilecek çalışma izni ve çalışma izni muafiyeti belgesinden bir yıla kadar 500 TL, süresiz ile bağımsız çalışma izni belgesinden 5 biner TL harç tahsil edilecek.

■ Çalışma izni muafiyeti geçerlilik süresi üç aydan kısa yabancılarla Turkuaz Kart sahiplerinin, yabancı eş ve bakmakla yükümlü çocuklarından harç alınmayacak.

Yabancı çalışan sayısı arttı

2003’ten itibaren Türkiye’ye çalışmak için gelenlerin sayısında ciddi artış yaşandı. Yabancıların çalışma izni başvuru sayıları 2009’da 10 bin iken, 2015 sonunda bu sayı 85 bine ulaştı. Onlarca farklı meslekten ve toplam 165 farklı uyruktan yabancı tarafından başvuru yapıldığı tespit edildi. 2015’te 85 bin yabancının Bakanlığa çalışma izni için müracaat ettiğini açıklayan Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Süleyman Soylu, bu konuda titiz davrandıklarını ve bunların 75 binine izin verildiğini bildirdi. Soylu, geçen yıl 117 yabancı mühendise çalışma izni verildiğini aktardı. Türkiye’ye sadece dışarıdan iş gücü gelmediğini, yurtdışına da iş gücü gönderdiğini vurgulayan Soylu, 2006-2016 yıllarında 571 bin kişinin yurtdışında çalışmaya gittiğini belirtti.

Nurettin ÖZDEBİR / Ankara Sanayi Odası Başkanı
Nitelikli insan gücü açığını kapatabililir

Uluslararası alanda nitelikli insan gücünden yararlanmak için önemli bir adım. Ülke olarak yüksek katma değerli ve teknolojik ürünler yapmak istiyorsak, uzman ve beceri sahibi işgücüne de ihtiyacımız var. Düzenlemeyle işgücü piyasalarının nitelikli insan gücü açığı bir ölçüde kapatılabilecek. Nitelikli yabancıların, çalışması önündeki engeller kaldırılacak. Bu arada imalat sanayinin vasıflı ve vasıfsız her türlü elemana ihtiyacı var. Türkiye’de 3 milyon Suriyeli bulunuyor. Mülteciler arasında beceri sahibi olanlar, yüksek öğrenim yapmış olanlar ve akademisyenler var. Özellikle Suriye’de el becerileri, ahşap işçiliği çok gelişmiş. Tanıtım kartı almış mültecilerin, iş sağlığı ve iş güvenliği eğitimi ile mesleki yeterlilik sertifikası verilerek; işgücü piyasasına katılımı sağlanmalı. Mültecilerle ilgili başka sıkıntılar da var. Bulundukları ilden başka ile gidemiyorlar. Burada işyeri kuramıyor, banka hesabı açtıramıyor. Mültecilerin bir fiil işçi olarak çalışabileceği, kendi işini kuracağı bir yapıya geçilmesi önemli.

Mahmut ARSLAN / Hak-İş Konfederasyonu Başkanı
“Kayıtdışılığın önüne geçilecek”

Bu tasarının çok geç kaldığı kanaatindeyiz. Beyin göçünü tersine çevirmek adına bu düzenlemenin daha önceden yapılması gerekiyordu. Dünyada mal ve hizmetlerle kendisini kariyer açısından yetiştirmiş insanların ciddi bir dolaşımı var. Biz de uluslararası dolaşımı, hareketi kolaylaştıracak sistemi hayata geçirebilseydik, birçok ülkenin kalifiye elemanları Avrupa’da Amerika’da değil, Türkiye’de olacaktı. Geç kaldık. Tasarıyla mültecilerin durumuna da açıklık getiriliyor. Mülteciler her şeyden önce insan, yaşama ve çalışma hakları var. Özellikle kalifiye elemanların sağlık, eğitim, mühendislik alanlarında Türkiye’de çalışmaları, ülkenin kalkınması için de önemli.

İşsizlik stokumuz yüzde 10. Bugün Anadolu’daki OSB’lere gittiğinizde vasıflı işçi aranıyor, bulunamıyor. Sanayinin, eğitimli, sağlığın kalifiye eleman ihtiyacının karşılanması çok önemli. ABD başta olmak üzere gelişmiş ülkelerin beyin takımı yabancılardan oluşuyor. Türkiye’nin bu düzenlemeye ihtiyacı var. Tasarıyla Uluslararası İşgücü Genel Müdürlüğü oluşturuluyor. Yabancılara çalışma izni verilmesinde bürokrasi azaltılıyor. Kurallara uymayanlara caydırıcı para cezaları getiriliyor. Yabancı öğrencilere yönelik yeni bir döneme giriliyor. ‘Turkuaz Kart” sistemi hayata geçiriliyor. Kayıt dişiliğin önüne geçilecek adımlar atılıyor.

Necdet KENAR / MESS Eğitim Vakfı Genel Müdürü
Oldukça cesur bir adım

Tasan, Türkiye’nin işgücü politikasını, ihtiyacını ve yabancı çalışma politikasına uygun bir şekilde yabancıların çalışma koşullarını belirliyor. Oldukça geniş kapsamlı düşünülmüş, liberal adımlar içeriyor. Tasarı özellikle üç ana ekseniyle dikkat çekiyor. Teknolojik gelişmeler çerçevesinde Türkiye’nin ihtiyaç duyacağı nitelikli işgücü ihtiyacının karşılanması noktasında beyin ithaline ihtiyaç var. Fen bilimleri, matematik mühendislik alanlarında, iyi eğitim almış, inovasyon yapabilecek, ağ ve tasarım teknolojileri alanında fark yaratacak işgücüne ihtiyaç duyuluyor. Tasarı, bu alanda ihtiyaç duyulan işgücünün istihdam edilmesinin önünü açıyor. Bunu ABD, Almanya ve gelişmiş diğer ülkeler de yapıyor. Diğer başlık ise göçmenler. Türkiye’de 3 milyon civarında Suriyeli göçmen var. Türkiye başka ülkelerden de göç alıyor. Bu insanları üretime yönlendirmek gerekiyor. Tasarı, bu soruna yönelik önemli düzenlemeler getiriyor. Göçmenler, bir ülkede ekonomiye önemli katkı sağlıyor. Bugün ABD’nin bu konumda olmasında, göçmenlerin payı büyük. Paketin üçüncü önemli ayağını ise Türkiye’deki yabanı öğrencilerin istihdamının önünü açan adımlar oluşturuyor. Tasarıyı oldukça cesur bir adım olarak görüyorum.