Yeni hedef hızlı büyüme
Yeni hedef hızlı büyüme
Hükümet, 2016-2018 dönemine ilişkin Orta Vadeli Program’ı revize etti. Üç yıllık program döneminde büyüme hızı yükseltilirken enflasyon ve cari açığın düşürülmesi öngörülüyor. Programda 1.9 milyon kişilik yeni istihdam yaratılması hedefleniyor…
HÜKÜMET, 1 Kasım seçimleri öncesinde hazırlanan 2016-2018 dönemi Orta Vadeli Program’ı (OVP) revize etti. Yeni OVP’de 2016 yılı büyüme tahmini 2016 yılı için yüzde 4’ten 4.5’e çıkarılırken, 2017 ve 2018 yıllarında büyüme tahmini yüzde 5 olarak öngörüldü. 2016 sonu TÜFE tahmini yüzde 6.5’ten 7.5’e yükseltilirken, 2017 yıl sonu tahmini ise yüzde 5.5’ten 6’ya çıkarıldı. Yeni OVP’de 2015 yılı sonunda yüzde 10.2 olacağı tahmin edilen işsizlik oranının 2018’de yüzde 9.6 seviyesine gerileyeceği öngörüldü. Program döneminde işgücüne ve istihdama katılımın artırılmasına yönelik uygulanacak politikalar sonucunda tarım dışında ilave 2 milyon 365 bin kişinin istihdam edilmesi beklenirken, dönem sonunda toplam istihdam artışının 1 milyon 949 bin kişi olacağı tahmin edildi.
Ekonomiden Sorumlu Başbakan Yardımcısı Mehmet Şimşek, Maliye Bakanı Naci Ağbal ve Kalkınma Bakanı Cevdet Yılmaz tarafından açıklanan yeni OVP’nin temel amacı, “istikrarlı ve kapsayıcı niteliğiyle büyümeyi artırmak, enflasyonu düşürmek, mali disiplinin sürdürülmesiyle birlikte cari açıktaki azalma eğilimini korumak” şeklinde belirlendi. OVP’nin temel öncelikleri, program döneminde yurtiçi tasarrufları artırma, özel yatırımlar kaynaklı bir büyüme yapısını ve sanayide dönüşümü özendirmek, ekonominin rekabet gücünü, verimlilik düzeyini yükseltmek olarak özetlendi.
BÜYÜME HEDEFİ YÜZDE 4.5
OVP’de 2016 yılında GSYH büyümesi yüzde 4.5 olarak öngörüldü. 2017 ve 2018 yıllarında ise üretken alanlara yönelik yatırımlarla desteklenen, daha çok yurtiçi tasarruflarla finanse edilen, verimlilik artışına dayalı bir büyüme stratejisiyle GSYH artış hızı her yıl için yüzde 5 olarak hedeflendi. OVP’ye göre verimlilik artışının özel kesim yatırımlarından ve yapısal reformlardan kaynaklanması bekleniyor.
2016-2018 dönemine ilişkin revize OVP’de büyüme tahmini 11 Ekim’de yayımlanan OVP’ye göre yukarı yönlü güncellendi. Yeni OVP’de büyüme gerçekleşme tahmini 2015’te yüzde 3’ten 4’e çıkarılırken, büyüme tahmini 2016’da yüzde 4’ten 4.5’e, 2017’de yüzde 4.5’ten 5’e yükseltildi. 2018 yılı büyüme tahmini her iki OVP’de de yüzde 5 olarak korundu.
2016 GSYİH HEDEFİ 2. 2 MİLYAR TL
Üç ay önce hazırlanan OVP’de cari fiyatlarla 2015 yılı için 1 trilyon 928 milyar TL olan GSYH tahmini, yeni OVP’de 1 trilyon 963 milyar TL’ye çıkarıldı. GSYH’nin 2016’da 2 trilyon 207 milyar TL, 2017’de 2 trilyon 489 milyar TL, 2018’de ise 2 trilyon 770 milyar TL olması bekleniyor. GSYH dolar bazında 2015 yılı gerçekleşme tahmini 722 milyar dolar olarak öngörülürken, 2016, 2017 ve 2018 yıllarında sırasıyla 736 milyar dolar, 796 milyar dolar, 854 milyar dolar olarak tahmin edildi. TL ve dolar bazında 2016 yılı GSYH tahminleri dikkate alındığında, bu yıl için OVP’de dolar kurunun 2.999 olarak hesaplandığı belirlendi. OVP’de dolar kuru tahmini 2017’de 3.127, 2018’de 3.244 TL olarak hesaplandı.
