Yerli Üretim ve Yerli Sanayimiz

Otomotivden gemi sanayine, hazır giyimden ayakkabıya, mobilyadan mutfak eşyalarına birçok sektörde yerli üretim oranını araştırdık. Çıkan sonuçlar Türk sanayisinin geleceği adına umut veriyor…

“YERLİ malı, herkes onu kullanmalı” sözleri hepimize tanıdık gelir. İlkokul yıllarımızda Yerli Malı Haftası’nın sloganıydı. Amaç yerli malı kullanımını özendirmek ve yaygınlaştırmaktı.

Yerli malı kullanımı konusuna son yıllarda hükümet kanadı da büyük önem veriyor. Ekonomi Bakanlığı ve Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı başta olmak üzere sanayide yerli oranının yükselmesi için bir dizi çalışmalar yapıldı. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın başbakanlığı döneminde kararname çıkarılarak yüzde 15 fiyat farkı olsa bile kamu kuramlarının yerli malını kullanmaları kararlaştırıldı. Başbakan Ahmet Davutoğlu ise Ekonomi Eylem Planları’nda bu konuya özel vurgular yaparak, kamunun yerli ürün kullanmasını istedi. Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ve TOBB (Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği) ortaklaşa Yerli Malı Belgesi vermeye de başladı. Bu belge sahipleri ihalelerde yüzde 15 fiyat avantajı elde edecek.

Peki, sanayide yerli üretimimiz ne düzeyde? Otomotivden tekstile, makineden savunmaya sektörlerin yerlilik oranlarını araştırdık. Birçok sektörde yerlilik oranı yüzde 50’nin üzerinde. Yüzde 90’a çıkan sektörlerimiz de mevcut. Bu da ülke ekonomisinin geleceği adına umut verici bir tablo olarak karşımıza çıkıyor.

OTOMOTİVDE ORAN YÜZDE 56

Otomotiv sektörü, yıllık 1 milyon adetlik üretimiyle sanayinin lokomotif sektörlerinin başında geliyor. Ciddi miktarda ithalatın yapıldığı sektör ihracatta lokomotif konumda. Sektör 11 aylık dönemde 20.5 milyar dolarlık ihracatla lider oldu. Yılsonunu 22.5 milyar dolarla kapatması bekleniyor. Uludağ Otomotiv Endüstrisi İhracatçıları Birliği (OİB) Başkanı Orhan Sabuncu, sektördeki yerlilik oranının her geçen yıl arttığını belirterek, “Türkiye otomotiv ana sanayisinin yerlilik payı yüzde 56, yan sanayi içinse yüzde 64 düzeyinde” diyor. Sabuncu, sektörün yerlilik hedefinin uzun vadede yüzde 70’in üzerine çıkmak olduğunu vurguluyor.

HAMMADDE İTHAL, ÜRÜN YERLİ

Plastik ve ambalaj sanayi petrole dayalı hammadde kullandığı için doğal olarak ithalatla iç içe bir sektör. Ambalaj sanayisi 2013’te üretim miktarım yüzde 8 artırarak 6.9 milyon tona, cirosunu ise yüzde 15 arttırarak 16.2 milyar dolara çıkardı. 2014 yılında 18-19 milyar dolar arası bir pazar büyüklüğüne ulaşması bekleniyor. 2013 yılında 183 ülkeye ürün satarak 3.6 milyar dolar ihracat gerçekleştiren sektör 2014 yılında 4 milyar dolar ihracat rakamı hedefliyor. Bu dev sektörde pazarın yüzde 95’i yerli üretimin kontrolünde. Sektör o kadar başarılı ki çevre ülkelerden bile şirket satın alarak bölgesel güç olma yolunda ilerliyor.

Petkim Genel Müdürü ve Ambalaj Sanayicileri Derneği Başkanı Sadettin Korkut, Türkiye’de ambalaj malzemelerinde ihtiyacın yüzde 95’ten fazlasının yerli üreticiler tarafından karşılandığına dikkat çekiyor. Türkiye’de sektörün teknolojik anlamda birçok gelişmiş ülke ile yarışabilecek düzeyde olduğunu vurgulayan Korkut, “Son yıllarda Türk ambalaj şirketlerinin yurtdışından çeşitli firmaları satın aldığını görüyoruz. Yunanistan, Romanya, Rusya, Azerbaycan ve Irak başta olmak üzere çevre ülkeler Türk şirketlerinin merceğinde bulunuyor. Hâlihazırda yurtdışında yatırım yapmış olan Türk şirketler yatay ve dikey yatırımlarla kapasite artırma ya da ürün çeşitliliklerini artırma yoluna gidiyor” diyor.

