Yenilenebilir Enerjide Karapınar YEKA Projesi

“FİYAT 7.3 ÇENTİN ALTINDA OLUR”

Şu an rüzgarda 1 kWh 7.3 centlik bir alım garantisi olduğunu dile getiren Ataseven, YEKA projesinin farklı bölgelerde olsa bile büyük ölçekli bir yatırım olacağını, ölçek ekonomisi kullanılacağını vurguladı. Ölçek ekonomisi ile yatırımcının daha düşük bir fiyatı kaldırabileceğine dikkat çeken Ataseven, “Güneş teknolojisinde fiyatlar son on yılda çok hızlı düştü ve on kata kadar geriledi. Ayrıca güneşte tek bir alana proje yapılması büyük avantaj sağlıyor. Rüzgar teknolojisinde bu kadar hızlı bir düşüş yok. Ama yine de maliyetler aşağıya iniyor. Bu nedenle güneşte oluşan fiyat kadar olmasa da, 7.3 çentin altında bir fiyat oluşacağını düşünüyoruz. Böylece ucuz enerjiyi yenilenebilir enerji ile sağlamış olacağız. Ve konvan-siyonel enerji ile de rekabet edebilir hale geleceğiz” diye konuştu.

“YERLİ EKİPMAN ÇOK ÖNEMLİ”

Elektrik Üreticileri Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Önder Karaduman, rüzgar eneıjisinde bu yıl bitmeden ilk YEKA ihalesinin yapılmasının hedeflendiğini belirterek, bin MW gibi büyük ölçekli kapasitelerin tek seferde ihale edilerek devreye alınacak olmasının, güneşte olduğu gibi rüzgarda da kurulu gücün daha hızlı gelişmesine katta sağlayacağını vurguladı. Yerli ekipman üretiminin bu sürecin en önemli ayaklarından biri olduğunu dile getiren Karaduman, enerjide yerli kaynak kullanımı ne kadar önemliyse, yerli ekipman kullanımının da o derece önemli olduğunu belirtti.

Karaduman, “Rüzgar enerjisi için yapılacak YEKA ihalesinde ortaya çıkacak fiyat 73 dolar/MWh’lik YEKDEM fiyatının altında olacaktır. Ancak, bugünden kesin bir tahminde bulunmak zor. Burada vurgulanması gereken bir başka husus da şudur: Rüzgarda kapasite artışı için bir yandan YEKA ihaleleri yapılırken, diğer yandan mevcut rüzgar santrallerinin kapasite artırımının önünün açılması mutlaka sağlanmalıdır. Kapasite artışı yapabilecek olanlara bu imkanın verilmesi, hem finansman temini açısından daha kolay olacak, hem de daha küçük kapasiteli birçok yeni santral kurmaya nazaran çok daha hızlı bir kapasite artışı sağlayacaktır.”

“YENİ İHRAÇ KALEMİ OLABİLİR”

Enerji Ekonomisi Derneği Başkanı, Boğaziçi Üniversitesi Enerji Politikaları Araştırma Merkezi Direktörü Prof. Dr. Gürkan Kumbaroğlu, YEKA GES Projesi’nin Türkiye’nin geleceğine damga vuracak yatırımlardan biri olduğunu belirterek, özellikle düşük petrol ve gaz fiyatlarının yaşandığı bu dönemlerde yenilenebilir enerji teknolojilerinin petrol ve gaz üreticisi Ortadoğu ülkelerinde daha çok ilgi görmeye başladığını söyledi. Yerli ve yenilenebilir enerjide güneşle başlayan sürecin, rüzgarda da devam ettirilmesinin önemine dikkat çeken Kumbaroğlu, Uluslararası Yenilenebilir Enerji Ajansı rakamlarına göre, güneş enerjisinde küresel bazda ortalama maliyetin bugün 13 cent/kWh düzeyinde bulunurken 2025 yılında 5.5 cent/kWh düzeyine inmesinin beklendiğini dile getirdi. Kumbaroğlu, şunları kaydetti:

“Maliyetleri hızla düşen bir teknolojinin geleceği sadece Türkiye için değil, aynı zamanda Ortadoğu için de çok parlak. Suudi Arabistan gibi petrol üreticisi ülkeler düşük petrol fiyatları ile ekonomilerini yeniden yapılandırma sürecine girmişken alternatif enerji teknolojilerini yaygınlaştırma planları yapıyorlar. Ortadoğu’nun nükleer geleceğinin tartışıldığı şu günlerde Karaman’dan doğan güneş enerj isi yeni bir ufuk açı- yor.

