Yerli oyuncak sanayini geliştirmek
Türkiye oyuncak sektöründe ithalatın ciddi bir ağırlığı var. Bir milyar dolarlık pazarda geçen yıl 731 milyon dolarlık oyuncak ithal eden Türkiye’nin, bu alandaki ihracatı ise 129 milyon dolar. Yerli oyuncak sanayini geliştirmek için Erzurum’da bir oyuncak OSB kurulması gündemde. Sektörün önemli oyuncuları OSB’nin lojistik avantajları nedeniyle Marmara Bölgesi’ne de kurulmasım istiyor.
Türkiye’de oyuncak pazarının büyüklüğü yaklaşık 1 milyar dolar. Türkiye’de yaşayan 0-14 yaş grubundaki yaklaşık 19 milyon çocuğun yıllık ortalama oyuncak tüketimi ise yaklaşık 20 dolar. Bu rakam Avrupa’da 250 Euro, ABD’de ise 300 dolar civarında. Oyuncak pazarının neredeyse tamamının ithalatçıların elinde olduğunu söylemek mümkün. Buna rağmen sektörde, zor koşullarda üretim yapan ve ürettiği oyuncakları başta Avrupa ve Ortadoğu ülkeleri olmak üzere pek çok ülkeye ihracat eden firmalar da mevcut.
1990’lı yıllarda 200’e yakın oyuncak üreticisinin varlık gösterdiği Türkiye’de bugün, pazara ağırlığını koyan büyük yerli şirket sayısı 20’yi ancak buluyor. Kaçak girişlerin haricinde sektörde yerli ağırlığı yüzde 15-18 arasında değişiyor.
Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanı Fikri Işık, geçtiğimiz günlerde yerli oyuncak sektörünü geliştirmeye yönelik bir oyuncak ihtisas organize sanayi bölgesi kurulacağı açıklamasında bulundu. OSB’nin yatırım teşviki açısından 5’inci bölgede yer alan Erzurum’da kurulması bekleniyor. Bu bölgede kurulacak bir OSB’de yatırımcılar, yatırım bedellerine göre gümrük vergisi muafiyeti, KDV istisnası, vergi indirimi, sigorta primi işveren hissesi desteği, yatırım yeri tahsisi, faiz olacak.
Ancak sektörün etkin oyuncuları oyuncak OSB’nin Erzurum’da kurulmasını doğru bulmuyor. En azından orada da olabileceği gibi lojistik avantajları nedeniyle Trakya ya da Marmara Bölgesi’nde de benzeri bir oluşumun gerekliliğine vurgu yapılıyor.
TÜİK verilerine göre Türkiye’nin son beş yıllık oyuncak ithalatı 1,6 milyar dolara ulaşıyor. Toplam ithalatın yüzde 92’si ise Çin’den yapılmış durumda. Yerli oyuncak sanayinin gelişiminin önündeki en büyük engeli Çin faktörü oluşturuyor. Çin’in bugün dünyaya 80 milyar dolarlık oyuncak ihracatı yapan bir ülke konumunda olduğunu belirten PAGEV (Türk Plastik Sanayicileri Araştırma, Geliştirme ve Eğitim Vakfı (PAGEV) Yönetim Kurulu Başkanı Yavuz Eroğlu, “Türkiye’ye gelen oyuncakların çok önemli bir bölümü Çin’den ithal ediliyor. Yüksek oyuncak ithalatı yerli sanayinin önemli ölçüde kan kaybetmesine, birçok büyük markanın kaybolmasına neden oluyor. Oyuncak ithalatına harcanan döviz bu alanda cari açığı da artırıyor” diyor.