SAVUNMA SANAYİNDE YÜZDE 55

Savunma sanayi de son yıllarda hem ihracat hem de milli projelerle atağa kalkan bir sektör. 2013’te 5 milyar 76 milyon dolar büyüklüğe ulaşan sektörde 33 bin kişi istihdam ediliyor. Geçen yıl 1 milyar 391 milyon dolar ihracat yapan sektör bu rakamı 11 ayda geçerek 1 milyar 472 milyon dolara ulaştı.

SSI (Savunma ve Havacılık Sanayi İhracatçıları Birliği) Başkanı Latif Aral Aliş, Türk Silahlı Kuvvetleri’nin (TSK) ihtiyaçlarının karşılanması anlamında yerlileşme oranının ilk kez yüzde 55’e ulaştığını söylüyor. Sektörün büyümesinde Ar-Ge çalışmalarının önemli katkısının bulunduğunu söyleyen Aliş, “2013 yılı Ar-Ge harcamaları toplamı 927 milyon dolara ulaştı. KOBÎ’lere savunma sanayisi projelerinde daha çok yer verilmesi ve off-set anlaşmaların yanı sıra Türk firmalarının gerçekleştirdiği Ar-Ge yatırımları ile kabiliyetlerinin artması yerli tedarik oranını daha da artırıyor” diyor. Kamunun, Türk şirketlerinden alım yapmasının önemine vurgu yapan Aliş, ”TSK’nın üretilen yerli savunma ürünlerini kullanmasa bile envanterine alması tüm dünyada firmalarımıza itibar kazandırıyor. Yurtdışmdaki firmaların bize sorduğu ilk soru ürünlerimizin kamu tarafından kullanılıp kullanılmadığı. Bu anlamda, Milli Savunma ve İçişleri Bakanlıklarından desteklerini sürdürmelerini istiyoruz” diye konuşuyor.

İŞVE İNŞAAT MAKİNELERİ

Herkesin bildiği gibi Türkiye son yıllarda inşaat sektörüyle büyüyor. İş ve inşaat makineleri sektöründe yerlilik oranı ise yüzde 50-60 aralığında seyrediyor. Sektörün ticaret hacmi 6.6 milyar dolar seviyesinde. Sektör büyüklüğünün 2023 yılında 25 milyar dolar olması öngörülüyor. İMDER (Türkiye İş Makineleri Distribütörleri ve İmalatçıları Birliği) Başkanı Tamer Öztoygar, “tş ve inşaat makineleri sektöründe tamamen yerli Türk mühendisler tarafından gerçekleştirilen kazıcı yükleyici, ekskavatör, yükleyici greyder, kule vinç, silindir, mobil vinç, forklift, platform, asfalt plenti, beton santralleri, kırma ve eleme tesisleri vb. iş makinaları üretimi giderek artıyor. Üretimde yerli kullanım oranı yüzde 50-60 oranında gerçekleşmekte” diyor.

AYAKKABICILAR UMUTLU

Türkiye’de ayakkabı sektörü 7.9 milyar dolarlık büyüklüğe sahip. 320 milyon çift ayakkabı üretiliyor. 500 milyona çıkabilecek kapasite mevcut. 167 milyon çift ayakkabı ihracatı yapılıyor. 57 milyon çift de ithalat söz konusu. Yerlilik oranı yüzde 60’ın üzerinde.

Türkiye Ayakkabı Sanayicileri M Derneği Başkanı ^52′ î Hüseyin Çetin, anti damping vergileriyle sektörün rahat bir nefes aldığını, yerli üretim oranının daha da artacağını söylüyor. Çetin, ayakkabı sektöründe kapasite kullanım oranlarının yüzde 60’larda olduğunu belirterek, yeni vergilerle bu kapasite oranlarının yüzde 75’lere çıkacağını söylüyor. Çetin, “İçeride üretim cazip hale geldi. Şanlıurfa’da bir kümelenme yapıyoruz. Kalkınma Ajansı ve Şanlıurfa Valiliği ile birlikte yatırım değeri 75 milyon doları bulan projede 30 üretici olacak. Her biri günde 2 bin çift ayakkabı üretecek. Yıllık 20 milyon çifte yakın ayakkabı üretim hedefi var. Projeyi birkaç ay içinde başlatacağız” diyor.