KİŞİ BAŞINA GELİR 10 BİN DOLAR
Seçim öncesinde hazırlanan OVP’de kişi başına milli gelir hesabını satın alma gücü paritesine göre yapan Hükümet, yeni OVP’de hem satın alma gücü paritesine göre hem de eskisi gibi dolar üzerinden yapılan hesaplamalara yer verdi. Revize OVP’ye göre 2014 yılında 10 bin 390 dolar düzeyinde gerçekleşen kişi başına gelirin, 2015’te 9 bin 286 dolar düzeyinde gerçekleşeceği tahmin ediliyor.
Yeni OVP’ye göre kişi başına milli gelir tahmini 2016’da 9 bin 364 dolar, 2017’de 10 bin 30 dolar, 2018’de 10 bin 659 dolar olarak öngörülüyor.
TOPLAM TÜKETİM ARTACAK
Yeni OVP’de toplam tüketimin 2015 yılında sabit fiyatlarla yüzde 5 artacağı tahmin edilirken, eski OVP’de yüzde 4.5 artış öngörülmüştü. Revize OVP’de 2016 yılında toplam tüketim tahmini yüzde 3.7’den 4’e yükseltildi. Toplam sabit sermaye yatırımı artışı gerçekleşme tahmininin 2015 yılında yüzde 4.7’den 5.4’e çıkması beklenirken, sabit sermaye yatırım artış oranı 2016 yılında yüzde 5.2’den 6.4’e çıkarıldı.
YURTİÇİ TASARRUFLARDA ARTIŞ
Yeni OVP’de yurtiçi tasarruf tahminleri üç ay önceye göre artış gösterdi. Revize OVP’de toplam yurtiçi tasarrufun GSYH’ye oranının 2015’te gerçekleşme tahmini yüzde 15.6 olarak öngörülürken, 2016’da yüzde 16.5, 2017’de yüzde 17.2, 2018’de yüzde 17.8 olarak belirlendi. Çeyiz hesabı, konut edindirme anlamında yapılacak tasarruflar, istihdam oranındaki artışların hane halkının tasarruflarına olumlu etkide bulunması bekleniyor. Ayrıca şu anda üzerinde çalışmaları süren bireysel emeklilik sisteminde yine gönüllülük esasına bağlı olması planlanan otomatik katılımın yürürlüğe girmesinin ise yurtiçi tasarruflara olumlu katkı yapacağı öngörülüyor.
ENFLASYON TAHMİNİ YÜZDE 7.5
2016-2018 dönemi OVP’de toplam talep koşullarının enflasyona düşüş yönünde yaptığı katkının Program döneminde devam edeceği öngörülüyor. Gıda enflasyonunun 2016’da yüzde 9 olarak gerçekleşmesi ve sonraki yıllarda tedrici olarak azalması bekleniyor. Brent tipi ham petrolün yıllık ortalama fiyatının 2016’da 39.7 dolar/varil civarında olması ve sonrasında ise tedrici olarak yükseleceği varsayılıyor. Bu öngörü ve varsayımlara göre TÜFE yıllık artış oranının 2016’da yüzde 7.5 olacağı tahmin ediliyor. Eski OVP’de 2016 için TÜFE yıllık artış oranı yüzde 6.5 olarak öngörülmüştü. TÜFE yıllık artışı, 2017’de yüzde 5.5’ten 6’ya yükseltilirken, 2018 yılında yüzde 5 olarak korundu. OVP’de 2015 yılı enflasyon gerçekleşmesi ise yüzde 8.8 olarak güncellendi.