Türkiye’de bu teknolojilerin gelişmesi, Ar-Ge ve üretim yapılması özellikle güneş enerjisi potansiyeli yüksek Ortadoğu ülkelerine ihracat imkanı açısından çok önemli. Bu açıdan Karapınar santralinin yerlilik şartı önem taşıyor. Aynı şekilde rüzgarda da benzeri bir süreç planlanıyor. Belki bunlar uzay teknolojileri değil ama bu teknolojilerin Türkiye’ye gelmesi önemli. Enerji yeni ihraç kalemimiz olabilir. ”

Güneşe 1.3 milyar dolarlık yatırım

Güneşte 1.3 milyar dolar yatırımın yapılacağı Karapınar YEKA’da, minimum 500 MW/yıl fotovoltaik modül üretim kapasitesine sahip fabrika kurulacak. 10 yıl boyunca da Ar-Ge yapma şartı ile Karapınar YEKA’da bin MVV’lık bağlantı kapasitesi tahsis edilecek. Fabrikada yerlilik oranı ilk yıl yüzde 60, sonraki yıl yüzde 70 olacak. Sözleşme imzalanmasını takip eden 21 ayda kurulacak fabrikada üretilecek fotovoltaik modüller sahada kullanılacak. Sonraki yıllarda da bölge ülkelerine satılacak. İhaleyi kazanan firmanın kuracağı bin megavatlık santralden üretilen elektrik enerjisi 15 yıl boyunca teklif verilen alım garantisi fiyatı üzerinden değerlendirilecek.

Karapınar YEKA projesinde, elektrik enerjisi üretim tesisinin kurulumunda yaklaşık 700 ve fabrikanın işletilmesinde yaklaşık 350 daimi personele istihdam olanağı sağlanacak. Santral kapsamında kurulacak Ar-Ge merkezinde 100 teknik personel çalışacak.

Yılda yaklaşık 1.7 milyar kWh elektrik üretilecek. Yaklaşık 600 bin evin yıllık elektrik ihtiyacı karşılanacak. Projeyle yan sanayide, yedek parçada, özellikle organize sanayi bölgeleri için yeni iş kolları geliştirilecek.

Yerlilik oranları yetersiz

Türkiye’de altı adet çelik kule, bir adet beton kule üreticisi bulunuyor. Henüz yerli RES pazarının sınırlı olmasından dolayı söz konusu üreticiler ağırlıklı olarak ihracat ile hacim yakalamaya çalışıyor. TÜREB sponsorluğu ve desteği ile Deloitte Danışmanlık ve Elia Grid Internationahn hazırladığı “Esip Geçmesin: Her Yıl Bin MW RES ile Türkiye Değişir” raporuna göre Türkiye’de üç kanat üretici yatırım yapmış durumda. Hem kule hem de kanatta yerlilik oranlan hammadde kullanımı nedeniyle sınırlı kalıyor. Yerli katkı ilavesine uygunluk açısından sertifikasyon konusunda da çeşitli sıkıntılar yaşanıyor. Yerli sanayinin daha fazla gelişmesi için bir yerlileşme planına ve öngörülebilir bir pazar gelişimine ihtiyaç duyuluyor. Raporda gerek yerli katkı ilavesinin uygulanmasında, gerekse YEKA tasarımı için desteklere konu yerlilik tanımının sektörün teknik gerçeklerini ve aynı anda da ülkenin teknoloji transferi ihtiyacının gereklerini yansıtır nitelikte yapılmasının kritik olduğu vurgulandı. Raporda rüzgar enerjisinin makroekonomik etkilerine de yer verildi. Rapora göre, rüzgar yatırımlarının durması durumunda elektrik fiyatı ortalama 3.7 ile 8 dolar/mWh daha yükselecek. Her yıl yapılacak bin MW RES ile elektrik fiyatları ve son kullanıcı maliyeti net olarak düşecek. Elektrik fiyatlarının düşmesiyle son kullanıcıya yansıyan net fayda, 30.7 ile 60 milyar dolar düzeyinde olacak. GSYH ve nitelikli istihdama katkı sağlanacak, cari açık net olarak azalacak. 2017-2035 yılları arasında hedeflenen RES yatırımlarının cari açığı net 12.9 milyar dolar azaltacak.