Sektörleri içinde plastik oyuncak sanayisinin önemli bir yer tuttuğuna vurgu yapan Plastik Sanayicileri Derneği (PAGDER) Yönetim Kurulu Başkanı Reha Gür ise “Özellikle üretim koşulları bilinmeyen ülkelerden yapılan ithalatlar konusunda hassas olunmasında, belli bir standart oluşturularak denetimlerin sıkı bir şekilde yapılması gerekli. Bizlerin görüşüne başvurularak hazırlanacak bir ithal oyuncak standartları ile çocuklarımızın sağlığını korumak mümkün. Plastik sektörü mensupları olarak bizler, fiziksel görünümlerinden dahi herhangi bir oyuncağın çevre ve insan sağlığı açısından risk oluşturma ihtimali olup olmadığını tahmin edebiliriz” diye anlatıyor.
55 ÜLKEYE İHRACAT YAPIYOR
Projektörü yerli, etkin şirketlere çevirelim… Dede Oyuncak sektörün önde gelenlerinden. Temelleri 1962 yılında atılan şirket, üç nesildir oyuncak üretimi yapıyor. Üretimini toplam
12 bin metrekare kapıl alanda kurulmuş olan Çorlu ve Hadımköy’deki fabrikalarında gerçekleştiren şirket, yıllık 2 bin 500 ton hammadde işleme kapasitesine sahip. Avrupa ve Ortadoğu ağırlıklı olmak üzere 55 ülkeye ihracatları olduğunu da söyleyen Dede Oyuncak Genel Müdürü Burak Dede, şunları anlatıyor: “İşimiz gereği sürekli yeni yatırım gerektiren bir pozisyondayız. Çünkü tüketici sürekli yenilik görmek istiyor, aıtan rekabet koşulları da kendimizi sürekli yenilememizi gerektiriyor. Oyuncak OSB fikri çok yapıcı. Sektörü ileri götüreceğine inanıyorum. Ancak OSB İstanbul’da kurulursa sektöre daha fazla katkı sağlayacağını düşünüyorum. Çünkü oyuncak genelde hacimli ürünlerden oluşuyor, lojistik olarak İstanbul’a yakın olmak nakliye maliyetlerimizi de arttırmamış olur.”
ÜRETİMİN YÜZDE 70’İ İHRACATA
1975 yılından beri oyuncak sektöründe olan Dolu Oyuncak ise üretimini Beylikdüzü’ndeki tesisinde üretim yapıyor. Yıllık plastik işleme kapasitesi 3 bin ton olan şirket, ihracat ağırlıklı bir firma. Satışlarının yüzde 70’ini ihracat pazarlarına yapıyor. Avrupa ülkelerinin hepsine, Güney Amerika, Ortadoğu ve Afrika ülkelerinin birçoğuna ihracat yaptıklarını söyleyen Dolu Oyuncak Genel Müdürü Göksel Dolu, “60 ülkeye oyuncak satıyoruz. Yüksek kalite, modern üretim ve iyi servis en büyük avantajımız. Erzurum’da planlanan OSB, pazara, ulaşım imkanlarına, kaynaklara görece uzak olduğundan Trakya veya Marmara bölgesinde bu tarz bir yatırımın doğru olacağı kanaatindeyiz” diyor.
ÇİN’LE REKABET EDİYOR
1965’den beri faaliyet gösteren Uçar Oyuncak da bugün 3’üncü nesil tarafından yönetilen sektörün önemli oyuncularından. Hadımköy’deki 5 bin metrekarelik üretim tesisinde faaliyet gösteren şirket, çok geniş bir ürün gamma sahip. Üretiminin yüzde 30’unu ihraç eden şirket, Avrupa ve Ortadoğu ülkelerine ihracat yapıyor. Son dönemde Vietnam ve Avustralya’ya ihracata başladıklarını söyleyen Uçar Oyuncak Genel Müdürü Mine Uçar, “Çin’e yakın olmalarına rağmen Vietnam ve Avustralya pazarında ürünlerimiz tercih ediliyor. Avrupa kalite standartlarında üretim yaptığımız için ve fiyatlarımız Çin’le rekabet edebildiği için her geçen gün ihracatımız bu ülkelere artırıyor” diyor.