AŞAĞI YÖNLÜ REVİZYON
Program döneminde büyüme hızı yükseltilirken, enflasyon ve cari açığın düşürülmesi öngörülüyor. OVP’ye göre 2015’te cari açığın GSYH’ya oranının yüzde 4.4 seviyesine gerileyeceği tahmin ediliyor. Program döneminde, yüksek katma değerli mal ve hizmet ihracatının artırılmasına, ihracatın ve yurt içi üretimin ithalata olan bağımlılığının azaltılmasına ve özellikle hizmet gelir lerinin artırılmasına yönelik politika önceliklerinin katkısıyla, 2016 yılında cari açığın milli gelire oranının yüzde 3.9 olarak gerçekleşmesi bekleniyor.
Daha dengeli bir dış ticaret dengesi yapısının oluşmasına bağlı olarak söz konusu oranın, uyumlu para, maliye ve gelirler politikaları ile yapısal reformların orta vadede etkisinin görülmesi sonucunda dönem sonunda yüzde 3.5 seviyesine gerilemesi bekleniyor.
Yeni OVP’de 2015 yılı cari işlemler açığı gerçekleşme tahmini 36.7 milyar dolardan 31.7 milyar dolara, 2016’da 34 milyar dolardan 28.6 milyar dolara geriledi. 2017 ve 2018 yıllarında cari işlemler açığı tahmini sırasıyla 29.3 milyar dolar ve 29.9 milyar dolar olarak öngörüldü.
SEYAHAT GELİRİ TAHMİNİ YENİLENDİ
Bu arada yeni OVP’de seyahat gelirleri üç ay önce yapılan tahminlere göre 2015 yılı için 200 milyon dolar artışla 27 milyar dolar olarak öngörülürken, 2016 yılı için 1.6 milyar dolar gerilemeyle 27 milyar dolar olarak tahmin edildi. Seyahat gelirleri yeni OVP’de 2017 için 1.2 milyar dolar azalışla 29.4 milyar dolar, 2018 için 300 milyon dolar azalışla 31.8 milyar dolar olarak öngörüldü. Program dönemi sonunda, yakın coğrafyada yer alan ülkelerdeki olumsuz siyasi dalgalanmaların azalacağı varsayımıyla seyahat gelirlerinin yıllık ortalama yüzde 5.7 oranında artışla, yaklaşık olarak 32 milyar dolara ulaşacağı tahmin ediliyor.
DIŞ TİCARET AÇIĞI
Yeni OVP’de ihracat gerçekleşme tahmini 2015 yılında 143 milyar dolardan 143.9 milyar dolara çıkarılırken, 2016 yılı ihracat tahmini 150 milyar dolardan 155.5 milyar dolara yükseltildi. 2017’de 175.8 milyar dolar, 2018’de 201.4 milyar dolar ihracat öngörüldü. İthalat gerçekleşme tahmini 2015’te 208.4 milyar dolardan 207.1 milyar dolara gerilerken, bu yıl 216.3 milyar dolardan 210.7 milyar dolar düzeyine ineceği tahmin edildi. Yeni OVP’de ithalat tahmini 2017’de 243.1 milyara dolar, 2018’de 273.2 milyar dolara yükseltildi. 2015 yılı dış ticaret açığı gerçekleşme tahmini 65.4 milyar dolardan 63.1 milyar dolara gerilerken, 2016’da dış ticaret açığı tahmini 66.3 milyar dolardan 55.2 milyar dolara geriledi.
2017 ve 2018 yılı dış ticaret açığı tahmini ise sırasıyla 67.2 milyar dolar ve 71.8 milyar dolar olarak öngörüldü.
1.9 MİLYON KİŞİYE İŞ
Program döneminde işgücüne ve istihdama katılımın artırılmasına yönelik uygulanacak politikalar sonucunda tarım dışında ilave 2 milyon 365 bin kişinin istihdamı bekleniyor. Bu dönemde toplam istihdam artışının 1 milyon 949 bin kişi olacağı öngörülüyor.
2015’te yüzde 51.3 olması beklenen işgücüne katılım oranının program dönemi sonunda yüzde 52.4’e ulaşması hedefleniyor. 2015’te yüzde 46.1 olması beklenen istihdam oranının dönem sonunda yüzde 47.4’e yükselmesi bekleniyor.
2016-2018 dönemine ilişkin revize edilen OVP’de 2015 yılı istihdam gerçekleşme tahmini 26 milyon 655 bin kişi iken, 2016’da 27 milyon 292 bin kişi olarak tahmin edildi. İstihdam düzeyi 2017’de 27 milyon 960 bin kişi, 2018’de 28 milyon 604 bin kişi olarak öngörüldü.