HAZIR GİYİM ‘EN YERLİ’LERDEN

Hazır giyim istihdam ve ihracatın lokomotif sektörlerinden biri. 18 milyar dolar ihracat yapan sektörün iç piyasa ile birlikte büyüklüğü 50 milyar dolara ulaşıyor. Türkiye Giyim Sanayicileri Derneği eski Başkanı Cem Negrin, sektörün yerlilik oranının yüzde 80’lerde olduğunu söylüyor. Türkiye’de mağazası olan yabancı markaların da yerli üretim kullandığını söyleyen Negrin, “Mesela Zara Türkiye’deki mağazaları için 167 milyon dolarlık ithalat yapıyor. Ama Türkiye’den 1 milyar dolarlık mal çekiyor. Türkiye’deki mağazalarında satılan birçok ürün Türkiye’de üretiliyor” diyor.

TEKSTİLİN HAMMADDESİ DIŞARIDAN

Tekstil ve hammaddeleri sektörü yıllık 8.5 milyar dolarlık ihracat rakamına ulaşıyor. Fakat bunun yanı sıra 12 milyar dolarlık hammadde ithalatı gerçekleştiriyor. Pamuk, polyester, elyaf gibi birçok hammadde ithalat yoluyla karşılanıyor. İstanbul Tekstil ve Hammadde ihracatçıları Birliği Başkanı İsmail Gülle, “Pamukta 500 bin ton üretim 1 milyon ton ithalat var. Polyesterde 200 bin ton üretim 600 bin ton ithalat var. Artık pamuk üretimi düştü, hammadde ithalattan temin ediliyor. Dolayısıyla ithalatımız yüksek. Ama bizim imal ettiğimiz kumaşlarla hazır giyimci ihracat yapıyor. Hazır giyim ve tekstilin toplam ihracatı 28 milyar dolar. 12 milyar dolar ithalatı düşünce toplamda sektörler karlı çıkıyor. Keşke pamuk üretimi artsa da daha az ithalat yapsak” diyor.

MUTFAK EŞYACILAR DERTLİ

Madeni eşya sektöründe yerlilik oranları yüzde 50’nin üzerinde. Öztiryakiler markasıyla sektörde faaliyet gösteren Tahsin Öz-tiryaki bu konuda önemli bir uyarıda bulunuyor. Turizm ve büyük kamu yatırımlarında kullanılan mut-‘ÎJ., fak ekipmanlarında yerli ürünlerin teşvik edilmesi ge-rektiğini söylüyor. Öztiryaki, “Önemli olan yerlilik oranı değil. Önemli olan büyük yatırımlarda mutfak ekipmanları tercihinin yerli olması konusunda kuramların ikna edilmesi. Birçok yatırımcı ithal ürün tercih ediyor. Yerli kullanım konusunda ikna edilmeliler” diyor.

MOBİLYA SEKTÖRÜ YÜZDE 80’LERDE

Mobilya sektöründe yerli ve yabancı birçok firma faaliyet gösteriyor. Ama Türk mobilya sektörü oldukça güçlü. 10 milyar dolar ticari büyüklüğe sahip olan sektörde yerlilik oranı yüzde 80’lere ulaşıyor. 20 sektörü besleyen mobilya sektörü 100 ülkeye ihracat yapıyor. Bu yılı 2.4 milyar dolarlık bir ihracat rakamıyla kapatması öngörülüyor. İstanbul Ağaç Mamulleri ve Orman Ürünleri İhracatçıları Birliği Başkanı Ahmet Güleç, “Sektörde 800 milyon dolar civarında ithalat var. Yerlilik oranımız yüzde 80. Bu oranı daha da yükseltebilmek için çalışıyoruz” diyor.

MAKİNEDE MESAFE ALINMALI

Makine sektöründe yerli üretim son yıllarda ivme kazansa da sektörde ithalat oranı oldukça yüksek. Geçen yıl 14 milyar dolarlık ihracat yapan sektör bu yıl 16 milyar dolarlık ihracat rakamı öngörüyor. Sektör bu yapısıyla Avrupa’da altıncı büyük üretici konumunda. 2023 yılında ise oldukça iddialı bir hedefi var: 100 milyar dolar. Bu önemli sektörün neredeyse yarısı ithalata dayanıyor. Makine ve Akşamları İhracatçıları Birliği Başkan Yardımcısı Kutlu Karavelioğlu, kamu alımlarında özellikle orta-ileri teknoloji makinelerde yerlilik oranının yüzde 55’lere kadar çıkarılması gerektiğini söylüyor.