Prof. Dr. Gürkan KUMBAROĞLU / Enerji Ekonomisi Der. Bşk., Boğaziçi Üniversitesi Enerji Politikaları Araştırma Mer. Direktörü
Güneşte fiyat çok uygun4 rüzgarda daha da düşebilir

2018’de ABD’de devreye girecek bir güneş enerjisi santralinin üretim maliyeti 7.1 cent düzeyindeyken Karapınar için açıklanan 6.99 cent rakamı hem çok uygun hem de muadillerine göre daha ucuz. Karapınar enerjide ABD’den daha ucuz olacak. Rüzgar enerjisinde ise fiyatlar güneşten daha ucuz. Rüzgarda ABD’nin ağırlıklı ortalaması 5.2 cent. Yatırım yapılacağı bölgeye ve kapasitesine göre değişmekle birlikte rüzgarda yapılacak YEKA yarışmasında fiyatların daha düşük seviyelere inmesi beklenebilir. Özellikle potansiyeli yüksek bölgelerde yapılacaksa bu yarışmalar, 5 küsur cent düzeyine inebileceğini düşünüyorum. Çin de rüzgar enerjisi teknolojilerinin maliyeti oldukça düşük. Böyle bir yarışma yapıldığında Çinin daha uygun rakamlar vermesi beklenebilir.

Önder KARADUMAN / Elektrik Üreticileri Der. Başkanı

“Serbest piyasadan luzaklaşılmamair

Enerjide yüzde 75 dışa bağımlı olan Türkiye’nin, yerli enerji kaynaklarını maksimum ölçüde kullanır hale gelmesi en öncelikli konularından olmalı. Bu anlamda, yerli kömür ve yenilenebilir enerji alanlarında son dönemdeki gelişmeler olumlu. Bununla birlikte, elektrik sektöründe adil rekabet koşulları gözetilerek serbest piyasa yapısından uzaklaşılmamasının da bir başka önceliğimiz olmalı. Yerli kömürde en son yapılan Çayırhan ihalesinde ortaya çıkan 60.4 dolar/MWh’lik fiyat, bugünkü spot elektrik fiyatlarının oldukça üzerinde. Halihazırda TETAŞ’ın yerli kömür santrallerinden belli bir miktar elektrik alımı yaptığı 185 TL/MWh’lik fiyatın da üzerinde. Ancak, burada hesaba katılması gereken faktörler arasında yatırım, kömür çıkarma maliyeti, kömür kalitesi vb. birçok madde var. Bu fiyat elbette bu maliyetlerin göz önünde bulundurulmasıyla ortaya çıktı. Yeni sonuçlanan YEKA güneş ihalesinde ortaya çıkan 69.9 dolar/MVVh’lik fiyatın, bugünkü spot fiyatların oldukça üzerinde olmakla birlikte, mevcut YEKDEM teşvik fiyatı olan 133 dolar/MVVh’lik fiyatın neredeyse yarısı. Başka ülkelerdeki ihalelerde ortaya çıkan fiyatlar genelde bunun altında olsa da, 69.9 dolarlık fiyatın içinde yerli ekipman üretimi için yapılacak fabrika yatırımı da var. Yerli kömür ve güneş enerjisi ihalelerinde ortaya çıkan bu fiyatların elektrik fiyatlarını ucuzlatmayacağını görebiliyoruz. Ancak bu durumu, yerli kaynaklarımızı kullanarak dışa bağımlılığımızı azaltmanın bir bedeli olarak görebiliriz.