İŞSİZLİK 2017’DE TEK HANE
Yeni OVP’de 2015 yılı sonunda yüzde 10.2 olacağı tahmin edilen işsizlik oranının 2018’de yüzde 9.6 seviyesine gerileyeceği öngörüldü. Yeni OVP’de 2015 yılı işsizlik oranı gerçekleşme tahmini üç ay öncesine göre yüzde 10.5’ten 10.2’ye, 2016 yılı işsizlik oranı tahmini ise yüzde 10.3’ten 10.2’ye geriledi. İşsizlik oranı tahmini 2017 ve 2018’de sırasıyla yüzde 9.9 ve 9.6 oldu.
HARCAMALAR 30 MİLYAR TL ARTTI
2016-2018 dönemine ilişkin revize edilen Orta Vadeli Mali Plan (OVMP) da Resmi Gazete’de yayımlandı. OVMP’de 2016 yılı bütçe giderleri üç ay öncesine göre 30 milyar TL artışla 540.9 milyar TL’den 570.5 milyar TL’ye çıkarıldı. Harcamalardaki bu artışta asgari ücrete, emekli maaşlarına yapılan artış başta olmak üzere seçim vaatlerinin etkisi oldu. 2017 yılı bütçe giderlerinin 618.6 milyar TL’ye, 2018 yılı bütçe giderlerinin ise 669.3 milyar TL’ye çıkacağı öngörüldü.
BÜTÇE AÇIĞI TAHMİNİ 29.7 MİLYAR TL
2016 yılında bütçe gelirleri üç ay öncesine göre 25.4 milyar TL artışla 525.4 milyar TL’den 540.8 milyar TL’ye yükseldi. Bütçe gelirleri tahmini 2017’de 593.6 milyar TL’ye, 2018’de 646.2 milyar TL’ye çıkarıldı. Bütçe açığı tahmininin ise 2016’da 29.7 milyar TL, 2017’de 25 milyar TL, 2018’de 23.1 milyar TL olacağı tahmin ediliyor.
Bu arada 2015 yılı bütçe harcamaları 506 milyar TL, bütçe gelirleri 483.4 milyar TL, bütçe açığı ise 22.6 milyar TL oldu.
Vergi gelirleri ise 2016’da 459.2 milyar TL, 2017’de 511 milyar TL, 2018’de 566.5 milyar TL olarak öngörüldü.
ÖZELLEŞTİRME HEDEFİ 10.8 MİLYAR TL
OVP’de özelleştirme uygulamalarında halka arz yönteminin kullanılmasına ağırlık verileceği belirtildi ve 2016 özelleştirme geliri hedefi 10.8 milyar TL olarak belirlendi.
Yeni yasasıyla Ar-Ge ve girişimcilik faaliyetleri teşvik edilecek. Üretim paketi hayata geçirilerek, üretim ve ihracatta ileri teknolojinin payı artırılacak.
KIDEM TAZMİNATI SİSTEMİ
OVP’ye göre, özel istihdam bürolarının faaliyet alanları yaygınlaştırılacak ve geçici iş ilişkisini de kapsayacak şekilde genişletilecek. Alt işverenlik uygulamasına yönelik düzenlemeler yapılacak. Sosyal taraflarla diyalog içerisinde kıdem tazminatı sistemi geliştirilecek. Yatırım yeri tahsisi için yeterli arsa üretmek amacıyla, yatırıma elverişli arazilerin envanteri çıkarılacak ve tahsis süreçleri etkinleştirilecek.
FAİZ KORİDORUNA DEVAM
Temel para politikası aracı olarak kısa vadeli faiz oranlarının kullanılmasının yanı sıra zorunlu karşılık oranları ile TL ve döviz cinsi likidite uygulamaları da kullanılmaya devam edilecek. Esnek ve etkin likidite yönetimine imkan veren faiz koridoru çerçevesi sürdürülecek. Ancak, küresel para politikalarının sorunsuz normalleşmesiyle para politikası çerçevesinde sadeleşmeye gidilebilecek.
Gıda Komitesi’nin çalışmaları etkinleştirilecek.
